H9 Afweer & Bescherming

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

H9 afweer en bescherming

• Huid, 
• Infecties, 
• bescherming (vaccins, antibiotica)
•  bloed- en orgaan donaties
• Soa's

§9.1 Huid

                                                          opperhuid (hoornlaag en kiemlaag (met pigment))

                                                                   lederhuid (talg- en zweetkliertjes, zintuigen)

                          onderhuids bindweefsel

hoornlaag

kiemlaag, pigment

talgklier

zweetklier

zintuigen

te veel zonlicht UV-straling

verbranding! kan huidkanker veroorzaken

bruin worden = je pigmentcellen maken meer pigment aan

-> je verbrandt minder snel

§9.2.   Infecties bestrijden

ziekteverwekkers: micro-organismen waar je ziek van wordt

infectie = besmetting, incubatietijd

goede weerstand

bacteriën

vermenigvuldigen door:

 delen, groeien, delen, groeien, delen, groeien, delen............

Ze maken je ziek door gifstoffen afkomstig van de bacterie

virussen

Zijn veel kleiner en dringen je cel binnen.

In de cel vermenigvuldigen ze zich.

De cel gaat door en veel virussen verlaten de cel.

Je wordt ziek, omdat je lichaamscellen kapot gaan

Hoe herkent je lichaam ziekteverwekkers?

Ziekteverwekkers hebben aan de buitenkant eiwitten die lichaamsvreemd zijn.

Antigenen: lichaamsvreemde eiwitten op een ziekteverwekkende cel.

Witte bloedcellen

     type 1 = vreetcel

              type 2 = cel die antistoffen maakt

infectie met een micro-organisme

type 1 witte bloedcel  (vreetcel)

type 2 witte bloedcel   (antistoffen)

geheugencel  (witte bloedcel die jarenlang in het bloed aanwezig blijft -> immuun)

Besmetting

Ziek worden

witte bloedcellen type 1 (vreetcel)

witte bloedcel type 2 (antistoffen)

geheugen cellen, immuun

Je bent immuun, dus als je besmet wordt, wordt de indringer direct onschadelijk gemaakt door de geheugencellen

vaccinatie - actieve immunisatie

• Vaccin, kunstmatige & actieve immunisatie
• Dode, verzwakte of delen van ziekteverwekkers worden ingespoten.
• Witte bloedcellen en geheugencellen gaan aan het werk
• Je bent immuun
• Actieve immunisatie

serum - passieve immunisatie

• Uit het bloed van een proefdier of ander mens.
• Antistoffen worden ingespoten.
• Slangebeet/ hondsdolheid
• Passieve immunisatie

moedermelk / placenta

antistoffen van moeder naar het kind

Passieve immunisatie

Wat is een voorbeeld van kunstmatige passieve immuniteit

1. vaccinatie
2. serum
3. een ziekte doormaken
4. borstvoeding

Welk type bloedcel zorgt ervoor dat je immuun bent?

1. bloedplaatjes
2. witte bloedcel 2
3. vreetcellen (witte bloedcel 1)
4. geheugencel

Je wordt ingespoten met een verzwakt virus. Dit is een .......

1. actieve kunstmatige immunisatie
2. actieve natuurlijke immunisatie
3. passieve kunstmatige immunisatie
4. passieve natuurlijke immunisatie

Hoe heet de vloeistof, waarin antistoffen zitten die wordt ingespoten die snel slangengif onschadelijk maken?

Hoe heet de buitenkant van virus/ bacterie/ gifstof/ schimmel, waar je witte bloedcellen op reageren?

Hooikoorts is een voorbeeld van.....

1. auto-immuun ziekte
2. infectie
3. vaccinatie reactie
4. allergie

Wat gebeurt er bij een auto-immuun ziekte?

1. je hebt een allergische reactie
2. je maakt teveel antistoffen aan
3. je bent gevaccineerd met het verkeerde virus
4. je witte bloedcellen vallen je eigen cellen aan

9.4 Bloed & Orgaandonatie           

Bloeddonatie/ bloedtransfusie & bloeddonor

Waarom?

rode bloedcellen bij veel bloedverlies

bloedplasma bij brandwonden en infecties

bloedplaatjes bij leukemie patiënten

antigenen en antistoffen

verkeerdbloed: bloed gaat klonteren

behalve A, AB, B en 0

hebben we ook nog iets anders!

Rhesus +  (meeste mensen) of Rhesus-

A+  B+   AB-

positief of negaties

wel of niet resus-antigeen op je rode bloedcellen

resusbaby