Fictie begrippen les 1: zakelijke gegevens, start en slot verhaal

• Nederlands
• Middelbare school
• WO
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom 3Vb

Leg je laptop, schrift, etui en leesboek vast klaar

Laptop blijft nog dicht

De eerste zinnen van een boek..

Deel 1

De dochter van de duivel

Londen 2022/ Parijs 1946

Als ieder mens schuldig is aan al het goede dat hij niet heeft gedaan, zoals Voltaire stelde, dan heb ik mezelf mijn hele leven wijsgemaakt dat ik onschuldig was aan al het slechte. Dat was heel praktisch, want zodoende kon ik tientallen jaren lang overeind blijven terwijl ik mezelf de toegang tot het verleden ontzegde, en kon ik geloven dat ik aan historisch geheugenverlies leed, vrijgesproken van medeplichtigheid en gezuiverd van blaam.

  Mijn laatste verhaal begint en eindigt echter met iets heel triviaals, te weten een breekmesje…..

Josie schrok toen ze de school zag. Ze had zich iets monumentaals voorgesteld, iets dat leek op het gymnasium waar ze zelf op had gezeten. Dit leek niet eens op een school, eerder op een crèche of een buurthuis uit de jaren zeventig dat kreunde onder tientallen jaren verwaarlozing. In het verdorde gras bij het hek stond een bord: WIJCKER SCHOLENGEMEENSCHAP AFD. VMBO. Boven VMBO had iemand met een zwarte stift KUT geschreven. Ze zette haar fiets in de stalling , haalde diep adem en liep met korte, vlugge passen naar de ingang.

We gaan nu 10 minuten lezen

Deze les

• Lezen in je boek
• Literaire begrippen herhaling + nieuwe begrippen
• Mindmap
  

Lesdoelen

Aan het eind van de les
... ken je een aantal (nieuwe) begrippen van verhaalanalyse;
... begrijp je wat deze begrippen betekenen

... kun je deze toepassen op je eigen boek (mindmap)

Mindmap

• Deze periode werk je aan een mindmap met literaire begrippen.
• Je past deze zoveel mogelijk toe op je eigen boek
•  Werk netjes en overzichtelijk
• De mindmap telt mee voor het eindcijfer én gaat je helpen in het boekengesprek!

TIP

Gebruik eventueel de achterkant voor uitgebreide uitleg (bv van alle soorten vertelperspectieven)

Zet op de voorkant alleen wat van toepassing is op jouw boek. (Bv Ik-perspectief)

> noteer daarbij waar mogelijk een voorbeeld.

Literaire theorie - verhaalanalyse

Om de diepere lagen uit boeken te kunnen halen en op een zinvolle manier over boeken te kunnen praten, gebruiken we literaire begrippen. Ze helpen je om je boek/verhaal te analyseren, de bedoeling van de schrijver te snappen en er zo meer uit te halen.

Maak aantekeningen op je mindmap!

Wat gaan we (o.a.) behandelen deze periode?

Tijd:
historische tijd, vertelde tijd, verteltijd, chronologisch/niet-chronologisch, flashback, terugwijzing, vooruitwijzing, tijdverdichting, tijdsprong
Opbouw:
ab ovo, in medias res, post rem, open of gesloten einde
Personages
round character/flat character, hoofdpersoon, bijfiguren, types, karaktereigenschappen, normen en waarden van karakters.
Spanning
open plekken, informatievoorsprong, cliffhanger, onverwachte (plot)wending,
vertelperspectieven
ik-vertelperspectief, hij-/ zij-vertelperspectief, alwetende verteller, wisselend
perspectief, meerdere verhaallijnen
Thema
thema, motief, moraal.

ZORG VOOR VOLDOENDE RUIMTE!

Vandaag

> Zakelijke gegevens

> Opbouw:
ab ovo, in medias res, post rem, open of gesloten einde

Zakelijke gegevens

Zet in het midden van je mindmap of bovenaan (het is jouw feestje) de zakelijke gegevens van jouw boek:
de titel, schrijver, jaartal uitgave, uitgever en niveau van het boek.

Ruimte voor een plaatje van de cover? Leuk!

Niveau kwijt?

Kijk op de rug van je boek of zoek het na via de mediatheek online.

Opbouw

Kies een plek op je mindmap waar je de informatie over de opbouw gaat zetten. Schrijf daar duidelijk Opbouw.

Potlood

Tip: schrijf alles wat je nog niet zeker weet eerst met potlood zodat je kunt gummen.

Opbouw van het verhaal: het begin

Er was een meisje dat altijd een rood kapje op haar hoofd had. Op een dag. . . 

De meeste sprookjes beginnen bij het begin. Maar zo gaat het niet altijd. . .

Het begin van een roman

• ab ovo (uit het ei) > begint bij het begin (zoals Roodkapje), normale chronologische volgorde
  
• in medias res (midden in de zaken) > midden in het verhaal beginnen en daarna pas de voorgeschiedenis vertellen
  
• post rem (na de zaak) > het hele verhaal achteraf vertellen
  

Hoe noem je het als een verhaal begint met de afloop en de rest van het verhaal
daarna pas wordt verteld?

1. Ab ovo
2. In medias res
3. Post Rem

ab ovo - je valt midden in het verhaal

1. waar
2. niet waar

ab ovo-begin

in medias res-begin

post rem-begin

Het boek begint met een spannende gebeurtenis en pas later lees je wat er vooraf is gegaan.

Het boek opent met de eerste gebeurtenis uit het verhaal.

Het boek begint bij het eind. Wat er daarvoor is gebeurd, wordt in de rest van het boek verteld. Zo'n boek is niet-chronologisch.

Hoe begint jouw boek?

ab ovo

in medias res

post rem

Waarom denk je dat de schrijver van jouw boek gekozen heeft voor deze manier van beginnen?

Mindmap

Werk het onderdeel 'Opbouw: begin' nu helemaal uit.

Noteer de uitleg van de drie begrippen en geef duidelijk aan wat op jouw boek van toepassing is. Geef waar mogelijk een voorbeeld.

Let op: schrijf de uitleg met pen en de rest met potlood. Misschien blijkt later dat het begin toch anders is dan je dacht.

Verhaalslot: open of gesloten einde

Een verhaal/boek eindigt ook niet altijd daar waar het ook echt helemaal afgelopen is. Soms blijft de belangrijkste vraag uit het boek nog onbeantwoord.

Wat is de belangrijkste vraag? Is die beantwoord? 

Open en gesloten einde

• Gesloten: verhaalprobleem (=belangrijkste vraag) is opgelost.
• Open: verhaalprobleem is niet opgelost.

Welke van de volgende beweringen is of zijn juist?
I “En zij leefden nog lang en gelukkig” als einde van een sprookje is een voorbeeld van een gesloten einde.
II Bij een open einde weet je nooit hoe het verhaal is afgelopen.

1. alleen I is juist
2. alleen II is juist
3. zowel I als II is juist
4. zowel I als II is onjuist

Gesloten einde

Open einde

Epiloog

De afloop wordt niet verteld. 

Een hoofdstuk na het laatste hoofdstuk. Geeft terugblik op de gebeurtenissen.

Alle vragen, ook de belangrijkste, zijn door het verhaal beantwoord.

Waar hou je meer van: een open of een gesloten einde? Licht je antwoord toe.

Mindmap Einde

Heb je te maken met een open of gesloten einde? Dat kun je nu natuurlijk nog niet weten.

Schrijf wel vast de termen (open einde, gesloten einde) met uitleg op de achterkant van je mindmap en laat ruimte vrij om later de toepassing op jouw boek erbij te zetten.

Lever je mindmap in bij je docent. Volgende les ga je hiermee verder.

Huiswerk  voor de volgende les

Volgende les

Volgende les: