Taalverzorging les 9 t/m 11 (5.9, wat leren, opdrachten afronden)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Les 9

Planning

• Uitleg theorie 5.9
• Huiswerkcontrole
• Aan de slag / extra opdracht < 7,0
  
• Afsluiting van de les

Tussenletters basiskennis

Je kent het:

• zelfstandig naamwoord
• bijvoeglijk naamwoord
• meervoud van zelfstandige naamwoorden
• begrip samenstelling
• begrip afleiding

Samenstelling

Twee losse woorden aan elkaar geplakt.

fiets        en        bel             => fietsbel

auto       en       rijden               => autorijden

Afleiding

Woord met voorvoegsel of achtervoegsel

contra       en        spionage     => contraspionage

geel        en     achtig        => geelachtig 

5.9 Tussenletters p. 166

1. Je hoort de s => dorp & plein: dorpsplein 
2. Je hoort de s niet goed => station & chef: stationschef
3. Eerste deel alleen meervoud op -en => en

pan en koek => pannen (pans bestaat niet)

pannenkoek

kat en bak => katten (kats bestaat niet)

kattenbak

5.9 Tussenletters => uitzonderingen

Regel 4: uitzonderingen dan een E als eerste deel...

• geen zn is
• geen meervoud heeft
• alleen meervoud op s heeft
• zowel meervoud op s als en heeft
• aangeeft hoe leuk iets is als bn: reuzeleuke vakantie
• uniek is: zonneschijn

Werkmoment

Ga bezig met je weektaak.

Ik roep ieder stuk voor stuk bij me

om te kijken hoe ver je bent met de opdrachten.

Laatste les van deze week heb je alles af. Volgende week gaan we verder met fictie.

Denk aan beter spellen

opdrachten!

Afsluiting

Wat heb je gedaan?

Wat ga je thuis doen?

Welke vragen heb je?

Les 10

Planning

• Wat kennen/kunnen voor de toets
• Welke vragen heb je?
• Aan de slag / extra opdracht < 7,0
  
• Afsluiting van de les

Welke vragen heb je
over de stof voor de toets?

Werkmoment

Ga bezig met je weektaak.

Ik roep ieder stuk voor stuk bij me

om te kijken hoe ver je bent met de opdrachten.

Laatste les van deze week heb je alles af. Volgende week gaan we verder met fictie.

Denk aan beter spellen

opdrachten!

Afsluiting

Wat heb je gedaan?

Wat ga je thuis doen?

Welke vragen heb je?

Les 11

Planning

• Antwoorden op de gestelde vragen
• Aan de slag / extra opdracht < 7,0
  
• Afsluiting van de les, alles af?

Vragen over:

• komma
• puntkomma
• aanhalingstekens " en '  mag allebei
  
• apostrof
• accenttekens
• tussenletter
• meervouds-n

Komma (p. 79/a-boek)

• tussen twee pv's

Omdat ik jarig was, ben ik naar de bioscoop geweest.

• voor voegwoorden

Ik ben drijfnat, omdat het regent.

• opsomming in een zin

Ik houd van pizza, patat, pannenkoeken en poffertes.

Puntkomma (p. 80/a-boek)

Een puntkomma geeft een scheiding aan binnen een zin. 

Je zou hem kunnen vervangen door een punt.

Van de zomer gaan we naar Zuid-Frankrijk; daar is het altijd lekker warm.

In een opsomming:

• leren voor Nederlands;
• trainen voor de wedstrijd.

Aanhalingstekens (p. 81/a-boek)

• Directe rede. Schrijf precies op wat iemand zegt.
• Ironisch bedoeld.
• Nadruk leggen op een woord.
• Citeren. Schrijf precies op wat iemand heeft geschreven.
• Zelfbedacht woord.

"   of   '   allebei goed. Beide kanten hetzelfde doen.

Apostrof (p. 74/b-boek)

• Als je letter(s) weglaat: ‘s nachts, ’t fokschaap
  
• Om bezit aan te geven bij een woord dat eindigt op een sisklank: Floris’ schrift, Beatrix’ verjaardag, Mulisch’ boek.
• Of op een lange klank met 1 letter: Anna's boek.
• Afleidingen van cijfers en afkortingen: NEC’er, AOW’er, KPN’er en vwo’er (maar het is havoër)

Accenttekens (p. 74/ b-boek)

• Accent aigu = é, á, ó etc. (streepje voorover)
  

Maakt de klank langer. Voorbeelden: comité, café, René.

• Accent grave = è, à, ò etc. (streepje achterover)
  

Maakt de klank korter. Voorbeelden: carrière, caissière.

• Accent circonflexe = ê, â, ô etc. (dakje)
  

Voorbeelden: coûte que coûte, fêteren, maîtresse.

Tussenletters (p. 166/b-boek)

Voor de tussenletters moet je de regels uit je hoofd leren.

Je kunt extra oefenen op www.CambiumNed.nl 

Meervouds-n (p. 159/a-boek)

1. In combinatie met een zelfstandig naamwoord: geen n

Als ze bij een zelfstandig naamwoord horen. Het maakt daarbij niet uit of je over mensen of dingen schrijft.

Je moet beide handen aan het stuur houden.

Beide opa's komen trouw op mijn verjaardag.

Meervouds-n (p. 159/a-boek)

2. In dezelfde zin staan de personen waarnaar 

verwezen wordt: geen n

Wij hebben honderd leerlingen en sommige lunchen op school.

(Achter 'sommige' kun je gewoon 'leerlingen' invullen: sommige leerlingen lunchen op school.)

Meervouds-n (p. 159/a-boek)

3. Als het niet naar personen verwijst: geen n

Dus naar dieren of dingen.

Ik krijg steeds dezelfde krant. Verkopen ze hier ook andere?

Hij had dertig fouten. Vele waren ontstaan door slordigheid.

Meervouds-n (p. 159/a-boek)

4. Als het naar personen verwijst die niet in dezelfde zin staan: wel een n

Dus personen in het algemeen.

Tussen de middag blijven sommigen op school. 

(= sommige van alle mensen)

Er komen anderen naast ons wonen. (= andere mensen)

Meervouds-n (p. 159/a-boek)

5. Als het naar personen verwijst en het wordt zelfstandig gebruikt: wel een n

Wij hebben tien docenten. 

Op de vergadering komen allen bijeen.

Ik heb twee opa's. Beiden komen trouw op mijn verjaardag.

Werkmoment

Ga bezig met je weektaak.

Alles af? Start met je fictietaak.

Volgende week gaan we verder met fictie. 

Beter spellen opdracht gaat door.

Denk aan beter spellen

opdrachten!

Ik weet alles van leestekens (1.9)

ja

bijna

nee

Ik weet alles van meervouds-n. (2.9)

ja

bijna

nee

Ik weet alles van hoofdletters. (3.9)

ja

bijna

nee

Ik weet alles van accent, trema, apostrof, weglatingsstreepje en koppelteken. (4.9)

ja

bijna

nee

Ik weet alles van tussenletter bij samenstellingen. (5.9)

ja

bijna

nee

Welk cijfer denk je te halen
op de toets taalverzorging?

010

Afsluiting

Evalueer voor jezelf:

* Wat heb ik gedaan in deze lessen?

* Wat ga ik nog doen ter voorbereiding op de toets?