GVO deel 1

• Verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

GVO   Les 1 BBL

Komende twee weken:

• DEZE WEEK:
• Preventie
• gezondheidsgedrag
• gedragsverandering
• Het ASE model

VOLGENDE WEEK:

• Voorlichting, advies en instructie
• Veiligheid en hygiëne binnen de instelling
  
• Zelfredzaamheid en zelfmanagement
  
• Voorlichting en het beïnvloeden van personen en groepen
  
• Maatschappelijke ontwikkelingen en instanties

Preventie is gezondheidsproblemen voorkomen en gezond gedrag stimuleren

1. Juist
2. Onjuist

GEZONDHEIDSGEDRAG

Gedragingen die je gezondheid in stand houden of bevorderen

= je kunt het ook leefstijl noemen

Wat houdt je gezondheid in stand?

• leeftijd
  
•  vermogen om stress aan te kunnen
  
•  wisselende omstandigheden
  
•  omgeving waarin je verkeert
  
•  sociale omgeving
  

Lichamelijke gezondheid

• Gezond lichaam
• Goede hygiëne
• volwaardige voeding 
• invloed van de leefstijl

Psychische gezondheid

• Onzekerheid
• Verdriet
• Angst
• Minderwaardigheidsgevoel 
• goed in je vel zitten

Sociaal welbevinden

• Vrienden
• liefdesrelatie
• netwerk 
• werk en inkomen
• woonomgeving

Definitie gezondheid

een toestand van geestelijk, lichamelijk en sociaal welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of een handicap.

Wat is nu preventie?

• voorkomen van problemen door vroegtijdig in te grijpen

het in stand houden van de gezondheid op geestelijk, lichamelijk of sociaal gebied

• 
  

   gezondheidsbevordering 

   ziektepreventie

  een goede gezondheid vasthouden

Doelen
preventie

Preventie en de rol van gezondheidsvoorlichting en –opvoeding (GVO) hebben te maken met gezondheid en gezondheidsgedrag.

Het uitgangspunt bij preventie en GVO is dat het gedrag dat mensen vertonen hun gezondheid beïnvloedt.

Om preventie en GVO goed uit te kunnen voeren, is het nodig om te snappen hoe complex het gedrag is waar preventie en GVO zichop richten en hoe een cliënt tot gedragsverandering komt.Preventie betekent niets meer en niets minder dan voorkomen. Voorkomen van ongewenste situaties voor de cliënt, op lichamelijk, geestelijk of sociaal gebied.

Ziekte, eenzaamheid, verslaving of criminaliteit zijn voorbeelden van ongewenste situaties voor de cliënt. Maar voorkomen is slechts een deel van de inhoud van preventie.

Preventie heeft ook tot doelgezondheid te verbeteren en goede gezondheid vast te houden.

Aspecten preventie

Ziektepreventie : vaccinatie, screening en gerichte medicatie.
Maatregelen om ziekten en gezondheidsproblemen te voorkomen of in een vroeg stadium te signaleren.

Gezondheidsbescherming: wet- en regelgeving en het handhaven daarvan minder blootstelling aan gezondheidsbedreigende factoren.

Gezondheidsbevordering: gezondheidsvoorlichting of advies op maat bevorderen een gezonde leefstijl

Ook kan een goede sociale en fysieke omgeving gezond gedrag en gezondheid stimuleren.

Geef een voorbeeld van
preventie

primaire preventie

zorgen voor hygiëne

veilig gedrag

vaccinaties

Secundaire preventie

opsporen van en vroegtijdig behandelen van ziekten en stoornissen.

observeren en rapporteren

Tertiaire preventie

richt op mensen met een stoornis of ziekte.

maatregelen en en voorlichting geven om verergering te voorkomen.

kwaliteit van leven zo goed mogelijk te houden.

Gedrag is complex

Preventie en gezondheidsvoorlichting en –opvoeding (GVO) hebben te maken met gezondheid en gezondheidsgedrag.

Het uitgangspunt is dat het gedrag dat mensen vertonen hun gezondheid beïnvloedt.

Je gaat je dus richten op gedragsverandering

Hoe doe je dat dan?

HET ASE  MODEL

Eigenlijk net zoiets als de PES maar dan voor gedrag.

Je moet oorzaken en symptomen kennen om een goed interventie in te zetten
Met het ASE-model (Damoiseaux en KOK) kun je gedrag verklaren en analyseren. En je kunt zien hoe je gedrag kunt beïnvloeden

ASE is een afkorting van attitude, sociale invloed en effectiviteit.

Volgens het model zijn dit drie belangrijke factoren die van invloed zijn op gezondheidsgedrag.

Het zijn factoren die zich zowel in de mens als in de omgeving bevinden.

Op grond van deze factoren komt iemand tot gezondheidsgedrag. Iemand is zich doorgaans niet van al die factoren bewust.

De factoren worden ook wel gedragsdeterminanten genoemd.

A = Attitude

•  Je houding tov bepaald gedrag  
  
•  Houding ontstaat door afweging van de voor- en nadelen 
    van gedrag
• Afwegingen komen niet altijd voort uit logisch redeneren en
   een verstandelijke afweging
• maar ook uit gewoonten en irrationele overtuigingen
• Een attitude merk je aan gedrag
  
  

Sociale invloeden (norm of druk)

SUBJECTIEVE NORM

Verwachtingen van gedrag van je omgeving en de mate waarin je je geneigd bent dit aan te trekken

SOCIALE STEUN OF DRUK
Directe invloed van anderen, negatieve invloed op het gewenste gedrag = sociale druk) als anderen helpen is het sociale steun

GEDRAG VAN ANDEREN

Overnemen van houding en gedrag van anderen door het observeren van hun gedrag

Eigen effectiviteit

De inschatting die iemand maakt van zijn eigen vermogen om het gedrag te veranderen

3 Niveau's:
1. inschatting van de nodige vaardigheden
2.de inschatting van je gedrag in verschillende situaties, bijv.de mogelijkheid om gedrag te kunnen blijven vertonen in situaties van spanning;

3. de mate van zelfvertrouwen

Externe variabelen

Leeftijd, sekse, demografische kenmerken als geloofsovertuiging, sociaal economische status en psychologische kenmerken als persoonlijkheids- en persoonskenmerken beïnvloeden de attitude, sociale invloed en eigen effectiviteit.

Bijvoorbeeld: mensen zullen zich laten vaccineren, screenen of een doktersadvies opvolgen wanneer:

ze denken dat zij bevattelijk zijn voor een bepaald gezondheidsrisico,

dit gezondheidsrisico ernstige gevolgen heeft,

het aanbevolen gedrag effectief is om de kans op gezondheidsproblemen te verminderen, en

de voordelen van het aanbevolen gedrag groter zijn dan de mogelijke nadelen.

Gedragsintentie 

Samen bepalen de externe variabelen en de determinanten attitude, sociale invloeden en eigen effectiviteit de intentie van een persoon om het gedrag te vertonen.

In welke mate de persoon daadwerkelijk het gedrag zal vertonen, is afhankelijk van de praktische vaardigheden waarover iemand beschikt om het gedrag te realiseren en van eventuele barrières. 

Fasen doorlopen van gedragsverandering

1. geen besef van het probleem,
   
2. niet betrokken bij het probleem,
   
3. beslissen over de actie,
   
4. besloten tot geen actie,
   
5. besloten tot actie,
   
6. actie en
   
7. gedragsbehoud.

Barrières

• Kunnen de relatie tussen  intentie en gedrag beïnvloeden
• er zijn 3 factoren van invloed:
  1. Een positieve intentie die in een negatieve verandert
  2. De zorgvrager koppelt voorwaarden aan het gedrag
  3. Onvoorziene niet beïnvloedbare externe omstandigheden

Preventie

Hielprik voor baby's is een voorbeeld van

1. secundaire preventie
2. primaire preventie
3. tertiaire preventie

Wisselligging geven is een voorbeeld van

1. Primaire preventie
2. Secundaire preventie
3. Tertiaire preventie

Primair: Je voorkomt decubitus

Een borstonderzoek is een voorbeeld van

1. Primaire preventie
2. Secundaire preventie
3. Tertiaire preventie

Secundair:

Je spoort een ziekte in een vroeg stadium op en gaat deze dan behandelen 

Gezond eten en condoom of pilgebruik zijn voorbeelden van Secundaire preventie

1. Juist
2. Onjuist

Onjuist:

Primaire preventie: is het voorkomen van ziekte. Je neemt de ziekteoorzaken of risicofactoren weg voor het krijgen van een aandoening.