Les 4: Verandering van Piet

• Burgerschapskunde
• Geschiedenis
• +3
• Basisschool
• Groep 7,8

Wat is een "activist"?

Wat is een "demonstreren"?

Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde

De Gemeente Amsterdam besluit in 2016 als eerste gemeente om Zwarte Pieten te vervangen door Schoorsteenpieten. Veel mensen en politieke partijen geven boze reacties in de krant en op internet. De intocht zelf verloopt erg goed: het is een groot feest.

A

Amerikaanse en Canadese soldaten die net Nederland hebben bevrijd van de Nazi’s worden uitgenodigd om mee te doen met de Sinterklaasviering. Soldaten met een donkere huidskleur laten duidelijk merken dat ze Zwarte Piet beledigend vinden, en willen niet meedoen. 

B

Na jaren van discussie bij de makers van het Sinterklaasjournaal besluiten ze om alleen Schoorsteenpieten op te nemen. Veel gemeenten en scholen volgen het Sinterklaasjournaal, en vervangen Zwarte Piet voor Schoorsteenpieten. 

C

Suriname wordt onafhankelijk en een grote groep Surinamers kiest ervoor om naar Nederland te verhuizen. Ze zijn geschokt als ze Zwarte Piet zien tijdens de intocht. Maar er wordt niet naar hen geluisterd. Er is geen aandacht voor op televisie of in de krant. 

D

Premier Mark Rutte zegt in de Tweede Kamer: “Ik ben veranderd in mijn opvatting over Zwarte Piet. Ik dacht lange tijd: Zwarte Piet is nu eenmaal zwart. Maar ik heb met mensen met een donkere huidskleur gepraat, en die zeiden dat zij zich ongelooflijk gediscrimineerd voelen door Zwarte Piet. En toen dacht ik: dat is niet goed.” 

E

Vier mannen en vrouwen met een donkere huidskleur besluiten om actie tijdens tijdens de landelijke Sinterklaasintocht in Dordrecht. Ze dragen t-shirts met de tekst “Zwarte Piet is racisme”. Het is voor het eerst dat protesten tegen Zwarte Piet in het nieuws komen.

F

Enkele mensen die eerder actie hebben gevoerd bij Sinterklaasintochten richten de Stichting “Nederland Wordt Beter” op. De stichting probeert via hun website mensen te overtuigen dat Zwarte Piet een racistische karikatuur is. De stichting bedenkt ook een oplossing: vervang Zwarte Piet door Schoorsteenpiet.

G

In 10 steden zijn Zwarte Pieten bij de Sinterklaasintocht vervangen door Schoorsteenpieten. In 10 andere steden staan actievoerders vreedzaam langs de route met borden “Maak van het Sinterklaasfeest een feest voor iedereen”. In Groningen, Rotterdam en Eindhoven worden de demonstranten racistisch uitgescholden en bekogeld met rookbommen en afval. Veel mensen reageren geschokt als ze op het nieuws zien hoe de demonstranten zijn bedreigd.

H

1944

1975

2011

2013

2016

2018

2019

2021

Leerlingen moeten 8 gebeurtenissen die belangrijk waren in de bewustwording over Zwarte Piet en de verandering daarin op volgorde leggen, en koppelen aan jaartallen.

In de nabespreking kunnen de volgende punten besproken worden:

Er waren veel gebeurtenissen belangrijk in de ontwikkeling van Zwarte Piet naar Schoorsteenpiet

Bewustwording startte doordat activisten er aandacht voor vroegen. In de geschiedenis was het altijd een minderheid en/of onderdrukte groep die ervoor heeft gezorgd dat er verandering kwam. Denk aan slavernij, vrouwenrechten, homohuwelijk etc.

Mensen en groepen met macht (zoals de premier en NTR) wachten af. Als zij overtuigd zijn, kunnen ze ook bijdragen aan verandering.

In de nabespreking kunnen de volgende punten besproken worden:

Er waren veel gebeurtenissen belangrijk in de ontwikkeling van Zwarte Piet naar Schoorsteenpiet

Bewustwording startte doordat activisten er aandacht voor vroegen. In de geschiedenis was het altijd een minderheid en/of onderdrukte groep die ervoor heeft gezorgd dat er verandering kwam. Denk aan slavernij, vrouwenrechten, homohuwelijk etc.

Mensen en groepen met macht (zoals de premier en NTR) wachten af. Als zij overtuigd zijn, kunnen ze ook bijdragen aan verandering.

1. Organisator van de intocht in Capelle aan de IJssel: 

”We kiezen voor Zwarte Pieten omdat Zwarte Piet gewoon Zwarte Piet moet zijn. 

Wij willen het zo. Wij zijn heel traditioneel.’’ 

(bron: Algemeen Dagblad, 2019).

inclusief

exclusief

2. Woordvoerder van de basisscholen in Zwolle: 

“Op de scholen komen dit jaar alleen nog roetveegpieten. Het is belangrijk dat álle leerlingen en ouders zich welkom voelen op school, en dat alle leerlingen en ouders plezier beleven aan het sinterklaasfeest. Zwarte Piet zou dat plezier in de weg kunnen staan”. (Bron: NOS, 2019)

inclusief

exclusief

3. Organisator van intocht in Dordrecht

“We waren altijd tegen het aanpassen van Zwarte Piet. Maar nu lijkt het dat schoorsteenpiet door een groot deel van de mensen is geaccepteerd. Kinderen komen op televisie en op school alleen nog schoorsteenpieten tegen. Daardoor konden we niet meer blijven zeggen: wij passen hem niet aan”. (bron: Algemeen Dagblad, 2021)

inclusief

exclusief

4. Woordvoerder van de Albero-scholengroep in Zeeland: 

“Het bestuur heeft besloten dat Zwarte Piet niet past binnen de kernwaarde van diversiteit. De verwijzingen naar het slavernijverleden en de verbondenheid met racistische denkbeelden hebben ons doen besluiten dat we afstand nemen van Zwarte Piet. Samen met oudere leerlingen en ouders zullen we nadenken hoe we ervoor kunnen zorgen dat Sinterklaas wordt vergezeld door een aantal vrienden. (Bron: PZC, 2020)

inclusief

exclusief

5. Organisator van de intocht in Harlingen 

,,Er verandert hier niets. Er is ook geen discussie over. Het speelt hier in Friesland totaal niet” (Bron: Friesch Dagblad, 2019) 

inclusief

exclusief

3A: Bedenk zelf een argument voor een Sinterklaasfeest met Zwarte Piet

3B: Bedenk zelf een argument voor een Sinterklaasfeest met Roetveegpiet

Opdracht 3C: Welke voor's passen bij de tegen's?

1. Zwarte Piet is geen racistische karikatuur. Hij is zwart omdat hij door de schoorsteen is gekropen.

2. Zwarte Piet is een traditie, en daarom mag hij niet veranderen

3. Kinderen vinden Zwarte Piet leuk

4. Veel Nederlanders vinden dat Zwarte Piet moet blijven

5. Als je de pieten niet zwart schminkt, herkennen kinderen wie ze echt zijn

A

A. Zwarte Piet is in het jaar 1850 bedacht. Pas in 1930 is het verhaal bedacht dat hij door schoorstenen kruipt om kado’s te brengen.

B

B. Het Sinterklaasfeest is een mooi deel van de Nederlandse cultuur, maar Zwarte Piet is niet voor iedereen leuk. Als Zwarte Piet verandert in Schoorsteenpiet wordt het een feest voor iedereen. Dan is het pas een mooie traditie.

C

C. Veel mensen met een lichte huidskleur hebben helemaal niet door dat Zwarte Piet racistisch is. Mensen met een donkere huidskleur weten het wel.

D

D. Praktische argumenten zijn geen goede argumenten om een racistische karikatuur te laten blijven bestaan.

E

E. Er moet rekening gehouden worden met de gevoelens van Nederlanders met een donkere huidskleur, ook al zijn zij in de minderheid.

F

F. Als je door de schoorsteen kruipt worden je kleren vies en krijg je roetvegen. Maar je gezicht wordt niet helemaal zwart. Ook krijg je geen kroeshaar, rode lippen en gouden oorbellen van een schoorsteen.

G.

G. Het Sinterklaasfeest was vroeger heel anders. Stel je voor dat we alles precies hetzelfde houden als vroeger! Dan deden we nu op de kermis nog steeds een spelletje waarbij je de kop van een levende eend af moesten trekken. Nu vinden we dat zielig voor de eend, en doen we dat niet meer.

H

H. Scholen en sportverenigingen kunnen ook mensen van een andere school of sportvereniging vragen om voor piet te spelen.

I

I. Kinderen met een donkere huidskleur worden vaak voor Zwarte Piet uitgescholden. Pesten hoort niet bij een kinderfeest.

J.

J. Zwarte Piet is vrolijk en geeft cadeaus en snoep. Daarom vinden kinderen hem leuk. Een Schoorsteenpiet is net zo vrolijk en geeft ook cadeaus en snoep.

Hier zie je argumenten van tegenstanders (rood) en voorstanders (groen) van verandering van Zwarte Piet. Sleep de voor (groen) argumenten naar de juiste tegenargumenten. 

Vraag 1

Vraag 1: Hoe denk jij dat het komt dat de meerderheid van jonge mensen voor aanpassing is? 

Vraag 2

Vraag 2: Hoe denk je dat het komt dat de meerderheid van oudere mensen tegen aanpassing is?

Vraag 3

Vraag 3: Ken jij een ouder iemand die wel voor aanpassing is?

Nabespreking:

Jonge mensen zijn vaker voor aanpassing dan oudere mensen. Dit komt omdat jonge mensen meer contacten hebben met zwarte Nederlanders dan ouderen. Ze willen ook meer rekening houden met zwarte Nederlanders. Een tweede reden is dat ouderen al jarenlang met plezier Sinterklaas hebben gevierd, en het moeilijk vinden om in te zien dat het feest dat zij zelf leuk vonden, voor veel zwarte Nederlanders niet leuk was.

Vraag 1

Vraag 1: Hoe denk je dat het komt dat er een verschil is tussen Nederlanders met een lichte huidskleur en Nederlanders met een donkere huidskleur?

Vraag 2

Vraag 2: Ken jij iemand met een lichte huidskleur die wel voor aanpassing van Zwarte Piet is?

Opdracht 4.2: Veel witte Nederlanders zijn zich niet bewust dat Zwarte Piet racistisch is. Ze ervaren zelf geen racisme omdat ze wit zijn.

Vraag 1

Vraag 1: Hoe denk je dat het komt dat er een verschil is tussen mensen in de stad en mensen in landelijke gebieden?

In steden wonen meer zwarte mensen dan in dorpen, en veel zwarte Nederlanders ervaren Zwarte Piet als kwetsend. Daarnaast zijn er ook veel witte Nederlanders in steden die zwarte mensen kennen en weten dat zij Zwarte Piet kwetsend ervaren. In dorpen wonen vooral witte Nederlanders en die zijn zich vaak niet bewust dat Zwarte Piet racistisch is. Ze ervaren zelf geen racisme omdat ze wit zijn.

In de nabespreking kan de docent de vraag stellen:

“Met wie vind je dat er het meest rekening gehouden moet worden? Met jongeren of ouderen? Met witte of zwarte Nederlanders?”

Slotopdracht

Vraag 1

Kijk terug naar het begin van de lessen, en hoe je toen dacht over Zwarte Piet. Ben je door de lessen anders gaan denken over Zwarte Piet. Zo ja, waarom? 

Vraag 2

Vraag 2: Denk je dat er geen racisme meer is als Zwarte Piet overal veranderd is in Roetveegpiet?