HEY 7.1 Het gevangenendilemma

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.1 Het gevangenendilemma

Deelvraag

Welk dilemma bestaat er bij de keuze tussen samenwerken en concurreren?

Speltheorie

Producenten en consumenten moeten veel keuzes maken

We gebruiken in de economie vaak economiespellen om een echte situatie in theorie na te bootsen.

Dit heet speltheorie.

Speltheorie: wiskundige manier om keuzeproblemen op te lossen. Gaat over gedrag van mensen. 

Het gevangenendilemma

Het gevangenendilemma (prisoners dilemma) is een klassiek voorbeeld uit de speltheorie.

Het gevangenendilemma is een denkbeeldig probleem waar 'partijen' tegenaan zouden kunnen lopen. 

Als je kiest voor eigen belang, is dat niet altijd de optimale uitkomst

Gevangenendilemma

Een gevangenendilemma is een simultaan spel met twee kenmerken:

• Beide spelers hebben een dominante strategie.
  
• Als beide partijen hun dominante strategiën volgen, is de uitkomst niet optimaal.

Dominante strategie

We gaan ervan uit dat ‘spelers’ kiezen voor hun eigen belang: dominante strategie

Dit is de strategie die het meeste oplevert ongeacht de keuze van de andere partij

Gevangenendilemma

Hoe komt het gevangenendilemma terug in de economie?

Prijzenoorlog

Prijzenoorlogen: strategie van bedrijven om door middel van prijsverlagingen klanten te winnen.

Prijsverlaging van ene bedrijf lokt vaak dezelfde reactie op van de concurrent --> Het ontstane voordeel verdwijnt dan weer

Zelfbinding of Samenwerking

In Nederland mogen bedrijven geen afspraken met elkaar maken om de concurrentie te beperken (geen prijsafspraken maken / geen Kartel vormen). Dit is in het belang van de consument.

Bij zelfbinding maakt een bedrijf vooraf al bekend wat het gaat doen bij een dilemma!

Herhaald spelen & reputatie

Bij herhaald spelen weten spelers wat de 'concurrent' in de vorige ronde heeft gedaan.

Er is een reputatie opgebouwd: slechte reputatie --> Persoon is niet te vertrouwen

Is dit een gevangenendilemma?

1. Ja, want ze kunnen allebei beter
2. Nee

Wat is de uitkomst van het herhaaldelijk spelen van een gevangenendilemma?

1. eindelijk het optimale evenwicht
2. er zijn geen dominante strategieën meer
3. nog steeds een gevangenendilemma
4. men krijgt een reputatie

Is dit een gevangenendilemma?

1. Nee, de uitkomst is optimaal voor beiden
2. Ja, de uitkomst is niet-optimaal voor één van de twee
3. Nee de uitkomst is niet-optimaal voor beiden
4. Ja, de uitkomst is niet-optimaal voor beiden

Om het gevangenendilemma op te lossen kan je zelfbinding gebruiken. Wat is zelfbinding?

1. Het belang van de lage prijzen
2. het is een wiskundige manier om keuzeproblemen op te lossen
3. dan maakt een bedrijf van tevoren bekend wat ze gaan doen bij een dilemma
4. Afspraken tussen twee partijen om de uitkomst zo positief te krijgen

Bij een simultaan spel..

1. nemen de deelnemers omstebeurt deel aan het spel
2. komen ze altijd uit op een dominante strategie
3. levert de dominante strategie de beste uitkomst
4. beide partijen nemen gelijktijdig de beslissing over de te volgen strategie

Bij een gevangenendilemma is er …..

1. altijd sprake van een dominante keuze
2. geen cel waar beide partijen beter af zijn
3. sprake van een inelastische vraag
4. nooit sprake van meeliftgedrag

Aan de slag!

7.1 Het gevangenendilemma

Maken opdr. 1 t/m 5

Nakijken