4h Praten over proza

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Praten over Proza

Introductieles

Praten over proza

Les 1 - Introductie

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je benoemen wat literatuur is en wat proza is;
• kun je (weer) de belangrijkste fictiebegrippen benoemen;
• heb je geoefend met de theorie literatuur, proza en de frictiebegrippen

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Werkwijze

Op het bord verschijnt steeds een literaire term.

Je werkt in tweetallen: wat betekent deze term?

Na een minuut krijgt een duo de beurt. 

Literair

Literair betekent:

Wat betrekking heeft op literatuur

Literatuur

Literatuur

- Verzamelnaam voor fictieve teksten met een diepere laag (origineel etc.)

- Proza (verhalen), poëzie (gedichten) en drama (toneel). 

- Literatuur gaat in de eerste plaats over wat het betekent om mens te zijn.

(gevoelens, hopen, dromen etc.)

Proza

Proza:

- Verzamelnaam voor verhalende teksten die niet rijmen

- Verhalen, novellen (langere verhalen van meestal niet meer dan 100 pagina’s) en romans (lange, boek vullende verhalen).

Literair werk:

- Wat betrekking heeft op literatuur

- Kunstwerk gemaakt vanuit een bepaald idee

- Bedoeld om complexe gedachten, gevoelens en ervaringen te verwoorden

Autobiografie

In een autobiografie beschrijft de schrijver zijn eigen leven.

Stijl

Stijl is de manier waarop een verhaal geschreven is.

Fictie

Fictie is een verzonnen verhaal (kan deels echt gebeurd zijn).

Round character

Een round character is een goed uitgewerkt personage. 

De hoofdpersoon is een round character en maakt een ontwikkeling door. 

Flat character

Een flat character is een personage over wie je minder te weten komt.

Type

Een type is een personage dat een bijrol speelt. Zijn gedachten en gevoelens spelen nauwelijks een rol.

Conflictmodel

Evenwicht -> conflict -> ontwikkeling -> oplossing

Perspectief

Gezichtspunt (een of meerdere personages) , het beeld is altijd subjectief en dus een beetje vertekend.

Ik-perspectief

Je leest het verhaal door de ogen van een ik-persoon.

Personaal perspectief

Het verhaal wordt verteld in de hij/zij-vorm. Je weet de gevoelens van diegene.

Alwetende verteller

De verteller weet alles van elk personage op elk moment, hij kent ook de afloop van het verhaal. Het verhaal wordt verteld in de hij/zij-vorm .

Onbetrouwbaar perspectief

Er is sprake van een onbetrouwbaar perspectief als de tekst aanwijzingen bevat dat het beeld dat deze schrijver geeft, extreem vertekend , onvolledig of onjuist is.

Setting

Setting:

Bv. plaats tijd omstandigheden: vakantie, oorlog, lente, Limburg. 

Vertelheden

Het vertelheden is het "nu" in het verhaal. 

Flashback

Een flashback is een terugblik, een herinnering. 

Vertraging

De gebeurtenissen worden langzaam verteld. Bijvoorbeeld door lange beschrijvingen. 

Concreet motief

Een concreet motief is een verhaalelement dat letterlijk voorkomt. Meestal komt het verschillende keren terug in het verhaal. Bijvoorbeeld een kleur die steeds genoemd wordt. Of een voorwerp dat steeds terugkeert. 

Abstract motief

Een abstract motief  is een verhaalelement dat niet letterlijk terugkomt in het verhaal, maar dat je zelf moet afleiden. 

Bijvoorbeeld "oorlogstrauma" > het wordt niet letterlijk gezegd, maar je kunt het afleiden uit het gebruik van woorden die daarmee te maken hebben (deportatie, honger, gevangen)

Thema

Een thema is waar het verhaal over gaat, zonder het te hebben over de personages of gebeurtenissen. Het thema is datgene waarop de schrijver een visie heeft of waarover hij de lezer aan het denken wil zetten. 

Literatuur

• Fictionele of fictieve teksten met een diepere laag
• Poëzie, drama en proza
• 'Tegenovergestelde' van lectuur
• Literariteit (hoe literair een verhaal is) hangt af van originaliteit, onvoorspelbaarheid, stijl en complexiteit of meerduidigheid (de 'diepere laag')

Literatuur

Stijl 

• Stijl is een belangrijk kenmerk van literatuur
• Een schrijver kan zich door zijn stijl onderscheiden van andere schrijvers
• Stijl gaat om woordkeus, zinsbouw, gebruik van beeldspraak, gebruik van ironie, afwisseling tussen bijv. dialoog en beschrijving

Begrippen

► Literair: wat betrekking heeft op literatuur*.

► Literatuur: verzamelnaam voor fictieve* teksten die een ‘diepere laag’ hebben. Kenmerken van literatuur zijn onder meer: originaliteit, complexiteit, onvoorspelbaarheid, een bijzondere stijl* en de mogelijkheid om verschillende betekenissen aan de tekst toe te kennen.

► Proza: verzamelnaam voor verhalende teksten die niet rijmen. Daarin onderscheidt proza zich van poëzie (gedichten).

► Roman: een lang (boekvullend) fictief verhaal.

► Autobiografie: de schrijver beschrijft zijn eigen leven. Het woord komt uit het Grieks: auto betekent 'zelf'; bios betekent 'leven' en grafie komt van 'graphein', schrijven.

► Stijl: de manier waarop een verhaal is geschreven. Stijl omvat niet alleen woordkeus en zinsbouw, maar bijvoorbeeld ook de afwisseling tussen dialoog en beschrijvingen en het gebruik van ironie. Woorden die vaak gebruikt worden om de stijl van een schrijver te omschrijven zijn ‘sober’ (kaal), ‘zakelijk’ (rechttoe-rechtaan) en ‘bloemrijk’ (met veel versieringen).

► Verzonnen verhaal. Fictieve verhalen kunnen (deels) gaan over mensen die werkelijk (hebben) bestaan of gebeurtenissen die werkelijk hebben plaatsgevonden.

Werk voor deze les + huiswerk: 

Pak je VIP en noteer:

Maken: 1 Literatuur, praten over proza, 1 + 1.1

Klaar = in STILTE lezen

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over dingen die je niet begreep!

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kun je benoemen wat literatuur is en wat proza is;
• kun je (weer) de belangrijkste fictiebegrippen benoemen;
• heb je geoefend met de theorie literatuur, proza en de frictiebegrippen

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Ik kan benoemen wat literatuur is en wat proza is en ik kan de belangrijkste fictiebegrippen benoemen.

😒🙁😐🙂😃