4.5

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 4

5: De organen voor vertering

Planning

1. Terugblik basisstof 4.4
2. Leerdoelen
3. Uitleg basisstof 4.5
4. Opdrachten maken
5. Achterstallig werk maken
6. Leren voor het tentamen op 3 oktober

Terugblik BS 4

1. Van waar tot waar loopt het verteringsstelsel?
2. Wat is vertering?
3. Welk onderdeel wordt gemaakt in verteringsklieren en bevat enzymen?
4. Wat voor stoffen zijn enzymen en wat is de functie?
5. Wat is darmperistaltiek?

Leerdoelen

• Je kunt van de delen van het verteringsstelsel de kenmerken en functies noemen.
  

Mondholte

Vertering begint in de mondholte

• Door kauwen wordt voedsel kleiner gemaakt.
  
• Speekselklieren (1) produceren speeksel
  
• Slikken gaat gemakkelijker
  

Speeksel bestaat uit:

• Water
  
• Slijm, verhoogt glijbaarheid
  
• Enzym, verteert zetmeel

Keelholte

Met je tong duw je het voedsel vanuit de mondholte in de keelholte

• Neusholte wordt afgesloten door huig.
  
• Luchtpijp wordt afgesloten door strotklepje.
  

Slokdarm (2)

Door de darmperistaltiek wordt het voedsel door de slokdarm richting de maag vervoert

Maag (3)

Is een tijdelijke opslagplaats van je voedsel (2 tot 4 uur)

Maagsapklieren produceren maagsap

Maagsap bestaat uit:

• Water
  
• Zoutzuur
  
• Enzymen --> vertering eiwitten
  

Afgesloten met maagportier (4), dit is een kringspier die kleine hoeveelheden voedsel naar de twaalfvingerige darm door laat.

Twaalfvingerige darm (5)

• Net zo lang als 12 vingers breed
  
• Afvoerbuizen van de lever en de alvleesklier monden uit in de twaalfvingerige darm
  

Alvleesklier (6)

Produceert alvleessap

Alvleessap bestaat uit:

• Water
  
• Enzymen, vertering van eiwitten, koolhydraten en vetten
  

Lever (7) – Galblaas (8)

• De lever produceert gal
  
• Gal wordt tijdelijk opgeslagen in de galblaas
  
• Via de galbuis komt het gal in de twaalfvingerige darm
  

Gal emulgeert vetten (grote vetdruppels worden klein)

Gal is dus geen verteringssap!

Dunne darm (9)

Ongeveer 8 meter lang (2,5 cm in diameter)

In de wand liggen darmsapklieren produceren darmsap:

• Water
  
• Enzymen, vertering van eiwitten en koolhydraten

Sterk geplooide darmwand (darmplooien) vergroot de oppervlakte.

Dunne darm (9)

Op de darmplooien zitten uitstulpingen --> de darmvlokken

In de darmvlokken zitten bloedvaten

De wand van de darmvlokken en de bloedvaten is 1 cellaag dik --> stoffen makkelijk uitwisselen

Blinde darm – wormvormig aanhangsel

Blinde darm = de plaats waar de dunne darm overloopt in de dikke darm.

Wormvormig aanhangsel is ontstoken bij een blindedarmontsteking en kan verwijderd worden.

Dikke darm (10)

• Ongeveer 1,5 meter lang (6,5 cm in diameter)
  
• Door alle verteringssappen die erbij komen bevat de brij veel water. 
• Water moet terug gehaald worden: doet de dikke darm.

Dikke darm (10)

• Hierin zitten veel bacteriën die zich voeden aan cellulose (celwanden planten)
  
• Wij maken geen enzymen aan wat cellulose kan verteren, dat doen de bacteriën voor ons.
  
• Daarbij komt glucose vrij en gas

Endeldarm (11)

• Verzamelen en tijdelijk opslaan van onverteerbare voedselresten (= ontlasting)
  
• Endeldarm is afgesloten met een kringspier: de anus (12).
  

Opdrachten maken

BS 4.4: opdrachten 29 t/m 32

BS 4.5: opdrachten 33 t/m 36, 38, 40