Les 1 Karel V en de Nederlanden

• geschiedenis
• Secundair onderwijs

wat ging vooraf?

het vervolg van deze video zit in les 2

Karel V en de Nederlanden

inleiding

Beluister de inleiding

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.  (het gebied = ongeveer België + Nederland)
• Deze aparte staatjes hoorden bij het Duitse rijk of bij het Franse rijk
  

Wie had de macht in de Nederlanden?

• In de Nederlanden hadden de graven en de hertogen de macht.

• Zij werden in het bestuur bijgestaan door de Staten (het bestuur van de gewesten.

• In de steden waren in hoge mate zelfstandig en het platteland werd bestuurd door de adel.

De Duitse keizer noch de Franse koning had dus veel te zeggen: dat wil Karel V  tijdens zijn regereer periode veranderen (= centralisatie)

 in de 15de eeuw

De Nederlanden behoorden grotendeels tot het Bourgondische rijk. (besproken aan de hand van de stamboom uit de cursus)
De Bourgondische hertogen probeerden al het bestuur te centraliseren.

Eind 15de eeuw kwamen de Nederlanden

onder Habsburgs gezag.

In 1477 kwamen de Nederlanden onder Habsburg gezag door het huwelijk van Maria van Bourgondië en Maximiliaan van Oostenrijk.

Hun zoon Filips de Schone trouwde met Johanna van Castilië (= van
Aragon= de waanzinnige). Spanje hoorde dan ook bij de Habsburgers.

De kleinzoon van Maximiliaan van Oostenrijk, Karel V erfde alle gebieden. (= reeds gezien) dus ook de Nederlanden.

rijk van Karel V

Op de volgende kaart kan je de oogjes aanklikken om te zien wie er waar de macht had.

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Karel V (1500-1558) en de Nederlanden

Verneem in het volgende filmpje

- wat het doel van Karel V was

- en welke tegenstand dat opwekte

De aanspreektitel van Karel?

Karel, bij de gratie Gods, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragón, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Mallorca, Secillia, Córdoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Beide Siciliën, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indiën, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württemberg, Landgraaf van de Elzas, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drenthe, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, het Wendland, Pordenone, Biskaye, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.

Karel V was dus...

• 1515 heer van de Nederlanden

• 1516 koning van Spanje

• 1519 keizer van het Heilig Roomse Rijk

Karel V wilde ook centraliseren

centraliseren= macht terugbrengen naar de koning en meer eenheid in het gebied brengen, hij doet dat door eenheid te brengen:

-op territoriaal vlak

-op bestuurlijk vlak

- op vlak van godsdienst

Karel V wilde ook centraliseren

- Op territoriaal vlak deed hij dat door...(eerste stap)

stap 1: Het uitvaardigen van de Pragmatieke Sanctie 1549

-Lees het fragment op p. 4 van de werkbladen

-Wat wil Karel V met dit document bereiken? Onderlijn in de tekst wat er volgens hem moest gebeuren.

Het uitvaardigen van de Pragmatieke Sanctie 1549

-Door deze sanctie maakte hij de Nederlanden los van de leenbanden met Frankrijk en het Duitse rijk en bepaalde hij dat ze voor eens en altijd één bestuursgebied moesten vormen.

(dit is wat je onderlijnd zou moeten hebben. Noteer dit nu ook op p. 4. onder de tekst)

stap 2: bestuur-> op weg naar centralisatie

Aangezien Karel V niet altijd in de Nederlanden aanwezig kon zijn, organiseerde  hij het bestuur van deze gebieden.

Noteer de informatie van de volgende slide op p.4

Karel hervormde het bestuur-> Naast hem waren er:

• De landvoogd(-es)(familie= betrouwbaar) was de vertegenwoordiger van de koning voor heel de Nederlanden
  
  

• De stadhouders vertegenwoordigden de gewesten waar de adel de koers bepaalde
  
  
• de raden samen de 'collaterale raden genoemd (volgende 2 slides)
  

Het volgende filmpje (ca. 3min) legt uit hoe Karel V zijn bestuur organiseerde.

Noteer de informatie over de raden ook op pagina 4

Noteer de informatie over de raden ook op p. 4

deze bestuurlijke centralisatie= 2de onderdeel van de centralisatie

Welke groepen voelden zich benadeeld door de centralisatiepolitiek van Karel V

1. de ketters
2. de adel
3. de stedelingen
4. de katholieken

Karel V was geen

1. Koning van Spanje
2. Landsheer van de Nederlanden
3. Koning van Engeland
4. Keizer van het heilige Roomse rijk

In de volgende les zie je hoe Karel V de godsdienstige eenheid bevorderde.

Dit is de derde stap op de weg naar meer centralisatie.

noteer 'godsdienstige eenheid' alvast als derde punt op p. 4

OPDRACHT: deadline

Maak een foto van je aangevulde pagina p.4 (werkbladen) en plaats die voor donderdag (16u.) van deze week AO 1  in de uploadzone.