NK 5.3 UL 5.4 1m/h

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Alleen een markeerstift op tafel

• Kijk zelf na of er goed is nagekeken.
• Lees de vraag en je antwoord als je een vraag dus fout had. 
• het ik iets fout gerekend, wat wel goed is, omcirkel dan jouw antwoord. 

Planning

• Huiswerk 5.3 zelf nakijken (+ controle)
• Leerdoelen 5.4
• uitleg 5.4
• opdrachten maken 5.4 (wat niet af is = HW)

 zelf nakijken 5.3 (blz. 102)

opdracht 1

1 = oorschelp

2 = hamer

3 = gehoorgang

4 = aambeeld

5 = oorsmeerkliertjes

6 = stijgbeugel

7 = venster

8 = gehoorzenuw

9 = slakkenhuis

10 =trommelvlies

11 = trommelholte

12 = buis van Eustachius

opdracht 2

A

1 = keelholte

2 = open

3 = gelijk

4 = slakkenhuis

5 = oorsmeer

                         5                 (2B)

9

6

1

4

3

8

2

7

opdracht 3             Afbeelding 9

1 = wenkbrauw

2 = traanklier

3 = ooglid

4 = harde oogvlies

5 = iris

6 = wimper

7 = pupil

8 = traanbuis

1 = iris                                 Afbeelding 10

2 = pupil

3 = hoornvlies

4 = lens

5 = glasachtig lichaam

6 = vaatvlies

7 = netvlies

8 = harde oogvlies

9 = gele vlek

10 = blinde vlek

11 = oogzenuw

12 = oogspier

opdracht 4 

opdracht 5

A = omgekeerd + verkleind

B = A  

C = Sanne is verziend, want ze kan dichtbij niet scherp zien.

D = bolle

opdracht 6

Horen: de weg van geluid (trillingen) en impulsen:

geluid (trillingen) → oorschelp → gehoorgang → trommelvlies → gehoorbeentjes → venster in het slakkenhuis → vloeistof in het slakkenhuis → zintuigcellen worden geprikkeld → impulsen ontstaan → gehoorzenuw → hersenen

Zien: de weg van licht en impulsen:

licht(stralen) → hoornvlies → pupil → lens → glasachtig lichaam → netvlies → zintuigcellen worden geprikkeld → impulsen ontstaan → oogzenuw → hersenen

Pupilreflex:

• weinig licht: grote pupil, meer licht in het oog (beter zien in het halfdonker)

• veel licht: kleine pupil, minder licht in het oog (bescherming tegen fel licht)

Bijziend:

• alleen dichtbij scherp zien

• ooglens te bol of oogbol te lang (het beeld komt vóór het netvlies)

• correctie met holle lenzen

Verziend:

• alleen veraf scherp zien

• ooglens te plat of oogbol te kort (het beeld komt achter het netvlies)

• correctie met bolle lenzen

Horen: de weg van geluid (trillingen) en impulsen:

geluid (trillingen) → oorschelp → gehoorgang → trommelvlies → gehoorbeentjes → venster in het slakkenhuis → vloeistof in het slakkenhuis → zintuigcellen worden geprikkeld → impulsen ontstaan → gehoorzenuw → hersenen

Zien: de weg van licht en impulsen:

licht(stralen) → hoornvlies → pupil → lens → glasachtig lichaam → netvlies → zintuigcellen worden geprikkeld → impulsen ontstaan → oogzenuw → hersenen

Pupilreflex:

• weinig licht: grote pupil, meer licht in het oog (beter zien in het halfdonker)

• veel licht: kleine pupil, minder licht in het oog (bescherming tegen fel licht)

Bijziend:

• alleen dichtbij scherp zien

• ooglens te bol of oogbol te lang (het beeld komt vóór het netvlies)

• correctie met holle lenzen

Verziend:

• alleen veraf scherp zien

• ooglens te plat of oogbol te kort (het beeld komt achter het netvlies)

• correctie met bolle lenzen

opdracht 7

A = De muis is op een bepaald moment niet meer te zien.

B = blinde 

 C = gele

Opdracht 8

A = De gehoorgang kan dan verstopt raken. Geluidstrillingen worden dan niet meer goed doorgegeven aan het trommelvlies.

B = Bacteriën uit de gehoorgang kunnen dan door het gaatje in de trommelholte terechtkomen en daar ontstekingen veroorzaken.

C = Bacteriën kunnen uit de keelholte via de buis van Eustachius in de trommelholte terechtkomen. Daar kunnen ze dan een oorontsteking veroorzaken.

D = Bij een verstopte buis van Eustachius kan de luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies niet gelijk worden. Bij het stijgen of dalen ontstaat dan een groot verschil in luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies. Door een klein gaatje in het trommelvlies blijft de druk aan beide kanten gelijk.

8B = Bacteriën uit de gehoorgang kunnen dan door het gaatje in de trommelholte terechtkomen en daar ontstekingen veroorzaken.

8C = Bacteriën kunnen uit de keelholte via de buis van Eustachius in de trommelholte terechtkomen. Daar kunnen ze dan een oorontsteking veroorzaken.

8D = Bij een verstopte buis van Eustachius kan de luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies niet gelijk worden. Bij het stijgen of dalen ontstaat dan een groot verschil in luchtdruk aan beide kanten van het trommelvlies. Door een klein gaatje in het trommelvlies blijft de druk aan beide kanten gelijk.

opdracht 9

A = Het beeld van foto 1, want op die foto is het midden van het beeld niet goed. Het beeld van de gele vlek is het centrum van het beeld dat je ziet. (Als je naar iets kijkt, valt het beeld vooral op de gele vlek.)

B = Door het flitslicht en de pupilreflex wordt de pupil kleiner, waardoor er minder licht valt op de bloedvaten. Dan is er minder te zien op de foto en kan de oogarts niet goed beoordelen of de bloedvaten lekken.

toch invullen = opdracht 10 

1 = blinde vlek ( kun je niets mee zien)

2 = gele vlek (kun je het scherpst mee zien)

Boek dicht op je tafel

Leerdoelen 5.4

1. Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.
2. Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven.

Bouw zenuwstelsel

• Centrale zenuwstelsel (CZ):      hersenen en ruggenmerg.
  
  
• Zenuwen:
  Verbinden CZ met alle lichaamsdelen.

Het ruggenmerg bestaat uit zenuwen

Werking zenuwstelsel

- Even bedenktijd............

- Wat zie je hier gebeuren en hoe lopen de prikkels/ impulsen enz.

Werking zenuwstelsel

1. Zintuigen vangen de prikkels op.
   
2. Zintuigcellen zetten deze om in impulsen. 
3. Impulsen gaan via de zenuwen naar het ruggenmerg.

Werking zenuwstelsel

4. Impulsen gaan via het ruggenmerg naar de hersenen.

5. De hersenen verwerken de impulsen wat zorgt voor bewustzijn.

Werking zenuwstelsel

6.  Nieuwe impulsen gaan via de zenuwen naar de spieren en klieren.

7. De spieren en klieren zorgen voor bepaalde reactie. 

(bewegen en speeksel maken)

Het zenuwstelsel heeft dus 2 functies:

• verwerken van de impulsen die van de zintuigen af komen
• regelen van de werking van spieren en klieren

Zenuwcellen

Het zenuwstelsel bevat miljoenen  zenuwcellen. 

Elke zenuwcel is opgebouwd uit een cellichaam en uitlopers. 

Zenuwen

In het lichaam wordt nooit één impuls via één uitloper naar het CZ of naar een spier of klier geleid. 

In werkelijkheid worden via duizenden uitlopers tegelijk impulsen geleid. 

Zenuwen

De uitlopers liggen bij elkaar in een zenuw. Elke uitloper in een zenuw is omgeven door een dun laagje. Dat laagje isoleert de uitlopers van elkaar. Om de zenuw heen ligt ook weer een stevige laag die bescherming biedt. 

Ga aan de slag met het maken van:

1 = Maak in je werkboek van 5.4 - opdracht 1  + 5  EN

2 = Maak online van 5.4 - opdracht 2+3+4+6+7+8 

Wat niet af is, wordt automatisch huiswerk voor volgende les!

Leerdoelencheck 

Bespreek per tweetal of je onderstaande leerdoelen beheerst: 

 1 = Ik kan de bouw en functies van het zenuwstelsel beschrijven.

 2 = Ik kan de bouw van zenuwcellen en zenuwen beschrijven.

Klassikaal nabespreken  (m.b.v. spinner)

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en uit zenuwen.

1. juist
2. onjuist

Hersenen

Zenuwen

Ruggenmerg

ruggenmerg

wervel

zenuw

Zet de juiste naam bij het juiste onderdeel van een zenuwcel.

Celkern

Cellichaam

Uitlopers

Er komt een prikkel binnen!

zintuigcellen geven impuls door naar hersenen.

De hersenen maken je bewust en maken een besluit.

Een impuls van de hersenen bereikt de spieren. Je reageert!