3.5 De verspreiding van de islam in de middeleeuwen

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

Hoofdstuk 3.5

Planning verwerking hoofdstuk 3.5

3.5.3.1 De profeet Mohammed: 

• zelfstandig opbouw
• oefeningen: 2,3&4
• eigen schema maken -> foto uploaden in classroom

3.5.3.2 De Vijf zuilen:

• zelfstandig opbouw
• oefeningen: 3
• eigen schema maken -> foto uploaden in classroom

Na afwerking 3.5.3.1 & 3.5.3.2: 

1. Maak de BW-evaluatie (Smartschool/toetsenmap geschiedenis)
2. Maak een 'poster' over de profeet Mohammed en de vijf pijlers (de profeet wordt niet afgebeeld op deze poster!) -> uploaden

3.5.3.3 Expansie van de islam

• OLG

Wat komt op de poster?

1. Titel
2. Locatie+beginsituatie (waar+hoe was de samenleving voorafgaand)
3. Belangrijke data in leven van Mohammed
4. Wat gebeurt tss 632-750
5. De Vijf pijlers

Welk medium?

• Canva (bij voorkeur)
• Google presentatie
• Google docs

Stappenplan Canva

klik hier

zie classroom

Voorbeeld

In classroom onder 'themaposter'

Afwerken 29/1

Poster klaar 2/2

3.5.3.3 De expansie van de islam in de middeleeuwen

I. De Islam en het einde van de Mare Nostrum

• Islam = letterlijk "onderwerping"
• Arabische wereld: Mohammed (570-632) = Allah’s Profeet
• 622: begin Arabische jaartelling
• Religie van boek // jodendom en christendom
• Koran: openbaringen in het Arabisch van Allah, 114 suras
• Sira en hadith-collecties (soenna)
• Eenheid religieuze en seculiere wet: sharia
• Dar al-Islam : clan-overstijgende loyaliteit
• Van Indusdelta tot Spanje in één eeuw
• Ten nadele van Byzantijnen, Perzen, Chinezen, bedoeïenen, Visigoten…

II. Religieuze organisatie en praktijk

• Geen clericale hiërarchie
• Nadruk op praktiseren religie eerder dan theologie (bvb christendom)
• Confessie, gebed, aalmoezen, ramadan, hadj (5 pijlers)
• Jihad: "inspanning"
• splitsingen:
• Sjiieten (shi at Ali): 9de-eeuwse afscheuring met eigen Imams
• Binnen sjiisme: Twaalvers (Jafari) en Zeveners (Ismaili)
• Een cultuurtaal (Arabisch), invloed van Byzantijnse en Perzische beschaving en bestuurscultuur

III. Verovering en verdeeldheid

• Minoritaire Arabische vestiging: -> geen ambitie tot missionering
• Taxatie van dhimmi, vrijstelling voor Arabieren en later alle moslims
• Rol slaven (ook militair = Mamlukken) en polygamie
• Kort na 660: Kalifaat van de Ummayaden
• Van Mekka naar Damascus
• Ca. 749: Kalifaat van de Abbasieden
• Bagdad als nieuwe hoofdplaats
• Gegroeid uit onvrede van plaatselijke elites
• Professionalisering van administratie, fiscaliteit, leger
• Problemen met interne verdeeldheid (sjiieten) en regionalisme
• Hergroepering Ummayaden (vroege achtste eeuw)
• 732 Poitiers?
• 756: Ummayaden-emiraat in Cordoba

• Ca. 909: Kalifaat van de Fatimieden
• Afscheuring door Ismaili-sjiieten, opererend vanuit huidige Tunesië
• 969: verovering Egypte en stichting Caïro (al-Qahira)
• Steun van berbergroepen
• Versterking militaire basis door mamlukken (onvrije strijders)
• Ca. 929: Iberisch Kalifaat van de Ummayaden
• Wat vooraf ging: hergroepering van Ummayaden op Iberisch schiereiland
• Franken stoppen verovering Visigotisch Spanje door geïslamiseerde berberlegers af
• 756: Ummayaden-emiraat in Córdoba, vervolgens, vanaf 929 kalifaat
• Berberimmigratie (herders), sterke islamisering
• Mozarabische cultuur, tolerantie t.a.v. joden
• Intensieve handel en culturele bloei (o.a. Mezquita)
• sterke verstedelijking (Cordoba)
• centra van geleerdheid: vertalen Grieks -> Arabisch -> Latijn (kruisbestuiving)
• ontwikkeling irrigatiesystemen

Vanaf 11de eeuw crisis + opheffing kalifaat (Reconquista)

Poitiers: een legende?

• Datum: 25 oktober 732. 
• Wie? christelijk Frankisch leger (Karel+Odo) <-> islamitisch Arabisch leger (Abd Ar Rahman. )
• Exacte plaats; onbekend. 
• Aantal slachtoffer: onbekend. 
• Uitslag: de Franken winnen, de Arabieren verliezen.
• Dertien eeuwen later politiek gerecupereerd 
• ==> door extreem-rechts in Frankrijk. (2012)

de slag bij Poitiers. Datum: 25 oktober 732. 

Deelenemers: aan de ene kant een christelijk Frankisch leger onder leiding van hofmeier Karel Martel (Karel met de strijdhamer) en de hertog van Aquitanië Odo de Grote, 

aan de andere kant een islamitisch Arabisch leger onder leiding van de gouverneur van Al-Andaluz (Spanje) Abd Ar Rahman. 

Exacte plaats; onbekend. (Ergens aan de Loire rivier)

Aantal slachtoffer: onbekend. 

Uitslag: de Franken winnen, de Arabieren verliezen.

Wat we wel weten uit de kronieken is dat de slag bij Poitiers mede een gevolg was van een interne strijd tussen de moslims in Al-Andaluz. De eerder genoemde Odo de Grote was namelijk een bondgenoot van een rebellerende gouverneur, Uthman Ibn Naissa. Toen deze was verslagen door Abd Ar Rahman richtte de wraak van Ar Rahman zich op Odo. Odo kon het alleen niet aan en riep de hulp in van een oude vijand Karel Martel. Die wilde graag helpen - als Odo bereid was zijn land aan hem te geven.

De symbolische betekenis van de slag is eigenlijk de grootste. 

Zowat iedereen heeft zich meester gemaakt van het historisch erfgoed. 

Zelfs Adolf Hitler had er een uitgesproken en (uiteraard afwijkende) mening over: volgens hem zouden de Germaanse Franken er beter aan gedaan hebben om zich tot de Islam te bekeren. Want daarna zouden ze met een nieuw elan snel de hele wereld hebben kunnen veroveren. Hitler had niet zo veel met religie, maar was zoals we weten dol op Germanen...

Historisch onderzoek

OV: “Hoe breidde het vroege islamitische rijk zich uit?”

We onderzoeken drie bronnen:

Bron 1- De slag bij Jarmuk (636)

Bron 2- Het verdrag van Tudmir (713) 

Bron 3- Fred Donner, The early Islamic conquests (1981)

context bij de bronnen

CONTEXT bij bron 1: De slag bij Jarmuk (636)

Moslimtroepen namen de controle over Syrië in 636 toen ze vochten tegen het Byzantijnse Rijk in de slag bij Jarmuk. Dit verslag werd opgeschreven door de islamitische historicus Ahmad alBiladuri (?-892) in de negende eeuw.

*Grieken: Ahmad al-Bilanduri noemt de Byzantijnen 'Grieken'.

CONTEXT bij bron 2:  Het verdrag van Tudmir (713)

Dit verdrag werd ondertekend in 713 door ‘Abd al-‘Aziz, de bevelhebber van de Arabische troepen die Spanje waren binnengevallen, en Theodemir, de christelijke koning van een Zuid-Spaanse regio.

*dinar: een islamitische munt, gemaakt van zilver of goud

CONTEXT bij bron 3: The early Islamic conquests (1981)

Fred Donner (1945) is een historicus aan de Universiteit van Chicago. Hij is gespecialiseerd in de vroege islam en de vroege islamitische expansie. Hieronder vind je een fragment uit zijn boek 'The Early Islamic Conquests'. Hierin trekt hij een deel van de algemene kennis over de vroege islam in twijfel.

*geïnsitutionaliseerd: opgenomen als onderdeel van de overheid

*stipendia: betalingen

*Aramees: de Arameeërs woonden in het huidige zuidoost-Turkije, Noordoost-Syrië en Noord-Irak.

Welk soort bron is bron 1?

1. Een secundair historisch werk
2. Een primaire geschreven bron
3. Een materiële bron
4. een overblijfsel

Analyse bron 1: De slag bij Jarmuk (636) 

• Wie is de auteur van de bron?
• al-Biladuri
• Wat is zijn beroep?
• historicus
• Waarom schreef de auteur dit werk?
• Om te beschrijven hoe het islamitische rijk tot stand kwam.
• De auteur noemt deze veldslag “van de felste en bloedigste soort”. Geef twee redenen waarom dit zo was.
• 1: Het moslimleger was genadeloos (afhakken ledematen)
• 2: Er vochten ook vrouwen mee. Die vrouwen waren extreem gewelddadig.

• Welke reden voor de snelle expansie vinden we bij de auteur?
• De militaire kwaliteiten van de moslimlegers
• Volstaat deze bron om te bepalen hoe de vroege kalifaten zich uitbreidden?(waarom?)
• Neen, want hoewel historici bronnen gebruiken om hypothesen te formuleren, zullen ze nooit aan de hand van slechts één bron een historische bewering doen.

Welk soort bron is bron 2?

1. primaire geschreven bron
2. secundaire geschreven bron
3. historisch werk
4. overblijfsel

Analyse bron 2: Het verdrag van Tudmir (713)

• Wat is de bedoeling van de bron?
• Deze bron is een vredesverdrag. De bedoeling van de bron was de overeengekomen vrede vast te leggen in een contract tussen beide partijen.
• Welke reden van de snelle expansie van de vroege kalifaten vind je in dit verdag? 
• In dit verdrag staat dat de overwonnen Spaanse koning én zijn onderdanen christen mogen blijven en vreedzaam mogen blijven wonen onder de nieuwe heersers.
• Als je bron 1 & bron 2 met elkaar vergelijkt, valt op dat ze zowel gelijkenissen als verschillen vertonen. Geef van elk een voorbeeld. 
• 
  

Hier starten met verder afwerken!!

Is bron 3 een primaire of een secundaire bron?

1. primaire
2. secundaire

Analyse bron 3: The early Islamic conquests (1981)

• Wat was volgens Donner het belang van giften?
• Hiermee wilden de kaliefen lokale heersers aan zich binden
• Hoe verschilt dit verslag over de islamitische expansie van de verslagen in bronnen 1 & 2 (over de slag van Jarmuk / over het verdrag van Tudmir)?
• In deze bron schrijft Fred Donner dat de kaliefen geld gaven aan de soldaten om mee te vechten én aan de lokale edelen die zich bekeerden en met hen samenwerkten.  In de vorige bronnen had men het over de militaire overmacht én vrees van de vijanden voor de Arabische legers (bron 1) én over de religieuze tolerantie voor de Spaanse bevolking én haar vroegere koning (bron 2).

Nu een definitief besluit op de onderzoeksvraag: “Hoe breidde het vroege islamitische rijk zich uit?"

Het islamitische rijk breidde snel uit omwille van verschillende redenen:

- Ten eerste .....(bron 1)

- Dit grote leger werd ..... (bron 2).

- Dit wijst op .......... Dat wordt ook bevestigd door .......... (bron 3).

Nu een definitief besluit op de onderzoeksvraag: “Hoe breidde het vroege islamitische rijk zich uit?"

Het islamitische rijk breidde snel uit omwille van verschillende redenen:

- Ten eerste was er het strijdvaardige Arabische leger. De moslimstrijders en -strijdsters kenden geen genade: de vijanden moesten verpletterd worden. Die strijdlust zorgde ervoor dat de vijanden bang waren voor het oprukkende leger. (bron 1)

- Dit grote leger werd ten tweede goed betaald. De leiders gaven de soldaten een salaris, ook de overwonnen volkeren konden meevechten voor het islamitische rijk. De rekruten moesten zich meestal, maar zelfs niet altijd bekeren tot de islam om mee te mogen vechten (bron 2).

- Dit wijst op een zekere tolerantie binnen het islamitische rijk. Dat wordt ook bevestigd door de tolerantie in Zuid-Spanje in de achtste eeuw (bron 3).

Conclusie?