1.2 Het ontstaan van de landbouw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

H1 Jagers en boeren

1.2 Het ontstaan van de landbouw

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier mensen op een gegeven moment van de landbouw gingen leven.

KA:

het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen

Klimaatverandering

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer

• Nederland: moerassen en bossen

• Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten

• 'De kraamkamer van de beschaving' ontstaan van steden en het schrift

• Sedentaire leefwijze: op één plaats wonen

Leg uit waarom de landbouw niet in de gebieden A en B in de kaart, die je net hebt gezien, ontstond.
(Klik op de afbeelding om deze groter te maken)

landbouw revolutie

• Revolutie betekent snelle ingrijpende verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• akkerbouw en veeteelt

1.7 Mensen en vee in Zuid-Algerije (rotsschildering, omstreeks 5000 v.C.).

1.8 Dorp in West-Nederland omstreeks 3000 v.C. (Bruijn, 2017).

Opdracht 7.
Gebruik afbeeldingen 1.7 en 1.8.
Beide afbeeldingen zijn bruikbaar als bron bij een onderzoek naar prehistorische landbouwsamenlevingen.
Leg uit welk verschil er is in betrouwbaarheid tussen beide bronnen.

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Opdracht 8
Gebruik afbeelding 1.9.
Leg uit dat de afbeelding past bij het kenmerkend aspect van deze paragraaf.