13.4 Interacties tussen soorten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Leerdoelen

• Je kunt de betekenis van de volgende termen noemen: co-evolutie, commensalisme, interspecifieke concurrentie, intraspecifieke concurrentie, mutualisme, parasitisme, symbiose
• Je kunt de verschillende vormen van interactie (predatie, interspecifieke en intraspecifieke concurrentie, parasitisme, mutualisme en commensalisme) tussen soorten herkennen, benoemen en voorbeelden geven.
• Je kunt uitleggen dat evolutie kan zorgen voor veranderingen in de interactie tussen de soorten en binnen een soort en dat die interactie kan leiden tot co-evolutie.

Camoeflage

- Predator-prooi relatie

- Voorkomen dat je gezien wordt en dus voorkomen dat je opgegeten wordt

- Werkt voornamelijk op zicht, maar zijn er nog andere manieren tot camouflage?

Mimicry

- Predator-prooi relatie

- Voorkomen als iets of iemand anders en dus voorkomen dat je wordt opgegeten

Symbioses

Het samenleven van individuen van verschillende soorten. Er zijn drie samenlevingsvormen. 

Mutualisme (beide partners hebben baat) + /+
Parasitisme (een heeft baat, de ander last) +/ -
Commensalisme (een heeft baat, de ander geen last) +/ o

Mutualisme is een vorm van symbiose, waarbij allebei de soorten voordeel hebben van de relatie. Een win win situatie dus.

Voorbeelden van mutualisme

Commensalisme is een vorm van symbiose, waarbij één van de soorten voordeel heeft van de relatie en de ander maakt het niet zo veel uit. (geen voordeel en geen nadeel)

Commensalisme bij planten noem je epifytisme

De reiger profiteert van de insecten die op de mest afkomen en de in de omgewoelde grond zitten. Buffel heeft geen uitgesproken voordeel of nadeel

Remora vissen zwemmen mee en eten de restjes van de haai.

Parasitisme is een vorm van symbiose, waarbij één van de soorten voordeel heeft van de relatie en de ander een nadeel.

Voorbeelden van parasieten en gastheer

Er zijn duidelijke verschillen tussen parasitisme en predatie.

-  Meestal is de parasiet klein ten opzichte van de gastheer. De predator is meestal groot vergeleken met de prooi.

- parasiet en gastheer leven langere tijd samen; bij predator prooi is er een (eenmalige) korte ontmoeting.

-  de prooi wordt gedood, de gastheer heeft schade, maar blijft in leven (een parasiet heeft niets aan een dode gastheer)

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

Deze symbiose is...

1. Mutualisme
2. Parasitisme
3. Commensalisme

De relatie tussen de neushoorns en ossenpikkers blijkt ingewikkelder dan van te voren gedacht. De ossenpikkers voeden zich niet alleen met teken die in de wonden van een neushoorn zitten, maar zorgen er ook voor dat de wonden van de neushoorn niet kunnen helen door ze open te pikken. Welke vorm/vormen van symbiose komt/komen hier voor? Leg uit.

Eindexamenvraag havo 2019

Over de relaties tussen de plant, de vleesetende luis, de spin en de fruitvliegjes worden drie uitspraken gedaan:

1. Tussen de vleesetende luis en de plant is sprake van mutualisme.

2. Tussen de vleesetende luis en de fruitvliegjes is sprake van

parasitisme.

3. Tussen de spin en de fruitvliegjes is sprake van predatie.

Noteer de nummers 1, 2 en 3 onder elkaar op je antwoordblad en schrijf achter elk nummer of de betreffende uitspraak juist of onjuist is.

Over de relaties tussen de plant, de vleesetende luis, de spin en de fruitvliegjes worden drie uitspraken gedaan:
1. Tussen de vleesetende luis en de plant is sprake van mutualisme.
2. Tussen de vleesetende luis en de fruitvliegjes is sprake van parasitisme.
3. Tussen de spin en de fruitvliegjes is sprake van predatie.

Noteer de nummers 1, 2 en 3 en schrijf achter elk nummer of de betreffende uitspraak juist of onjuist is.

Aan de slag

Maak keuzecluster C en alle verdiepingsclusters