T4 H9 Afweer en bescherming

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

H9 afweer en bescherming

Huid, 

infecties, 

bescherming (vaccins, antibiotica)

 bloed- en orgaan donaties

Soa's

§9.1 Huid

                                                          opperhuid (hoornlaag en kiemlaag (met pigment))

                                                                   lederhuid (talg- en zweetkliertjes, zintuigen)

                          onderhuids bindweefsel

hoornlaag

kiemlaag, pigment

talgklier

zweetklier

zintuigen

te veel zonlicht UV-straling

verbranding! kan huidkanker veroorzaken

bruin worden = je pigmentcellen maken meer pigment aan

-> je verbrandt minder snel

§9.2.   Infecties bestrijden

ziekteverwekkers: micro-organismen waar je ziek van wordt

infectie = besmetting, incubatietijd

goede weerstand

bacteriën

vermenigvuldigen door:

 delen, groeien, delen, groeien, delen, groeien, delen............

Ze maken je ziek door gifstoffen afkomstig van de bacterie

virussen

Zijn veel kleiner en dringen je cel binnen.

In de cel vermenigvuldigen ze zich.

De cel gaat door en veel virussen verlaten de cel.

Je wordt ziek, omdat je lichaamscellen kapot gaan

Hoe herkent je lichaam ziekteverwekkers?

Ziekteverwekkers hebben aan de buitenkant eiwitten die lichaamsvreemd zijn.

Antigenen: lichaamsvreemde eiwitten op een ziekteverwekkende cel.

Witte bloedcellen

     type 1 = vreetcel

              type 2 = cel die antistoffen maakt

infectie met een micro-organisme

type 1 witte bloedcel  (vreetcel)

type 2 witte bloedcel   (antistoffen)

geheugencel  (witte bloedcel die jarenlang in het bloed aanwezig blijft -> immuun)

Besmetting

Ziek worden

witte bloedcellen type 1 (vreetcel)

witte bloedcel type 2 (antistoffen)

geheugen cellen, immuun

Je bent immuun, dus als je besmet wordt, wordt de indringer direct onschadelijk gemaakt door de geheugencellen

vaccinatie

Vaccin, kunstmatige immunisatie

Dode of verzwakte ziekteverwekkers worden ingespoten.

witte bloedcellen en geheugencellen

Je bent immuun

serum

Uit het bloed van een proefdier.

Antistoffen die het proefdier gemaakt heeft worden ingespoten.

Slangebeet/ hondsdolheid

Passieve immunisatie

moedermelk / placenta

antistoffen van moeder naar het kind

Passieve immunisatie

Wat is een voorbeeld van kunstmatige passieve immuniteit

1. vaccinatie
2. serum
3. een ziekte doormaken
4. borstvoeding

Welk type bloedcel zorgt ervoor dat je immuun bent?

1. bloedplaatjes
2. witte bloedcel 2
3. vreetcellen (witte bloedcel 1)
4. geheugencel

Je wordt ingespoten met een verzwakt virus. Dit is een .......

1. actieve kunstmatige immunisatie
2. actieve natuurlijke immunisatie
3. passieve kunstmatige immunisatie
4. passieve natuurlijke immunisatie

Hoe heet de vloeistof, waarin antistoffen zitten die wordt ingespoten die snel slangengif onschadelijk maken?

Hoe heet de buitenkant van virus/ bacterie/ gifstof/ schimmel, waar je witte bloedcellen op reageren?

Hooikoorts is een voorbeeld van.....

1. auto-immuun ziekte
2. infectie
3. vaccinatie reactie
4. allergie

Wat gebeurt er bij een auto-immuun ziekte?

1. je hebt een allergische reactie
2. je maakt teveel antistoffen aan
3. je bent gevaccineerd met het verkeerde virus
4. je witte bloedcellen vallen je eigen cellen aan

§9.4             

Bloeddonatie/ bloedtransfusie

bloeddonor

waarom?

rode bloedcellen bij veel bloedverlies

bloedplasma bij brandwonden en infecties

stollingsfactoren

antigenen en antistoffen

verkeerdbloed: bloed gaat klonteren

behalve A, AB, B en 0

hebben we ook nog iets anders!

Rhesus +  (meeste mensen) of Rhesus-

A+  B+   AB-

positief of negaties

wel of niet resus-antigeen op je rode bloedcellen

resusbaby

§10.4   planten

geslachts cellen plant

man:

stuifmeelkorrels

(pollen)

meeldraad

-helmknop

-helmdraad

geslachts cellen plant

vrouw

eicellen

stamper

- stempel

- stijl

- vruchtbeginsel

In het vruchtbeginsel zitten zaadbeginsels, met daarin 1 eicel

Onderin de bloem zitten nectarklieren

Waarom nectar?

Kelkblad

Kroonblad

Waarom hebben kroonbladeren opvallende kleuren?

bestuiving

stuifmeel van 1 bloem op stamper van een andere bloem

Door insekten (insektenbloemen: nectar en opvallende kleur en geur)

                            Door de wind (windbloemen: onopvallende bloemen,  veel stuifmeel)

                              na bestuiving

Een buisje met de kern van de  stuifmeelkorrel groeit naar de eicel toe.

-> cellen versmelten

= bevruchting

Na de bevruchting groeit het vruchtbeginsel uit tot een vrucht.

De zaadbeginsels worden zaden.

Waarom maakt een plant vruchten om de zaden heen?

verspreiding van zaden

Waarom is het handig dat de zaden verspreid worden?

door dieren

- vruchten worden meegenomen en opgegeten

- zaden kleven vast

    kleefkruid

door de wind

-zaden zijn heel licht

door de plant zelf

- weggeschoten

§10.5 voortplanten zonder bevruchting

= zonder mannelijke en vrouwelijke geslachtscellen

= ongeslachtelijke voortplanting

wortelstok = ondergrondse wortel waar nieuwe planten uitgroeien

uitlopers = boven de grond

knollen

bollen

Klisters