Par. 1.2 Water

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Water als hulpbron

Misschien zou je het niet verwachten, maar ook water is een hulpbron. Water is enorm belangrijk. Niet alleen als drinkwater, maar water wordt ook gebruikt bij de productie van veel goederen. Om fabrieken te koelen, om producten schoon te maken en om land te irrigeren. Water mag dus met recht een hulpbron worden genoemd!

Hoewel een groot deel van het aardoppervlak uit water bestaat is er op veel plaatsen sprake van een watertekort. Dat kan te maken hebben met een beperkte neerslag, veel verdamping door hoge temperaturen of dat er teveel water wordt gebruikt om goederen te produceren. Daarom is het goed om de rol van water als hulpbron te bekijken.  

Voor de productie van welk artikel is het meeste water nodig en voor welk artikel het minste water? Sleep de artikelen naar hun juiste plek

Verbruikt het meeste water

Verbruikt het minste water

Verbruikt het op 1 na minste water

Verbruikt het op 1 na meeste water

Tomaten

Chocolade

Rundvlees

Brood

Soorten water (herhaling brugklas)

Een van de redenen waarom er op sommige plekken een watertekort is, komt omdat veel water niet bruikbaar is. Bijna al het water op de aarde is aanwezig in de zee en oceanen en is zout (zie afbeelding, linker cirkeldiagram). Dat is niet drinkbaar en kan nauwelijks worden gebruikt bij de productie van goederen. Van al het zoete water is het grootste deel opgeslagen in ijskappen en dus ook niet beschikbaar. Hoewel het dus lijkt alsof er veel water is, is er slechts een klein deel van al dat water beschikbaar. 

Waterbalans

De hoeveelheid water in een gebied kunnen we grafisch weergeven. In onderstaande afbeelding wordt de aanvoer en de afvoer van water schematisch weergegeven. De verhouding tussen de aanvoer en afvoer van water wordt de waterbalans genoemd. 

De aanvoer van water wordt vooral bepaald door

neerslag en de instroom van rivierwater. Uit diepe

gesteentelagen kan in sommige gebieden ook 

water worden gewonnen. 

De uitvoer bestaat uit verdamping, de uitstroom

van rivierwater en het watergebruik. Het water-

gebruik bestaat uit irrigatie, huishoudens en de

industrie. Als er meer water wordt gebruikt, dan

moet er meer water uit diepe gesteentelagen 

worden gehaald of stroomt minder water terug

de natuur in via rivieren of verdamping. 

Welke uitspraken zijn waar?

1. Uit de waterkringloop kan geen water verdwijnen.
2. De waterbalans is een soort waterkringloop.
3. De waterbalans is een gesloten systeem.
4. Je kunt een waterbalans maken op alle geografische schaalniveaus.

Aquifer & fossiel water

Zoals uit de waterbalans is gebleken, kan een tekort aan water worden opgevangen door water uit waterhoudende lagen in de bodem op te pompen. Water in een waterhoudende laag in de bodem wordt een aquifer genoemd. Omdat dit water doorgaans lang geleden in de bodem is getrokken wordt ook wel gesproken van fossiel water. Daarmee wordt meteen het nadeel zichtbaar van het gebruik van een aquifer: het water wordt niet bijgevuld, waardoor de aquifer ooit opraakt. (vergelijk dit met fossiele brandstoffen). 

Bekijk de grafiek ‘Waterbalans’ op een van de kaartbladen ‘Nederland – Klimaat’. Als er meer water verdampt dan er neerslag valt, is er sprake van een neerslagtekort. In welke maanden is er zo’n neerslagtekort in Nederland?

Verklaar het neerslagtekort tussen april en augustus.

Waarom merken wij in Nederland niets van dit tekort?

Export van water

Zoals gezegd is er voor de productie van veel producten water nodig. Voor de productie van landbouwproducten is irrigatiewater nodig, voor de productie van kleding is veel water nodig voor de schoonmaak van de productie en voor de productie van vlees is veel water nodig als drinkwater voor de dieren, maar ook als irrigatiewater om dierenvoedsel te verbouwen. 

Wanneer producten worden geëxporteerd waarbij veel water gebruikt is tijdens de productie is het land dat gebruikte water eigenlijk "kwijt". Je zou kunnen zeggen dat het water eigenlijk geëxporteerd is. Omdat bij sommige producten veel meter water tijdens de productie wordt gebruikt dan bij andere producten, verschilt de "waterexport" per land. In onderstaande afbeelding kun je de waterimport vinden van elk land. Is er bij de rijke landen vooral sprake van waterimport of waterexport? Hoe komt dat denk je?

Voor de productie van 1 t-shirt is ongeveer 2700 liter water nodig, voor 1 kilo tomaten 180 liter water, voor een kilo rijst 3400 liter water en voor een kilo biefstuk 15000 liter water. 

Wereldwijd is Nederland de grootste relatieve importeur van water: 82% van het watergebruik wordt geïmporteerd. Alleen Malta en Kuweit importeren een groter deel van hun watergebruik. 

!

Geef per onderdeel aan of het gaat over direct of indirect waterverbruik:
Nederlandse tomaten.
Spoelwater in het toilet.
Mineraalwater uit Chaudfontaine.
Energie van een waterkrachtcentrale in Maurik.

Ecologische voetafdruk

Om de goederen te produceren zijn allemaal hulpbronnen nodig. Energie, delfstoffen en water zorgen ervoor dat alles geproduceerd kan worden. 

De hoeveelheid land die nodig is om alles te produceren wat een persoon gebruikt wordt de ecologische voetafdruk genoemd. Mensen die meer gebruiken hebben dus een grotere ecologische voetafdruk. Daarom hebben rijkere mensen over het algemeen ook een grotere ecologische voetafdruk

Via de link op de volgende dia kun je jouw 

eigen ecologische voetafdruk berekenen.