Thema Voeding en vertering verkort

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Bas 1 

Voedingsmiddelen en voedingsstoffen

Voedingsmiddelen: 

• alles wat je eet of drinkt;
• plantaardig of dierlijk;

Voedingsstoffen: bruikbare delen van voedingsmiddelen.

Hongergevoel: als weinig glycogeen in de lever is, bij een lege maag, lage bloedsuikerspiegel, doel: gaan eten.

Voedingsvezel (of vezels): 

• plantaardige stoffen die je lichaam niet kan verteren;
• zorgen voor een verzadigd gevoel;
• zorgen voor een goede darmwerking.

essentiële voedingsstoffen: stoffen die je lichaam niet kan maken.

Bas 2

Het verteringsstelsel

Bij vertering worden grotere voedingsstoffen afgebroken tot kleinere verteringsproducten die wel door de darmwand heen in het bloed kunnen worden opgenomen. De afbraak gebeurt in twee stappen:

• voedsel in kleine stukjes verdelen door te kauwen

• voedingsstoffen omzetten met behulp van verteringssappen

In het verteringsstelsel worden de voedingsstoffen uit het voedsel opgenomen in het bloed.

mechanische vertering:

Door het voedsel in kleine stukjes te verdelen, wordt het oppervlak van het voedsel vergroot.

Met snijtanden en hoektanden bijt je stukken van je voedsel af.

Met kiezen wordt voedsel fijngemalen.

Chemische vertering

Voor elke reactie is een ander enzym nodig

Enzym kan dezelfde reactie opnieuw uitvoeren

Darmperistaltiek

Bas 3

De organen voor vertering

Speekselklieren

voedsel inslikken, let op huig en strotklepje

speeksel: water, slijm en enzym,                               bevordert inslikken

Maag

Maagsap bestaat uit water, zoutzuur en een enzym.

Twaalfvingerige darm

Gal, gemaakt in lever, opgeslagen in galblaas

enzymen die zorgen voor de vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten.

Dunne darm

Darmstelsel

Bas 4

Gezonde voeding

Gewicht en voeding

Overgewicht en obesitas: te veel vet in lichaam.

Ondergewicht: kans op tekort aan voedingsstoffen, wordt gehaald uit reservestoffen uit vet- en spierweefsel, daarna spieren afgebroken.

Ondervoeding: te weinig voedingsstoffen

ADH

• aanbevolen dagelijkse hoeveelheid;
•  hoeveelheid die je lichaam per dag van deze voedingsstof nodig heeft om goed te functioneren;
• is een gemiddelde.

BMI

• Body Mass Index;
•  

Eetstoornissen

• anorexia nervosa: bang om aan te komen;
•  boulimia nervosa: hetzelfde, maar regelmatig eetbuien, daarna weer uitbraken;
• eetbuistoornis: eetbuien, zonder braken.

Dit los je niet in je eentje op!

Bas 5

Voedselbederf

Voedselvergiftiging is een afweerreactie die ontstaat door het eten van voedsel dat is besmet met giftige stoffen.

Salmonellabacteriën kunnen voorkomen in rauwe dierlijke producten, met name kippenvlees.

Langer houdbaar maken

1. Invriezen: -20 graden

2. Pasteuriseren: 72 graden

3. Steriliseren: 130-140 graden

4. Vacuüm verpakken

5. Gasverpakken; 6. Drogen

7. Conserveermiddel toevoegen

8. Doorstralen

Additieven

Additieven zijn stoffen die aan voedingsmiddelen worden toegevoegd om ze langer houdbaar of aantrekkelijker te maken.

Natuurlijk: suiker, azijn, zout;

Kunstmatig: in een fabriek gemaakt.

Mogelijke additieven: kleur-, geur- en smaakstoffen

Bas 6

Voeding en vertering bij zoogdieren

Planteneters: zoogdieren die alleen planten eten;

Vleeseters: zoogdieren die alleen dieren eten;

Alleseters: zoogdieren die planten en dieren eten.

Planten: moeilijk te verteren, de celwanden bestaan onder andere uit de stof cellulose.

Planteneters

• ook wel herbivoren;
• kenmerken: lang darmkanaal, plooikiezen, geen hoektanden 

Diereneters

• carnivoren
• Kenmerken: kort darmkanaal, knipkiezen, hoektanden groot, scherp 

Alleseters

• omnivoren
• kenmerken: middellang darmkanaal, knobbelkiezen, meestal hoektanden, kunnen groot

en scherp zijn, maar ook normaal