Grammatica woordsoorten (hfdst. 4)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Socialiseren

Je legt de benodigde spullen op tafel:

leesboek,

schrift,

pen.

Lesopbouw

• 8 min. stillezen (ZS) leesboek - 1e leesboek is uit. 
• Grammatica & spelling hoofdstuk 4 (woordsoorten) - P.T.A. minitoets  - start blz. 7 voorzetsels
• Fictiedossier periode 2 inleveren voor feedback (mocht je willen?)

ZS lezen

Grammatica en Spelling hfdst. 4 blz. 143

Woordsoorten 

(taalkundig ontleden)

Leerdoel

Ik kan verschillende woordsoorten herkennen in de zinnen. 

Doe je mee of maak je de minitoets?

Maak je de minitoets?

Tafel apart. 

Pak je schrift en een pen

Maak zoveel mogelijk aantekeningen.

Lidwoorden

3 lidwoorden:

het ('t)

de

een ('n)

Bepaalde lidwoorden:

de - mannelijk/vrouwelijk 

het - onzijdig 

Onbepaald lidwoord: 

een 

Zelfstandige naamwoorden (tastbaar)

Zelfstandige naamwoorden zijn woorden die vorm en inhoud hebben; je kunt er een lidwoord voorzetten. 

Je gebruikt ze voor: dieren, mensen, dingen, plaatsen en voor (eigen)namen (ook al kun je daar soms geen LW voor zetten).

Zelfstandige naamwoorden (niet tastbaar)

Zelfstandige naamwoorden die niet tastbaar zijn:

Liefde, verdriet, haat, taal, opleiding, jeugd, organisatie, doel, waarheid, enz. 

Bijvoeglijke naamwoorden

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Het geeft een eigenschap, kenmerk of toestand aan van een zelfstandig naamwoord.

de mooie ring

de drukke hond

de lieve moeder

de kapotte telefoon

 De auto is rood. →

Rood is de eigenschap van de auto.

Mijn moeder is altijd heel erg lief. → Lief is de eigenschap van moeder.

De telefoon is tijdens de
wedstrijd kapot gegaan. → Kapot is de toestand van de telefoon.

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden

Een stoffelijk bijvoeglijk naamwoord vertelt je van welk materiaal iets gemaakt is.

 de zilveren ring → de ring is van zilver 

  de eiken tafel → de tafel is van eiken

  de zijden jurk → de jurk is van zijde

Opdrachten

Maak nu de opdrachten bij de werkbladen 1, 2 en 3 (blz. 3, 4, 5 en 6).

Lees de theorie nog eens door wanneer je iets niet begrijpt. 

 

Voorzetsels

Vaak kun je een voorzetsel herkennen door er … de kast achter te zetten: voor, met, achter, naast, in, op, door, over, uit, boven, onder, om, tegen, aan (tegenaan), binnen, buiten, langs, tijdens, sinds, bij, tot, zonder, behalve, naar, tegen, volgens…

Pas op..... scheidbare werkwoorden!

Maartje belt haar vriendin op.

Het werkwoord is opbellen.

De meisjes kijken elkaar verbaasd aan.

Het werkwoord is aankijken. 

Op en aan zijn hier dus géén voorzetsels, maar ze horen bij het werkwoord!

Vaste voorzetsels

Uitdrukkingen bevatten vaste voorzetsels. 

Jij komt in aanmerking voor deze prijs.

Ik moet hem herinneren aan de afspraak.

Anne loopt naast haar schoenen; wat is zij verwaand!

Werkwoorden

Je kunt aan werkwoorden zien wat je doet (doe-woorden). Ook hebben, zijn en worden zijn werkwoorden. 

Je kunt werkwoorden vervoegen 

(ik, hij/zij, het, enz.).

Opdrachten

Maak nu de opdrachten bij de werkbladen 4 en 5 (blz. 7, 8, 9 en 10).

Lees de theorie nog eens door wanneer je iets niet begrijpt. 

 

Voltooid deelwoord

Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord in een zin.
 

Ik heb een jas gekocht. (heb p.v. - gekocht v.d.)

Mijn vader heeft de auto gewassen. (heeft p.v. - gewassen v.d.)

De stoel is blauw geverfd.  (is p.v. - geverfd v.d.)

Van voltooid deelwoord naar bijvoeglijk naamwoord

Ik heb een jas gekocht > de gekochte jas.

Mijn vader heeft de auto gewassen > de gewassen auto.

De stoel is blauw geverfd > de geverfde stoel.

Een bijvoeglijk naamwoord schrijf je zo eenvoudig mogelijk.

De infinitief

In het woordenboek vind je alleen de hele werkwoorden.

Daarom noemen ze het hele werkwoord ook wel de woordenboekvorm (de infinitief).

Voor het hele werkwoord kun je bijna altijd Ik kan zetten.

• Ik kan fietsen. 
  
• Ik kan werken. 
  
• Ik kan lopen. 
  

Hulpwerkwoorden/zelfstandige werkwoorden

Hulpwerkwoorden komen alleen in een zin voor met andere werkwoorden.
Staat er 1 werkwoord in de zin is dit altijd ZELFSTANDIG.

Vader ging Iris troosten, maar ze bleef huilen (samengestelde zin).

Ik heb een oliebol gegeten.

Ik had dat willen zien.

Opdrachten

Maak nu de opdrachten bij werkblad 5 (blz. 11, 12, 13 en 14.

Kijk of je alle opdrachten gemaakt hebt. Lever je boekje in.