LEZEN / les 2 / Herhaling en opbouw van een tekst

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Lezen 2

Tekstdoelen, tekstsoorten & opbouw tekst

Wat leer je in deze Lessonup:

• Kennis ophalen van de vorige Lessonup
• Uitleg over de indeling van teksten

Vorige keer:

• Onderwerp & hoofdgedachte 
• Tekstdoelen
• Tekstsoorten 
• Weet je het nog?
  

Reclamefolder in de brievenbus.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Nieuwsartikel over de aanslag in Rusland.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Flyer voor een feestje.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Je schrijft een brief aan je docent waarom jij vrijstellingen mag krijgen en geeft drie redenen aan.

1. informeren
2. instrueren
3. overtuigen
4. overhalen

Indeling tekst: titel

• De titel verraadt al veel
• Het trekt de aandacht; ga je de tekst lezen of niet?
• De titel noemt vaak al het onderwerp

Indeling tekst: inleiding

• Eerste deel van de tekst
  
• Het onderwerp wordt geïntroduceerd
  
• Vanaf de eerste zinnen weet je waarover de tekst gaat
  
• Bestaat meestal uit één alinea
• Wordt ook introductie of lead genoemd. 

Indeling tekst: middenstuk

• De verschillende kanten van een onderwerp komen aan de orde. 
  
• Dit gebeurt met behulp van deelonderwerpen. 
  
• Bijvoorbeeld: een tekst over phishing. 
  
• Deelonderwerpen kunnen dan zijn: gevaarlijke e-mails, criminaliteit, financiële schade, aangifte doen bij de politie, etc.

Wat is een deelonderwerp?

1. Verschillende dingen die over het onderwerp verteld worden.
2. Als er 2 onderwerpen in een tekst zitten.
3. Als de tekst niet echt een onderwerp heeft.
4. Een ander woord voor onderwerp.

Indeling tekst: slot

• Laatste alinea van een tekst. 
  
• Het belangrijkste uit de tekst wordt nog eens herhaald of samengevat. 
• Staat vaak de hoofdgedachte in. 

Waar vind je de deelonderwerpen in een tekst?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Indeling tekst: deelonderwerp

• Examenvraag: welk deelonderwerp hoort bij deze alinea?  
• In enkele woorden het onderwerp van de alinea. 

In welk deel van de tekst maak je kennis met het onderwerp?

1. Inleiding
2. Middenstuk
3. Slot

Inleiding

Middenstuk

Slot

Dit deel is opgedeeld in alinea's 

Het onderwerp wordt benoemd

De lezer wordt nieuwsgierig gemaakt

Aandachttrekker: er wordt bijv. een vraag gesteld of een probleem besproken.

Een samenvatting van de tekst

Er wordt bijv. een vraag beantwoord of een oplossing bij een probleem besproken.

De tekst wordt stap voor stap uitgewerkt

Een conclusie 

Wat is de juiste volgorde van deze tekst?

Wat is de juiste volgorde van de tekst?

1. A-B-C-D
2. B-C-D-A
3. D-A-C-B
4. C-D-A-B

1. Wat is de functie van de lead?
In de lead geeft de schrijver …

1. De aanleiding voor het schrijven van het artikel.
2. Een anekdote over het onderwerp van het artikel.
3. Een samenvatting van het artikel.
4. Een voorbeeld dat in het artikel wordt toegelicht.

In alinea 2 staat: ‘Pleister op de wonde is dat de boetes in het buitenland vaak lager zijn dan hier.’
Waardoor kun je ‘pleister op de wonde’ vervangen in deze zin?

1. Wat het heel duur maakt
2. Wat het heel pijnlijk maakt.
3. Wat het minder erg maakt
4. Wat het minder makkleijk maakt.

3. Welk tussenkopje past het beste boven alinea 5 en 6?

1. Drinken in Europa
2. Rijden onder invloed
3. Toegestane hoeveelheid alcohol
4. Verplichte alcoholtest

4. Jan is op vakantie in Denemarken. Bij een alcoholcontrole heeft Jan meer dan het toegestane promillage in zijn bloed.
Waarop baseert de Deense politie de hoogte van de boete die Jan moet betalen?

1. Op de hoogte van Nederlandse boetes
2. Op het bedrag dat Jan als zijn maandsalaris opgeeft.
3. Op het bedrag dat Jan voor de boete wil betalen.

5. Wat is het belangrijkste doel van de schrijver van deze tekst?

1. Hij wil de lezer ervan overtuigen dat Nederland de hoogste verkeersboetes van Europa heeft.
2. Hij wil de lezer informeren over de hoogte van verkeersboetes in verschillende Europese landen.
3. Hij wil de lezer instrueren hoe hij met verkeersboetes in Europa om kan gaan.
4. Hij wil de lezer waarschuwen dat Nederland kentekengegevens uitwisselt met vakantielanden.

Controle voor jezelf:

• Je weet nu dat teksten een vaste indeling hebben.
• Je herkent de verschillende tekstonderdelen

Als je nu klaar bent, dan heb je een pauze verdiend. y

Na de pauze een gezamenlijke opdracht voor Nederlands. 

Als je NU Nederlands 3e editie gebruikt:

De opdrachten:

• Als je alles hebt begrepen ga je zelfstandig aan de slag met de opdrachten in NU Nederlands:

Lezen, luisteren, kijken / paragraaf 1.2:

Extra opdracht 1 – 2.

Lezen, luisteren, kijken / paragraaf 1.4:

Opdracht 1 – 2.

Extra opdracht 1 – 2.