4,1: Lodewijk XIV, een absoluut heerser

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom in de geschiedenisles!

H2C

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen

• Lodewijk XIV, een absoluut heerser
  

• Opdrachten

• Afsluiting  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Kun je beschrijven hoe Lodewijk XIV Frankrijk bestuurde in 17de eeuw.
  

• Kun je uitleggen hoe Colbert de handel en wetenschap in Frankrijk probeerde te bevorderen.

• Kun je verklaren waarom Lodewijk XIV het edict van Nantes ongeldig verklaarde.
  

• Kun je uitleggen wat de gevolgen waren van Lodewijk XIV zijn maatregelen.
  

Wat zou jij doen als je alle macht in de wereld had?

(2) Wat is het verband tussen de afbeelding en het absolutimse?

Het kostuum van Lodewijk XIV in het Ballet de la Nuit.

De beroemdste dans van Ballet de la Nuit portretteert Lodewijk XIV als Apollo de Zonnekoning.

Tekening van Henri de Gissey, 1653.

La Fronde

Lodewijk XIV werd koning toen hij pas vijf jaar oud was.

De hoge Franse adel en de stad Parijs probeerde van de situatie gebruikt te maken om meer invloed te krijgen op het bestuur van het land. Troepen van de hoge edelen raakten onder de muren van Parijs slaags met die van de koning. Op de achtergrond zie je de Bastille (gevangenis). Anomiem schilderij uit 1659.

De Zonnekoning

• Lodewijk XIV (1638-1715) werd één van de machtigste koningen van Frankrijk. 
• Hij werd koning toen hij 5 jaar was. Tot zijn 23e werd Frankrijk daarom bestuurd door eerste minister Mazarin. Mazarin zorgde ervoor dat iedereen naar Lodewijk zou luisteren en dat hij de absolute macht had...

Lodewijk XIV, portret in het Louvre door Hyacinthe Rigaud, 1701.

L'État, c'est Moi

...De wil van de koning is dus wet. Dit noem je absolutisme. 

• Lodewijk XIV was een Franse koning met absolute macht. De geestelijken en de adel hebben dus niks meer te vertellen
• De macht van de koning is door god gegeven: droit divin (goddelijk recht)
• Zo hoeft dus ook niemand aan de koning te twijfelen...
  

Hoe dan...?

• De koning bepaalde zelf (zonder overleg met de adel) voortaan alle wetten en deze golden voor het hele land.
• ''Lettre de Cachet''
  
• Lodewijk versterkt het leger met soldaten die bij hem zelf in dienst zijn. 
• De adel moest voortaan in het koninklijk paleis Versailles wonen, zodat hij ze goed in de gaten kon houden.

Mensen die zich niet aan de regels van de koning hielden konden een Lettre de Cachet krijgen. Dit is een brief met koninklijke zegel, de ontvangen hiervan komt zonder ''echte'' reden in de gevangenis terecht.

Een voorbeeld:

De rijke minister van financiën Fouquet kreeg er een in 1661.

Zijn misdaad? Hij had de koning zijn eigen paleis aangeboden om te gebruiken als feestzaal. De koning zag dit als belediging en zag Fouquet als concurrent. Hij sloot hem om, nam al zijn bezittingen in en organiseerde een groot feest om te laten zien wie er de beste was...

Het kostuum van Lodewijk XIV in het Ballet de la Nuit.

Lodewijk XIV dans Le Ballet de la nuit. Het ballet werd gechoreografeerd in 1653. Het was belangrijk omdat Lodewijk XIV zijn debuut (eerste keer meedoen) maakte aan het hof. Dit hofballet duurde 12 uur, beginnend bij zonsondergang en duurde tot in de ochtend, en bestond uit 45 dansen. Lodewijk XIV verscheen in 5 van hen. De beroemdste dans van Ballet de la Nuit portretteert Lodewijk XIV als Apollo de Zonnekoning.

Tekening van Henri de Gissey, 1653.

Versailles

• Versailles is een gigantisch paleis vlakbij Parijs.
• Alle ministers en de adel verbleven hier, Zo kon Lodewijk XIV ze goed controleren.
• Versailles is de hoofdzetel van het Absolutisme.
• Dagelijks leefden hier 3000 tot 10.000 hovelingen!
• Tegenwoordig is het een museum (met 5 miljoen bezoekers per jaar)
  

Pak je smartphone of tablet en klik op de link om het paleis van Versailles van binnen te bekijken!

De bouw van Versailles koste volgens Voltaire een enorme 500 miljoen Livres (dat is ongeveer

https://www.youtube.com/watch?v=zdYeG4eZNpQ

Meer geld genereren

• Colbert ging als minister van financiën proberen de staatskas vergroten en Frankrijk machtiger maken.
  
• 2 doelen te bereiken:

1. Fransen moesten meer gaan verdienen, zodat ze meer belasting konden betalen. (staatsfabrieken)
2. Innen belastingen verbeteren voor meer geld in staatskas, belastinginners moesten minder geld in eigen zakken steken. (intendanten/30 tirannen).

• Dit probeert hij te bereiken met onder andere het mercantilisme .

Portret Jean-Baptiste Colbert door Claude Lefèbvre, 1666.

Edict van Nantes

• Het Edict van Nantes werd ongeldig verklaard (1685), de Franse protestanten ( hugenoten ) verliezen hun rechten:

1. hadden geen vrijheid van godsdienst meer, iedereen moest katholiek zijn.
2. ze mogen niet alle beroepen meer uitoefenen,
3. gedwongen om soldaten in huis te nemen (soldaten stalen en  maakten huizen kapot.)

• 200.000 Hugenoten vluchten het land uit.
  

Edict van Nantes, 1598.

Door dit document gunt de Franse koning Hendrik IV Hugenoten (protestanten) een aantal belangrijke rechten zoals:

1. gewetensvrijheid in heel Frankrijk,

2. recht godsdienstoefeningen te houden in.

https://historiek.net/edict-van-nantes-1598/5395/

Verklaar waarom Lodewijk XIV het edict van Nantes introk

Absolutistische maatregelen

Ambtenaren in dienst met veel bevoegdheden (edelen minder macht)

Versailles: machtscentrum

Eigen leger

Alleen katholiek geloof toegestaan-> einde edict van Nantes /Hugenoten vervolgen.

Centrale belastingen 

Oorlog en hof kosten veel geld =>minister Colbert bedenkt het mercantilisme  

Koninklijke academies om kunst en wetenschap te controleren

Gevolgen van absolutistische maatregelen

Voordelen

• De edelen waren politiek gezien ''uitgeschakeld''.

• De belasting inning was verbetert en de economie moderner gemaakt (deze bracht meer op)

• Op gebied van kunst en cultuur was de Franse koning en voorbeeld geworden voor veel koningshuizen in Europa.
  

Nadelen

• Veel belastinggeld werd weggegooid aan oorlogen en onnodige persoonlijke projecten van de koning.
  
• Hugenoten werden streng vervolgd.
  
• Soldaten plunderde vaak huizen van gewone burgers.
• Het volk werd langzaam maar zeker steeds ontevredener...
  

Opdrachten

Paragraaf 4,1 – Lodewijk XIV, een absoluut heerser
Opdrachten:  2, 3, 4, 5,
LB blz.80 en 81
WB blz. 92 t/m 94

Klaar? 

Zet deze opdrachten in je planner!

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Kun je beschrijven hoe Lodewijk XIV Frankrijk bestuurde in 17de eeuw.
  

• Kun je uitleggen hoe Colbert de handel en wetenschap in Frankrijk probeerde te bevorderen.

• Kun je verklaren waarom Lodewijk XIV het edict van Nantes ongeldig verklaarde.
  

• Kun je uitleggen wat de gevolgen waren van Lodewijk XIV zijn maatregelen.
  

Fijne dag!

Waarom moest de adel rondom het paleis gaan wonen?

Van wie is het paleis van Versailles

1. Napoleon
2. Lodewijk XVI
3. Lodewijk XIV
4. Mark Rutte

Welk begrip past het best bij de manier van regeren van Lodewijk XIV?

1. Absolutisme
2. Democratie
3. Centralisatie
4. Vrijheid

Wat is geen kenmerk van het absolutisme onder Lodewijk XIV?

1. Er komen hervormingen in de economie
2. Het Edict van Nantes wordt ingetrokken
3. De adel kwam in Versailles wonen
4. Er werden weinig oorlogen gevoerd

Waarom liet Lodewijk XIV alle adel bij hem in Versailles wonen?

1. Hij wilde veel mensen om zich heen hebben omdat hij zich anders eenzaam voelde.
2. Hij wilde dat alle adel samen was zodat ze zich konden verdedigen tegen de revolutie.
3. Hij vertrouwde de adel niet en wilde ze goed in de gaten kunnen houden.

Stelling: In de tijd van Lodewijk XIV was er godsdienstvrijheid.

1. Juist
2. Onjuist