H1.3 Democratie

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

www.npostart.nl

Paragraaf 1.3

Democratie-index

Jaarlijks publiceert The Economist Intelligence Unit (EIU) de Democracy Index, waarbij landen van de wereld worden gerangschikt naar hun democratisch gehalte. De EIU let hierbij op verkiezingsprocessen, burgerrechten, overheidsfunctioneren, politieke participatie en politieke cultuur. De rangorde gaat oplopend van 1 (grote democratische vrijheid) tot boven de 150 (zwaar onderdrukkende dictaturen). De 167 landen die in 2020 zijn beoordeeld, zijn onderverdeeld in vier typen: volledige democratie, onvolledige democratie, hybride regime en autoritair regime.

formele kenmerken van een democratie

• Burgers hebben invloed op het bestuur
• er zijn regelmatig vrije en geheime verkiezingen
• burgers worden beschermd tegen willekeurig overheidsoptreden (rechtsstaat)
• er is een scheiding van de machten met een onafhankelijke rechtsspraak
• vrije media

informele kenmerken van een democratie

• bevolking moet goed geïnformeerd zijn over de politiek
• afwijkende meningen moeten ook gehoord worden -> meerderheid mag minderheden niet onderdrukken
• bevolking moet actief betrokken zijn bij de politiek

dictatuur (tegenhanger van democratie)

• onevenwichtige machtsbalans: één persoon/één groep mensen heeft de macht
• onderdanen i.p.v. burgers
• leider krijgt soms mandaat* van de bevolking (bijv. Orbán in   Hongarije)

*Mandaat is de bevoegdheid om in naam van een ander te handelen (volmacht).

www.amnesty.nl

Organisatie democratie in Nederland

Parlement (=Staten Generaal): Tweede en Eerste kamer

Taken: 

- wetgevende taak

- controlerende taak: controle van de regering/kabinet -      

   "vertrouwensregel"

Tweede kamer: primaat, gekozen tijdens verkiezingen

Gedecentraliseerde eenheidsstaat

 Meerdere bestuurslagen:

1. landelijk

2. provinciaal (bron 8)

3. gemeentelijk (bron 9)

Huiswerk

Maak de opdrachten: 1k, 4k, 8t en 9t van §3 

Democratische vernieuwing

Discussies over volgende maatregelen:

• Gekozen burgemeester
• bindend referendum
  
• wijziging kiesstelsel -> Eerste Kamer
• snellere grondwetswijziging

Schema bestuur in Nederland

Vul het bestuurlijke schema van je mindmap in