2,2: Onrust in de Nederlanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom in de geschiedenisles!

H2A

H2B

H2C

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Herhaling

• Onrust in de Nederlanden

• Opdrachten

• Afsluiting  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Hoe was het bestuur van de Nederlanden geregeld onder Karel V?
  

• Waardoor ontstond er in de 16de eeuw grote onrust in de Nederlanden?

Welke hoort niet in het rijtje thuis?

1. Desiderius Erasmus
2. Maarten Luther
3. Johannes Calvijn
4. Huldrych Zwingli

Antwoordstructuren

1. Lees de vraag goed door (wat vragen ze van je?)
2. Herhaal een stuk van de vraag
3. Signaalwoord + uitleg
4. Verwijzing naar de bron (optioneel)
   

Benoem een aantal punten van kritiek die de hervormers hadden over de kerk. (antwoordstructuren!)

Sketch: The Spanish Inquisition, Monty Python's Flying Circus, 1969-1974.

Nederlandse gewesten onder Karel V in 1543. 

Bestuur van de Nederlanden

• Elk van de zeven gewesten had een eigen bestuur: de gewestelijke staten. 
• Zij namen vooral beslissingen die hun eigen gewest aangingen. Ze hadden hun eigen regels en wetten. 
• Het was een  heel gedoe om belastingen op te halen (moest veel onderhandeld worden en de oude privileges moesten eerst vastgelegd worden.)
• De landvoogd(es) is de representant van de keizer. 
• Binnen ieder gewest werd er een plaatsvervanger van de keizer aangesteld: de Stadhouder

Film Michiel de Ruyter

Centralisatie van het bestuur

• Alles vanuit één punt besturen is veel handiger --> centralisatie 
• Om dit vorm te geven ging hij verder met een al bestaand gebruik, hij liet alle afgevaardigden bij elkaar komen in de Staten-Generaal. 
• Karel creëerde een rechtbank in Mechelen en  stelde speciale raden in die hem adviseerden.
• Niet iedereen, vooral edelen maar ook sommige burgers, was blij met deze veranderingen. Ze vonden dat de acties van Karel in strijd waren met hun privileges. 

Het bestuur van de Nederlanden onder de Habsburgers.

Particularisme 

Het streven van steden en gewesten om zo onafhankelijk mogelijk te zijn.

• Eigen bestuur
  
• Eigen wetten en regels
  
• Eigen rechtspraak
  

Centralisme

Het streven de vorst om voor een groot van zijn gebied één centraal bestuur en rechtspraak op te zetten.

• Hoofdstad Brussel
  
• Rechtbank Mechelen
  

Extra uitleg >>

https://www.youtube.com/watch?v=VhoeGUeKlZ4&ab_channel=JoostvanOort-JORTgeschiedenis

Leg in je eigen woorden uit wat particularisme is

Uitleg

Maak een woordweb bij het centale begrip. Schrijf minimaal 5 termen/ begrippen op die kenmerkend zijn voor het centrale begrip. 

Kies ook een van de volgende begrippen: politiek, sociaal, cultureel, economisch.

Maak een woordweb bij
Particularisme

Leg in je eigen woorden uit wat centralisatie is

Uitleg

Maak een woordweb bij het centale begrip. Schrijf minimaal 5 termen/ begrippen op die kenmerkend zijn voor het centrale begrip. 

Kies ook een van de volgende begrippen: politiek, sociaal, cultureel, economisch.

Maak een woordweb bij
Centralisme

Strijd tegen de ketters

• Karel V was katholiek, veel mensen in de Nederlanden waren het eens met Luther en Calvijn (protestanten). Deze mensen werden ookwel ketters genoemd.  
• Hij wilde echter dat al zijn onderdanen katholiek waren --> plakkaten (bron 11)
• Door nalatigheid van de stadsbesturen kwam er weinig terecht van het ''bloedplakkaat''. 

'Hagepreek buiten Utrecht', schilderij van Bastiaan de Poorter, 1860.

Een hagenpreek was een bijeenkomst in een open veld.
Hagenpreken werden in de Nederlanden gehouden door calvinisten, omdat openlijke geloofsuitoefening hen verboden was.

De hagenpreken vonden plaats vanaf ongeveer 1562.

Controle

Paragraaf  – 2.1 Onrust in de Kerk

Opdrachten:  2, 3, 4, 6, 7, 10
LB blz. 34 t/m 36
WB blz. 36 t/m 38

Opdrachten

Paragraaf  – 2.2  Onrust in de Nederlanden

Lees eerst de teksten goed door!
Opdrachten:  2, 3, 4, 6, 8, 9
LB blz. 36 t/m 38
WB blz.  41 t/m 43

Klaar? 

Zet deze opdrachten in je planner!

Let op! de gemaakte opdrachten tellen mee in je SO cijfer!

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Hoe was het bestuur van de Nederlanden geregeld onder Karel V?
  

• Waardoor ontstond er in de 16de eeuw grote onrust in de Nederlanden?

Fijne dag!