8.1 De industriële revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De industriële samenleving

& modern imperialisme

Doelen

Aan het einde van de les kan ik:

• Uitleggen waarom innovaties in de kledingindustrie noodzakelijk waren
• Verklaren waarom het waterframe tot de industriële samenleving leidde
• De industriële samenleving herkennen
• De sociale kwestie uitleggen
• De politieke, economische en culturele motieven van het modern imperialisme benoemen

Kenmerkende aspecten

De industriële revolutie die in de westerse wereld de basis legde voor een industriële samenleving.

Discussies over de sociale kwestie

De moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie.

Verandering

• Vanaf de middeleeuwen is Europa een landbouwstedelijke samenleving
• Nijverheidsproducten werden met de hand gemaakt
• Door een landbouwrevolutie vindt een bevolkingsexplosie plaats (enclosures, ijzeren ploeg)
• -> Doorbraak Plafond van Mathus
• Gevolg: groeiende vraag naar kleding + grote groep werklozen

Innovatie

• Ondernemers zoeken een oplossing voor dit probleem -> innovatie -> efficiëntie
• Schietspoel (1733, John Kay): weefgetouw
• Spinning Jenny (1764, Hargreaves): spinnenwiel voor huisnijverheid
• Waterframe (1769, Richard Arkwright): spinmachine op waterkracht
• Waterframe maakt een einde aan huisnijverheid 
• Gevolg: ontstaan fabrieken -> kenmerk industriële samenleving

Samenleving

• 1769: verbetering stoommachine door James Watt -> inzetbaar kledingindustrie
• Fabrieken worden in nabijheid steenkoolmijnen gebouwd
• Arbeiders trekken deze nieuwe fabriekssteden (urbanisatie) 
• Woon- en werkomstandigheden zijn verschrikkelijk door gebrek bescherming
• Woningen naast fabrieken, géén riolering, kleine woningen, kinderarbeid
• Gevolg: daling levensverwachting

Sociale kwestie

• Géén sociale wetten om arbeiders te beschermen
• Groep arbeiders wordt in de tweede helft 19de eeuw gigantisch
• Daarnaast: groeiende kennis over arbeidsomstandigheden
• Gevolg: discussie of overheid arbeiders moet beschermen -> sociale kwestie
• Voorbeeld: kinderwet van Van Houten (1874) -> verbod kinderarbeid

Kolonialisme

• Vanaf 15de eeuw Europese expansie buiten Europa
• Doelen: rijkdom (Amerika) & handel (Azië)
• Europese handelsmaatschappijen stichten factorijen om handel te drijven
• Europeanen domineren handel máár veroveren gebieden nauwelijks
• 19de eeuw: nationalisme en industrialisatie
• Combinatie leidt tot modern imperialisme:
• 1. Grondstoffen + afzetmarkten
• 2. Glorie natie vergroten

Afrika

• Na verovering Aziatische gebieden richt men zich op Afrika
• Staten sturen ontdekkingsreizigers de binnenlanden in 
• 1884: Conferentie van Berlijn: afspraken over invloedssferen en rechten
• Binnen enkele decennia worden de Afrikaanse gebieden veroverd
• Dankzij industrie is verovering mogelijk: transport, wapens, medicijnen

Cultuur

• Naast economische en politieke kenmerken zijn er ook culturele:
• 1. Verspreiding geloof
• 2. Verspreiding "cultuur"
• Dit laatst is gebaseerd op sociaal Darwinisme
• Het is de taak van de Europeaan op de Afrikanen op te voeden: Wite man's burden