HS 6: de ambtenaar

• Economie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

HS6: de Ambtenaar 

6.1 de straat  
Lesdoelen

1. Ik kan uitleggen hoe collectieve voorzieningen worden georganiseerd. (KGT + basis) 
2. Ik kan uitleggen hoe maatschappelijke kosten ontstaan en aangeven hoe de overheid deze bestrijdt. (basis)

Collectieve voorzieningen

• Voorziening van de overheid die deels of geheel wordt betaald door belastinggeld. 
  
  

De overheid

- Betaalt, onderhoudt, regelt het gebruik en let op de naleving van de regels van collectieve voorzieningen. 

Maatschappelijke kosten

•  Vervuiling door productie van bedrijven.
  
  
• Vervuiling door consumptie.
  
  
• Milieuwetten door de overheid om dit te voorkomen.

Rekentrainer paragraaf 1

 Hoeveel % is 391 van 894?

Voor deze som gebruik je de formule:

Deel : geheel x 100

391 : 894 x 100 = 43,7%

Opdracht: 

1. Geef 1 voorbeeld van een collectieve voorziening.
2. Geef aan welke regels hier gelden.
3. Wie onderhoudt deze voorziening?
4. Wie betaalt dit? 

KGT Maken: 

• Pagina 40 tot en met 43
• Online opdrachten van paragraaf 1
• Sluit af met de ''test jezelf''
• Rekentrainer pagina 67. 

Basis maken

1. Pagina 31 tot en met 35. 
2. Online opdrachten van paragraaf 6.1
3. Sluit af met ''test jezelf''

HS6: de Ambtenaar 

6.2 Het stadspark   
Lesdoelen

1. Ik kan uitleggen hoe maatschappelijke kosten ontstaan en aangeven hoe de overheid deze bestrijdt. (KGT)

Maatschappelijke kosten

•  Vervuiling door productie van bedrijven.
  
  
• Vervuiling door consumptie.
  
  
• Milieuwetten door de overheid om dit te voorkomen.

De overheid

• Ruimt vervuiling van milieu op.
  
  
• Maakt wetten om het milieu te beschermen.
  
  
• spoort overtreders op en bestraft deze.

KGT Maken: 

• Pagina 44 tot en met 47
• Online opdrachten van paragraaf 2
• Sluit af met de ''test jezelf''
• Rekentrainer pagina 67.

HS6: de Ambtenaar 

6.2 Sociale zekerheid   (basis)  

6.3 Zeker van je inkomen (kader)
Lesdoelen

1. Ik kan omschrijven hoe de overheid zorgt voor sociale zekerheid. (basis)

Sociale zekerheid

• Geeft iedereen recht op geld om van te leven!
  
  
• Waarom is dat nodig? 

Wie moet dat dan betalen? 

• Sociale premies en belastingen worden als loonheffing ingehouden van ieders inkomen. 
  
  
• Eerlijk? 

Bruto- en nettoloon

• Brutoloon = zonder sociale premies en belastingen.
  
  
• Nettoloon = wat je overhoudt na sociale premies en belastingen. 

Sociale wetten 

Voorbeelden: 

• Werkloosheidswet
  WW-uitkering (duur, hoeveelheid en % laatst verdiende loon)
  
  
• Participatiewet (Bijstand en aanvulling tot sociaal minimum)

Rekentrainer 

bijstand – gezinsinkomen = uitkering

• er is te veel spaargeld: geen uitkering

Hoogte netto bijstandsuitkering vanaf 21 jaar (juli 2015)

alleenstaanden € 996,56

eenoudergezinnen* € 996,56

samenwonenden/gehuwden € 1.423,66

* Eenoudergezinnen krijgen een extra toeslag.

Vrijgesteld spaargeld voor bijstand

alleenstaanden € 6.020

meer personen € 12.040

bijstand – gezinsinkomen = uitkering

Voorbeeld: 

Vader met inkomen van € 500 krijgt 
(bijstand 996,56 - 500 = 469,56 bijstand)

KGT Maken: 

• Pagina 48 tot 51
• Online opdrachten van paragraaf 3
• Sluit af met de ''test jezelf''
• Rekentrainer pagina 68.

basis Maken: 

• Pagina 36 tot 39
• Online opdrachten van paragraaf 2
• Sluit af met de ''test jezelf''
• Rekentrainer pagina 52 (na les procenten)

WERKVORM MINDMAP

Instructie

1. De docent maakt groepjes (5 groepjes van 3 en 1 groepje van 4)

2. Elk groepje maakt een mindmap van paragraaf 1 tot en met 3.

15 minuten

3. Vervolgens schuift een ander groepje aan. 

4. Daarna maken jullie een nieuwe mindmap (combinatie van beide groepen).

5. De mooiste mindmaps krijgen 0,5 punt extra op de toets.

15 minuten

6. Tot slot wijst de docent groepen aan om hun mindmaps te presenteren.

10 minuten

HS6: de Ambtenaar 

6.3 Werken voor de overheid  (basis)  

6.4 Werken voor de overheid (kader)
Lesdoelen

1. Ik kan uitleggen wat de collectieve en particuliere sector is. 
2. Ik kan de rol uitleggen die de overheid daarin heeft en benoemen door wie deze taak wordt uitgevoerd. 

De collectieve sector

• Zorgt voor productie van de overheid. (bedrijven en instellingen die door de overheid worden beheerd of gesubsidieerd)
  
  Deze sector wordt betaald door: 
  
  
• Subsidie = geld dat de overheid betaald voor zaken die de overheid belangrijk vindt. 
  
  
• Sociale premies en belastinggeld
  

De collectieve sector

• wordt betaald door belastinggeld en sociale premies.
  
  
• In de collectieve sector werken ambtenaren, medewerkers van instellingen voor sociale zekerheid en werknemers van gesubsidieerde instellingen. (BASIS+KADER)
  
  
• Hoe zit dat met docenten?

De particuliere sector

• Alle bedrijven in handen van burgers (prive).
  
  
• Mogen zelf weten wat ze produceren.
  
  
• Moeten bestaan van hun verkoopopbrengsten.
  
  

De overheid

• Is klant van bedrijven in de particuliere sector. 
  
  
• Zorgt voor infrastructuur. (Waarom is dat belangrijk?) (basis en kader)
  
  
• Legt regels op aan de particuliere sector. (bijv. het verbieden van kartelvorming of het vergoeden van aangebrachte schade)

KGT Maken: 

• Pagina 52 tot 55
• Online opdrachten van paragraaf 4
• Sluit af met de ''test jezelf''
• Rekentrainer pagina 68.

Basis Maken: 

• Pagina 40 tot 43
• Online opdrachten van paragraaf 3
• Sluit af met de ''test jezelf''
• Rekentrainer pagina 53 en 52 (procenten)

HS6: de Ambtenaar 

6.4 Inkomsten van de overheid  (basis)  

6.5 Inkomsten van de overheid (kader)
Lesdoelen

1. Ik kan benoemen/uitleggen wat de inkomsten van de overheid zijn. 

BTW

• Belasting toegevoegde waarde
  
  
• 9 % op (voedingsmiddelen, water, agrarische goederen, geneesmiddelen, hulpmiddelenkunst, verzamelvoorwerpen, antiekboeken en periodieken).
  
  
• 21 % op alle andere goederen. 

Een nieuwe fiets kost 300 euro exclusief 21 % BTW. Wat kost de fiets met BTW?

Venootschapsbelasting

• Naamloze vennootschap (nv) of besloten vennootschap (bv)
  
  
• Ondernemingsvormen die een percentage van de nettowinst moeten afdragen aan belasting. 
  
  

Inkomstenbelasting

Op inkomsten zoals: 

• Huur
• Inkomen
• Pacht
• Loon 
• Rente

Accijns

Belasting om te ontmoedigen: 

• Benzine (zuiniger rijden)
• Roken
• Drank 

Niet-belastingmiddelen

• Inkomsten uit andere middelen
• Belastingdienst verstuurt hier geen aanslagen voor.