3. Voeding leerling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3,4

Welkom vandaag 

Planning vandaag

• Vragen?
• Planning overzicht
• Verder met voeding: Theorie
• Snelheid uitleg en veel rekenen
• Werken aan de poster
• Huiswerk

Neem plaats  

Nodig je schrift en een pen

Practicum

1. Oplosbaarheid in water
2. Indicatoren: stoffen waarmee een andere stof kan worden aangetoond
3. Chemische reactie(s)

(Water) oplosbaarheid 

Thee is een heldere oplossing

Een suspensie is een troebel mengsel van een vaste stof in een vloeistof.

Helder: thee                               Troebel:  sinaasappelsap, verf, melk

Indicatoren

pH of zuurgraad

Endotherme en exotherme reactie

Endotherme reactie: energie nodig. Het kost energie om de reactie op gang te houden

Voorbeeld, ijsblokjes in frisdrank. De frisdrank wordt koud, geeft energie af, deze wordt opgenomen door ijsblokjes die smelten.

Het wordt koud.

Exotherme reactie: als het eenmaal draait geen extra energie nodig. Branden hout, kernsplijting van uranium

Vaak ontstaat warmte

Chemische reactie

Krijtpoeder met azijn levert gasbelletjes op

Voedingsmiddelen en vertering

Leerdoelen voedingsstoffen

Je leert

• wat het verschil is tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen
  
• de zes voedingsstoffen 
• welke functies de verschillende voedingsstoffen hebben
  
• in afbeeldingen de verschillende organen herkennen die betrokken zijn bij de vertering
  
• de algemene functie van het spijsverteringstelsel

Wat zijn de belangrijke voedingsstoffen?

1

2

3

4

5

6

Noteer ze in je schrift. je hebt een minuut

of wat, daarna klassikaal bespreken

Wat zijn de belangrijke voedingsstoffen?

1 Koolhydraten (zetmeel en suikers)

2 Vetten

3 Eiwitten

4 Water

5 Mineralen

6 Vitamines

Noteer ze in je schrift. je hebt een minuut

of wat, daarna klassikaal bespreken

Voedingsstoffen en voedingsmiddelen

Voedingsstoffen zijn hele kleine stukjes uit ons voedsel wat ons lichaam voor verschillende doeleinden gebruikt.
Ze zitten in voedingsmiddelen, die je hier rechts ziet.

Vier groepen voedingsstoffen

Er zijn vier hoofdgroepen voedingsstoffen.

1. Bouwstoffen
2. Brandstoffen
3. Reservestoffen
4. Beschermende stoffen. 

Bouwstoffen en Brandstoffen

Bouwstoffen zorgen voor groei, herstel en ontwikkeling.

sporters en bodybuilders gebruiken dit veel om meer spieren te krijgen. Of pubers in de groei!

Brandstoffen gebruik je om energie van te krijgen. Jouw lichaam verbrandt deze stoffen zodat je kunt bewegen of leren.

Reservestoffen en beschermende stoffen

Reservestoffen worden opgeslagen in jouw lichaam totdat deze het nodig heeft. 

Beschermende stoffen zorgen ervoor dat je lichaam gezond blijft. 

Eiwitten

Eiwitten dienen als bouwstoffen en brandstoffen. 

Ze zitten veel in vlees, vleesvervangers en eieren.

Koolhydraten

Koolhydraten dienen als brandstof, maar worden soms gebruikt als bouwstof of reservestof.

Vetten

Vetten zijn een hele goede brandstof, maar worden snel opgeslagen als reservestoffen.

Water

Water is de belangrijkste bouwstof voor het lichaam en water speelt een belangrijke rol bij het vervoeren van andere stoffen in het lichaam.

Mineralen

Mineralen in ons lichaam zijn vooral bouwstoffen en beschermende stoffen. Het zijn zouten, bijvoorbeeld Calcium (voor je botten) of Natrium.

Vitaminen

Vitaminen zijn de belangrijkste beschermende stoffen. 

Er zijn er erg veel en zorgen dus dat je gezond blijft.

Route

• Mondholte 

• Slokdarm 

• Maag 

• 12-vingerige darm 

• Dunne darm 

• Dikke darm

• Endeldarm

Verteren van eten

  

• Mondholte
  zetmeel 
   
• Maag zuur: 
  dood bacteriën 
  vertering eiwitten
   
• 12 vingerige darm verdere vertering 
   met gal
  
  
• dunne darm
  kleine moleculen in bloed 

gal gemaakt door de lever wordt opgeslagen in de galblaas

• Lever maakt gal
  Opgeslagen in galblaas

• Gal geen verteringssap maar hulpstof

• 
  

Bouwstoffen worden gebruikt om...

Suiker en zetmeel zijn een voorbeeld van

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsmiddelen

Waar of niet waar?
Gal wordt gemaakt in de galblaas

1. Waar
2. Niet waar

Een overschot aan reservestoffen zorgt ervoor dat je...

1. Dikker wordt
2. Dunner wordt

Druiven zijn een voorbeeld van...

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsmiddelen

Gal is geen verteringssap

1. Waar
2. Niet waar

Welke van de volgende voedingsstoffen zijn een voorbeeld van beschermende stoffen?

1. Mineralen
2. Koolhydraten
3. Vitaminen
4. Eiwitten

Welke van de volgende voedingsstoffen zijn een voorbeeld van bouwstoffen?

1. Mineralen
2. Water
3. Vitaminen
4. Eiwitten

Welke voedingsstof zorgt ook voor het vervoer van andere stoffen door het lichaam?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vitaminen
4. Water

Snelheid

Leerdoelen 

• Je kunt snelheden omrekenen van m/s naar km/h (en andersom)
  
  

• Je kan rekenen met de volgende formule: V = s : t 
  

• Je kan verschillende eenheden naar elkaar omrekenen 
  

afstand = snelheid x tijd

snelheid = afstand : tijd

tijd = afstand : snelheid

Snelheid

• De afstand die in je in een bepaalde tijd aflegt.

• De snelheid kan je berekenen in meter per seconde (m/s) of kilometer per uur (km/h)

Berekenen

Als je met meter werkt, dan moet de tijd in seconden zijn. Werk je met km dan is de tijd in uren! Samen bovenstaande tabel aanvullen

Grootheid	Symbool	Eenheid	Formule
tijd	t
afstand	s
gemiddelde snelheid	Vgem

Berekenen

Als je met meter werkt, dan moet de tijd in seconden zijn. Werk je met km dan is de tijd in uren!

Grootheid	Symbool	Eenheid	Formule
tijd	t	Uren (h) / seconden	t = s : V
afstand	s	Km / meter	s = V x t
gemiddelde snelheid	Vgem	Km/h of m/s	V = s : t

Voorbeeld 1

 Je fietst 10 km en doet hier 0,4 uur over. Bereken de snelheid in km/h

•  Gegeven: Afstand (s) = 10 km & tijd (t) = 0,4 uur (km en uren horen bij elkaar)
  
•  Gevraagd: V
•  Formule: V = Afstand (s)/tijd (t)
  
•  Berekening: V = 10 /0,4 = 25
•  Antwoord: V = 25 km/h

Want de eenheden waren km en uur, dus km/h

Voorbeeld 2

 Je schaatst 400 m en doet hier 33.3 s over. Bereken de snelheid

•  Gegeven: Afstand (s) = 400 m & tijd (t) = 33.3 s 
  
•  Gevraagd: V
•  Formule: V = Afstand (s) : tijd (t)
  
•  Berekening: V= 400/33.3 = 12.01
•  Antwoord: V= 12.01 m/s

Snelheid

- De eenheid van snelheid is in Km/u of m/s

- De afkorting van snelheid is v (velocity)

Opgave Sven Kramer reed tijdens de WK in Moskou de volgende tijden

afstand (m)	tijd	gem snelheid m/s	gem snelheid km/h
500	36.70 s
1500	1.47 min
5000	6.14 min
10 000	13.08 min

opgave 

- Koen loopt 2.4 km in 12 minuten. Bereken de snelheid in m/s en km/h

•  Gegeven: Tijd (t) = 12 minuten & Afstand (S) = 2.4 km
  
•  Gevraagd: snelheid(m/s en km/h)
  
•  Formule: 
  
  
•  Berekening: 2.4 km= 2400 m
  
• Berekening: 12 minuten = 12*60=720 s
• Berekening 12 minuten = 12/60= 0.2 h
• Antwoord: V (m/s) = 2400 / 720 = 3.33 m/s
• Antwoord: V (km/h) = 2.4 / 0.2 = 12 km/h

V=​t​​S​​

aan de slag

met je poster

of met oefenopdrachten rekenen met snelheid

Maak een digitale poster

Beschrijf de weg van 'mond tot kont' die de door jou gekozen lunch aflegt.

De informatie verwerk je in een digitale poster. 

Bepaal welke bruikbare voedingsstoffen het lichaam uit de door jou gekozen voedingsmiddelen kan halen en hoe en waar deze worden afgebroken en opgenomen.

Zie ItsLearning

Eisen aan de poster

• Je leerdoelen biologie moeten herkenbaar zijn in de poster
  
• Gebruik/maak duidelijke afbeeldingen
  
• Benoem welke voedingsstoffen er in je lunch zitten en waar je lichaam deze voor gebruikt. 
• Verwerk hierbij de ‘tabel voedingsstoffen’ in de poster, deze is te vinden bij de bronnen.
  
• Geef informatie over de volgende verteringsorganen:
  
• mondholte, slokdarm, maag, dunne darm, dikke darm, endeldarm
• Benoem wat de lever en de alvleesklier met de spijsvertering te maken hebben 

Zie ItsLearning

Huiswerk

Lezen, leren en oefenen stofeigenschappen en voedingsstoffen

Werken aan opdracht van mond tot kont