Keuzelessen TW1 havo 4

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Keuzeles PO Cellen

Wat gaan we doen?

• Hoe leer ik biologie?
  
• Hoe beantwoord ik de vragen van biologie?
  
• Belangrijkste theorie bespreken
  
• Oefenen met examenvragen
  

Kapstok in je brein 

• De begrippen zijn belangrijk
  

Onderdelen

Processen

• Vorm-functie
  

Waarom ziet het er zo uit?

Waarom is deze functie belangrijk?

• Systeemdenken
  

Organisatieniveaus

Als dit gebeurd… dan is dat…

Dit kan je allemaal verwerken in een concept map!

Hoe beantwoord ik biologievragen? 

Stap 1: lees de vraag

Stap 2: wat willen ze weten?

Data: Waar is dit op gebaseerd?

geleerde feiten/gegevens uit de tekst/gegevens uit de binas

Verbinding: Hoe komen we er bij? Geef een verklaring?

Oorzaak-gevolg, vorm-functie etc.

Conclusie: waar leidt dit toe?

Stap 3: formuleer je antwoord

Gebruik bij open vragen de juiste biologische begrippen

Gebruik daarbij verbindingswoorden zoals 'want', 'omdat', 'als … dan', 'daardoor', 'dus’.

Stap 4: controleer je antwoord

Voorbeeld

Het bloedplasma van de mens heeft een gemiddelde osmotische waarde, die gelijk is aan die van een 0,9% NaCl-oplossing. Bij een experiment worden rode bloedcellen in een oplossing P gelegd met een onbekende osmotische waarde. De opgeloste deeltjes in oplossing P kunnen geen celmembranen passeren. Na enige tijd worden de rode bloedcellen bekeken met een microscoop. Het blijkt dat ze zijn gezwollen.Is de osmotische waarde in deze gezwollen rode bloedcellen kleiner dan, gelijk aan of groter dan die van een 0,9% NaCl-oplossing?

Zeevonken (Noctiluca scintillans, letterlijk vertaald flitsend nachtlichtje) zijn eencellige organismen van gemiddeld 0,5-1,0 millimeter groot, met een flagel van 0,2 millimeter. In de tropen kunnen in de cel één of meer symbiotische algen voorkomen. In de Noordzee en in de Waddenzee komt deze symbiose niet voor.

In de Waddenzee eet de zeevonk algen, bacteriën en jonge larven van bijvoorbeeld mossels en kokkels en daarnaast afgestorven plantaardig en dierlijk materiaal. De zeevonk wordt zelf gegeten door de pijlworm en de zeedruif (een kwallensoort). Als dit gebeurt, kunnen deze predatoren op hun beurt ook weer lichtgevend worden.

In de Waddenzee heeft Noctiluca een heterotrofe leefwijze.

• Verklaar waarom de leefwijze van zeevonken in de Waddenzee heterotroof genoemd wordt.
  
• Verklaar waarom de leefwijze van zeevonken in de tropen autotroof genoemd kan worden.
  

Uit het antwoord moet blijken dat:

• de zeevonken in de Waddenzee organische stoffen / andere organismen als voedselbron/energiebron gebruiken (1 punt)
• de zeevonken in de tropen door algen in hun cel zonder opname van organische stoffen uit hun omgeving kunnen leven/ of de algen in de zeevonk in de tropen fotosynthese uitvoeren (1 punt)

Thema 1 Inleiding in de biologie 

Thema 4: Evolutie (Ordening) 

Onderzoek doen

Roken

Veel mensen stoppen niet met roken omdat ze bang zijn om aan te komen. Maar dat hoeft misschien niet meer. Nicotine, het verslavende ingrediënt van sigaretten, heeft ook een andere werking. De rol die nicotine speelt bij het verminderen van het hongergevoel wordt uitgebreid onderzocht. Met de resultaten van dit onderzoek hoopt men een medicijn te kunnen ontwikkelen dat ervoor zorgt dat rokers na het stoppen slank blijven en dat niet-rokers met obesitas het nodige lichaamsgewicht verliezen.

Tijdens een onderzoek naar een nieuw medicijn, cytisine, tegen depressie, zagen onderzoekers een opmerkelijke bijwerking. De muizen die het geneesmiddel geïnjecteerd kregen, aten allemaal minder dan de muizen uit het controle-experiment.

• Noem een voorwaarde waaraan de muizen in het controle-experiment bij dit onderzoek moeten voldoen.
• Noteer ook hoe de muizen in het controle-experiment behandeld worden.

• De muizen in de controlegroep krijgen een placebo/nepmedicijn (op dezelfde wijze toegediend) (1punt)
• Muizen in de controlegroep moeten een vergelijkbare bouw, leeftijd en dergelijke hebben als de andere muizen/alle omstandigheden van de muizen moeten gelijk zijn (1 punt)

De osmotische waarde buiten de slak is hoger dan in de slak zelf. Hierdoor verplaatst water zich vanuit de slak naar buiten. De slak zal uitdrogen. Dit proces heet osmose.

Opdracht 39

laag

lage concentratie, hier diffunderen afvalstoffen en water heen

hoog

hoge concentratie, hier diffunderen afvalstoffen en water uit

heparine is een stof die stollen van bloed tegengaat

Een planten en dierlijke cel worden in een hypotonische oplossing gelegd. Wat gebeurt er met deze cellen?

1. beide cellen gaan dood
2. alleen de dierlijke cel gaat dood
3. alleen de plantaardige cel gaat dood
4. beide cellen blijven leven

Verplaatsing van water over een membraan van een lage zoutconcentratie naar een hoge zoutconcentratie ...

1. Diffusie
2. Osmose
3. Actief transport
4. Kan niet

Waar

Niet waar

Transport door blaasjes kunnen zowel van binnen de cel naar buiten de cel
worden gebracht en andersom

transporteiwitten kunnen alleen voor actief transport gebruikt worden

osmose vindt plaats als sommige moleculen de semipermeabele wand wel kunnen passeren en andere niet, hierdoor onstaat er een waterverschil

Passief transport vindt plaats door diffusie, osmose en transporteiwitten

Diffusie vindt alleen plaats door een semipermeabele wand

Osmose kun je doen met verschillende stoffen. Voorbeelden van dergelijke stoffen zijn: keukenzout (NaCl), glucose en eiwit. De moleculen van deze stoffen verschillen aanzienlijk in grootte. NaCl moleculen zijn erg klein, glucose moleculen zijn groter en eiwitmoleculen zijn nog veel groter. Een leerling maakt een geconcentreerde oplossing van bakkersgist in water (gistcellen), een zogenaamde gistsuspensie en mengt deze met de genoemde stoffen en water.
buis P: 20 gram gistsuspensie met 1 gram keukenzout, buis Q: 20 gram gistsuspensie met 1 gram suiker
buis R: 20 gram gistsuspensie met 1 gram eiwit, buis S: 20 gram gistsuspensie met 1 gram water
In welke buis zal de meeste water aan de gistcellen worden onttrokken?

1. buis P
2. buis Q
3. buis R
4. buis S

Een plantencel wordt in een hypertonische oplossing gelegd. Wat gebeurt er met deze cel?

1. de cel krimpt
2. de cel zwelt op
3. de cel verandert niet van vorm

Uit onderzoek aan een cel, die midden in een wortel van een plant zat, blijkt dat deze veel plastiden bevat. Welke waarschijnlijk?

1. Chloroplasten en leukoplasten
2. Chloroplasten en chloroplasten
3. Chloroplasten, leukoplasten en chromoplasten
4. Alleen leukoplasten

Hoe heet de bouwinstructie die nodig is om eiwitten te produceren en in welk celorganel bevindt het zich?

1. thylakoiden in de chloroplasten
2. dubbele membranen in de mitochondriën
3. DNA in de celkern
4. onzin, eiwitten ontstaan gewoon

Wat is een uniek kenmerk van een dierlijke cel?

1. Heeft een celkern
2. Heeft een mitochondrium
3. Heeft geen celwand
4. Heeft geen vacuole

bladgroenkorrel

celmembraan

celkern

vacuole

cytoplasma

celwand

Welk onderdeel is opgebouwd uit cellulose?

1. vacuole
2. bladgroenkorrel
3. celkern
4. celwand

Wat is alleen bij een plantaardige cel aanwezig ?

1. Celwand
2. Celmembraan
3. Celkern
4. Cytoplasma

Hoe heet deel 2?

1. celmembraan
2. vacuolevocht
3. celwand
4. cytoplasma

Hoe heet deel 8?

1. celmembraan
2. vacuolevocht
3. celwand
4. cytoplasma