§2.1 - Het periodiek systeem

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

§2.1 Periodiek systeem

Leerdoelen:

Het atoommodel van Bohr gebruiken om atomen weer te geven

Het atoomnummer en massagetal gebruiken

Uitleggen wat isotopen zijn

Weten waar in het periodiek waar metaal- en niet-metaal atomen staan

Met het periodiek systeem de verdeling van de elektronen afleiden

Stoffen <-> moleculen <-> atomen

Stoffen bestaan uit moleculen

Moleculen bestaan weer uit nog kleinere

deeltjes: atomen

Atomen zijn opgebouwd uit nog kleinere

deeltjes

Leer je in deze §

Atomen bestaan uit kleine deeltjes

In hoofdstuk 1 leerde je dat moleculen uit atomen zijn opgebouwd.

In §2.1 leer je dat ATOMEN uit nog kleinere deeltjes zijn opgebouwd:

                  - protonen

                  - neutronen

                  - elektronen

Er zijn in totaal 118 atomen. Hoe geven wij deze atomen weer

in een overzichtstabel?

Het periodiek systeem

Alle atomen zijn gerangschikt

in een systeem.

18 verticale groepen

7 horizontale periodes

In de verticale groepen hebben

alle elementen soortgelijke eigenschappen

Niet zomaar een willekeurige tabel

Het periodiek systeem is niet zomaar een tabel, maar de atomen hebben allemaal heel precies een plek.

Eerst zijn de atomen op volgorde van klein naar groot gezet.

Het kleinste atoom heeft 1 proton in de kern (= waterstof) en de grootste is Oganesson (Og) en deze heeft 118 protonen in de kern.

Daarna zijn de atomen op chemische eigenschappen gegroepeerd. De stoffen die op dezelfde wijze reageren staan onder elkaar (= een groep)

https:

Deze 4 namen moet je kennen!!

Wat de gele vakjes betekenen leer je pas in hoofdstuk 3 .

Hoe heet de tabel waar alle elementen in staan?

1. elementen tabel
2. atoomsysteem
3. periodiek systeem
4. elementen systeem

Waar staan de metalen in het periodiek systeem

1. links
2. rechts

Waar staan de edelgassen in het periodieksysteem

1. groep 1
2. groep 2
3. groep 17
4. groep 18

Hoe heten de stoffen in groep 17 van het periodieksysteem

1. edelgassen
2. metalen
3. halogenen
4. nietmetalen

Hoe is een atoom opgebouwd?

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Dalton (havo 3)

John Dalton had een atoommodel bedacht waarbij alle atomen werden voorgesteld als MASSIEVE BOLLEN.

Je kan je dit voorstellen als knikkers.

Elke atoom had zijn eigen massa en zijn eigen diameter (=grootte).

Dalton bedacht kleuren voor de atomen.

Die kleuren gebruiken we nu nog in molecuul bouwdozen:

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Thomson (havo 3)

John Thomson had ontdekt dat er negatieve geladen deeltjes uit een atoom verwijderd kunnen worden. Dit klopte niet met het model van Dalton van massieve bollen dus moest er een nieuw "model" worden bedacht.

Thomson bedacht dat de negatieve geladen deeltjes 

voor te stellen zijn als krenten in een krentenbol, 

die dus uit een atoom verwijderd kunnen worden.

Dit was revolutionair omdat hieruit bleek 

dat atomen uit nog kleinere deeltjes bestaan.

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Rutherford (havo 4)

Ernest Rutherford had ontdekt dat de atomen geen massieve bollen kunnen zijn.

Hij had dit ontdekt omdat alle radioactieve deeltjes recht door een atoom gaan. Als atomen massieve bollen zouden zijn, dan moeten alle radioactieve deeltjes terugkaatsen, zoals jij ook terugkaatst van een dichte muur.

                                                      deeltjes konden 'gewoon' door

                                                      atomen heen zonder dat atomen

                                                      stuk gingen.

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Rutherford

Omdat radioactieve deeltjes gewoon door atomen heen gaan maar atomen wel massa hebben, bedacht Rutherford dat alle massa van een atoom in een kleine kern zit. 99% van het atoom is "leeg" en heeft geen massa.

De grootte van de kern en een atoom is dan hetzelfde als een mug op de middenstip van een groot voetbalstadion. 

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Rutherford

Alle massa zit dus in de kern.

Er was ook ontdekt dat er "massaloze" deeltjes zweven in de lege ruimte rondom de kern.

Deze massaloze deeltjes heten ELEKTRONEN en hebben een elektrische lading van -1.

Omdat atomen zelf geen lading hebben moet er dus ook positieve lading in een atoom zitten: Dit zijn de PROTONEN en hebben elektrische lading +1.

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Rutherford

Een paar jaar later werd ook nog ontdekt dat er 

ook NEUTRONEN zijn.

Deze hebben geen elektrische lading (=zijn neutraal). 

Neutronen zitten ook in de kern.

                                       Het atoommodel van Rutherford kan je 

                                        dus als volgt voorstellen:

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Bohr (havo 4)

Niels Bohr heeft het atoommodel nog iets beter verbeterd.

Hij ontdekte dat elektronen niet zomaar om de kern zweven, maar deze zitten in speciale schillen om de kern.

Je kan dit voorstellen als de planeten die cirkelen om de zon:

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Bohr

             en in de kern zitten dan de PROTONEN en NEUTRONEN

Vier verschillende atoommodellen: 

het atoommodel van Bohr

De elektronen kunnen niet zomaar in elke schil zitten. Er is een maximum aantal elektronen dat er per schil kan zijn.

De binnenste schil is de K-schil. Hierin kunnen 2 elektronen.

De volgende schil is de L-schil en heeft maximaal 8 elektronen.

Hoeveel protonen, neutronen en elektronen per atoom?

Nu je weet WAAR de protonen, neutronen en elektronen zitten in een atoom, is het nog belangrijk dat je kunt bepalen HOEVEEL er van ieder deeltje aanwezig is.

We zien hier zuurstof (=O).

Het atoomnummer is 8 (omcirkeld)

Dat betekent dat er 8 PROTONEN zijn.

Er zijn in een atoom EVENVEEL PROTONEN en ELEKTRONEN

Hoeveel protonen, neutronen en elektronen per atoom?

We zien hier zuurstof (=O).

Het massagetal is 16 (omcirkeld)

Dat betekent dat er  16 PROTONEN + NEUTRONEN zijn.

Bij de vorige slide wisten we al dat er 8 protonen

zijn.

Dus dit atoom heeft (16-8=) 8 NEUTRONEN

Hoeveel protonen heeft een stikstof (=N) atoom?

1. 14
2. 21
3. 7
4. Geen idee

Hoeveel neutronen heeft een fluor (=F) atoom?

1. 19
2. 10
3. 9
4. Geen idee

Hoeveel elektronen heeft een koolstof (=C) atoom?

1. 12
2. 24
3. 6
4. Geen idee

Wat zijn isotopen?

Isotopen zijn atomen die HETZELFDE AANTAL PROTONEN EN ELEKTRONEN hebben maar een VERSCHILLEND AANTAL NEUTRONEN en dus een verschillende massa.

Weergave van verschillende isotopen: 

Je kan isotopen ook zo opschrijven:            C-12           C-13           C-14

Wat nu te doen..

lezen §2.1

Maken opgaven online methode