H4: HS 4 een nieuwe republiek in Europa

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4; Een nieuwe Republiek

Wat weten jullie al over:

 -de Godsdienstoorlogen, de Nederlandse opstand?

-de Republiek

-Internationale handel

Wat weten jullie al?

De Godsdienstoorlogen

1. Wat waren de belangrijkste oorzaken van de godsdienstoorlogen in Europa in de 16e en 17e eeuw?
2. Welke rol speelde het conflict tussen katholieken en protestanten hierin?
3. Ken je een belangrijk voorbeeld van een godsdienstoorlog of gebeurtenis uit deze periode?

Wat weten jullie al?

De Nederlandse Republiek in de 17e eeuw

1. Wat weet je over het ontstaan van de Nederlandse Republiek?

2. Waarom wordt de 17e eeuw de "Gouden Eeuw" van de Nederlandse Republiek genoemd?  

3. Welke belangrijke personen of gebeurtenissen associeer je met de Nederlandse Republiek in de 17e eeuw?

Wat weten jullie al?

Internationale Handel in de 17e eeuw

1. Welke rol speelde Nederland in de internationale handel in de 17e eeuw?

2. Ken je de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) of de WIC (West-Indische Compagnie)? Zo ja, wat deden zij?

3. Waarom was Amsterdam in de 17e eeuw belangrijk voor de wereldhandel?

4.1: Godsdienstoorlogen & opstanden

Heilige Roomse (Duitse) Rijk 

Frankrijk - Katholiek

De Nederlandse opstand

Godsdienstoorlogen - Duitse Rijk

Onderlinge oorlogen en machtsstrijd tussen katholieken en protestanten 

1555 Godsdienst Vrede van Augsburg

Duitse Rijk, Katholieke keizer Karel V

Elke vorst mocht zijn eigen religie kiezen

Godsdienstoorlogen Frankrijk

Calvinisme veel aanhang in Frankrijk 

Bartholemeusnacht 24/8/1572 - onderdrukking protestanten

1598 Edict van Nantes –Hugenoten kregen enige vrijheid

1598 Edict van Nantes

1618-1648 Dertigjarige oorlog

• Habsburgers wilde hun rijk verder uitbreiden en de macht centraliseren
• Vrede van Westfalen 1648
• Doel Habsburgers niet bereikt 
• Lappendeken Duitse staatjes bleef bestaan

Nederlandse opstand

• Verzet tegen katholieke kerk en Spaanse overheersing
• Ketters ter dood veroordeeld
• Willem van Oranje (stadhouder Holland, Zeeland en Utrecht)
• Katholiek opgevoed maar
• voor godsdienstvrijheid
• begin Opstand in 1566: De  Beeldenstorm

bloedplakkaten, keizerlijke verordening 1550 Karel V

1568 (-1648)Tachtigjarige oorlog

• Filips II stuurde troepen, start van de oorlog
• Scheiding Noordelijke en Zuidelijke (katholiek) Nederlanden
• 1576 Pacificatie van Gent Katholieken en protestanten verenigd
• 1579 Unie van Atrecht samenwerking Zuidelijke provincies
• 1579 Unie van Utrecht samenwerking Noordelijke provincies 

1581 Akte/ Plakkaat van Verlatinghe

• Opstandelingen verbraken de banden met de Spaanse
• Eerste Nederlandse grondwet?
• Vrede van Munster 1648  Spanjaarden en Nederlanden 
• 1588 Republiek der Verenigde Zeven Nederlanden

4.2 De Republiek

-Een nieuwe bestuursstructuur, de Statenvergadering Holland: -Overijssel, Holland, Groningen, Friesland, Gelderland, Utrecht, Zeeland en generaliteitslanden 

-Staten Generaal met een raadspensionaris als voorzitter en vertegenwoordiger buitenland en een stadhouder belast met de aanvoering van het leger

De Republiek als voorbeeld

• Soevereiniteit bij het volk
• Decentralisatie van de macht 
• Samenwerking 7 gewesten 
• Staten Generaal

Stadhouder (Oranjes)en Raadspensionaris (Regenten)

• Raadspensionaris, juridisch geschoold, voorzitter Staten Generaal 
• Stadhouder, erfelijke opvolging gewenst maar..
• Johan de Witt: opvolgingskwestie en verdedigingswerken

1672 Het Rampjaar

• Aanval Frankrijk en Duitse staten (Keulen) over land
• Aanval Engeland op zee
• Begin teruggang economische en politieke invloed

4.3 Internationale Handel

• 1585 Haven Antwerpen afgesloten door Spanjaarden, A'dam profiteert
• Oprichting VOC (1602) en WIC (1623)
• Driehoeks-handel tot slaafgemaakte
• Twaalfjarig bestand (1609-1621)

Handelskapitalisme

• Eerste helft 16e eeuw Portugezen, Spanjaarden in Afrika en Azië
• Daarna Engelsen en Nederlanders handelsmonopolie Azië overgenomen
• VOC specerijenhandel in Azië, EIC handel in India. Na 1672 Engelsen   sterker
• Fransen en Portugezen nog voornamelijk agrarisch 

EINDE

1600

oprichting EAC

(East India Company)

Engeland

1602

oprichting VOC

1621

oprichting WIC

einde Twaalfjarig Bestand

1650

stadhouderloos tijdperk

1672

Rampjaar

Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

- Karel V/Filips II

- Willem van Oranje

- Margaretha van Parma

- Alva

De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht ten opzichte van de Nederlandse Republiek.

Soevereiniteit bij Gewestelijke Staten

Statenvergadering

regenten

stadhouder (Maurits, Willem II)

raadpensionaris (Johan van Oldenbarnevelt, Johan de Witt)

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

VOC

WIC

handelskapitalisme

oorzaken economische groei:

- graan- en houthandel

- technische uitvindingen

- hoge specialisatiegraad arbeidsproces