7.1 en 7.2 Tijd is geld

• Economie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Hoofdstuk 7 Paragraaf 1

Ruilen over de tijd

Programma

1. Prangende vragen H5
2. Oefentoets H5 
3. H7 - Ruilen over tijd
4. Opdrachten maken
5. Feedback

Leerdoelen

• Je kunt beredeneren hoe consumenten ruilen in de tijd en welke rol de (nominale en reele) rente daarbij speelt
• Je kunt rekenen met indexcijfers
• Je kunt conclusies trekken met behulp van de indexcijfers

Na het Laurens kun je gelijk aan het werk gaan en 2.000 euro per maand verdienen of je kunt eerst 4 jaar studeren en daarna 2.500 euro verdienen.
Waar ga je voor?

1. Gelijk aan het werk
2. Ik ga eerst studeren

Theorie

menselijk kapitaal = jullie eigen kennis

Onderwijs kan gezien worden als een investering in mensen. Mensen worden hierdoor ‘meer waard’, d.w.z. nuttiger voor de maatschappij. Daarom kunnen uitgaven voor het onderwijs ook gezien worden als een investering in `menselijk kapitaal`.

Bij welke productiefactor hoort het begrip menselijk kapitaal?

1. natuur
2. arbeid
3. kapitaal
4. ondernemerschap

Wat is rente?

de prijs van tijd 

rente is de beloning voor de spaarder om consumptie uit te stellen

lage rente: lenen is goedkoop, sparen is niet aantrekkelijk

hoge rente: lenen is duur, sparen is aantrekkelijk 

de tijd: nu of later consumeren!

Rente

• Rente een ander woord daarvoor is interest.
• Nominale rente = rente in euro's, het rente- percentage dat de bank geeft of vraagt.
• Reële rente = nominale rente gecorrigeerd voor de inflatie.
  
  

Inflatie --> prijsstijging

Je krijgt op je spaarrekening 3% rente. De inflatie is 2,1%

1. De nominale rente is 3%
2. De nominale rente is 2,1%
3. De nominale rente is 0,9%
4. De nominale rente is -0,9%

Meneer Schroe ontvangt 0,1 % spaarrente. De inflatie bedraagt 2%.
Wat is juist?

1. De nominale rente bedraagt 0,1%; de reële rente is ongeveer 1,9%.
2. De nominale rente bedraagt 1,9%; de reële rente is 0,1%.
3. De nominale rente bedraagt 0,1%; de reële rente is ongeveer -1,9%.
4. De nominale rente bedraagt -1,9%; de reële rente is 0,1%.

de reële rente is ongeveer 1% en de inflatie is 3%.
Wat is dan de nominale rente?

1. 2%
2. -4%
3. -2%
4. 4%

Reële rente

Als je voor je € 100 spaartegoed € 5 rente krijgt, dan is je nominale rente 5%.

Maar als de prijs van een product dat je wilt kopen met meer dan die 5% stijgt, kun je toch minder kopen, ondanks dat je nominaal meer geld hebt.

De reële (= ‘echte’) rente is dan negatief.

Vergelijk: Engels = real

Deze moet je altijd uitrekenen met indexcijfers.

Koopkracht stijgen en daling

Zelfstandig werken

Maak	Opdrachten paragraaf 7.1
Hoe	Eerst 5 min in stilte, daarna fluisteren
Tijd	10 min.
Klaar	Klaar? Lees paragraaf 7.2
Resultaat	Kijk je werk na. Noteer je vragen

Tijdens deze fase van de les controleer je of leerlingen jouw instructie hebben begrepen d.m.v. een begeleide oefening.

Voorbeeld van index

VUISTREGEL

INDEXCIJFER VAN HET BASISJAAR IS ALTIJD 100

Berekening:

1) Wat is het basisjaar

2) Indexcijfer: Nieuwe waarde / basisjaar * 100 

Indexcijfer berekenen

VOORBEELD:

De prijs van een t-shirt was in 2010 € 12,50 (basisjaar).

 In 2015 € 14,75.  Bereken het indexcijfer van 2015.

• basisjaar 2010 € 12,50  nieuw getal 2015 € 14,75
• € 14,75 : € 12,50 x 100 = 118 (indexcijfer)
  

Index - procenten af lezen

De prijs van een boek was in 2016 € 15,00 (basisjaar) en in 2017 € 15,30. Bereken het indexcijfer van 2017.
Wat is het indexcijfer?

1. 101
2. 102
3. 103
4. 104

Wat is het indexcijfer van 2013?

1. 94
2. 95
3. 96
4. 97

Ruilen over tijd

7.2 ondernemingen in de tijd

Doel

1. Je weet wat investeren is
   
2. Je weet welke vormen van innovatie er zijn
   

geldverdienen kost geld

Wie is dit?

Investeren

nu geld uitgeven dat je later terugverdient

Waarom investeren?

Voorblijven op concurrentie

Hoe?

Investeren in kapitaalgoederen  (meer produceren)

Investeren in Research & Development (innovatie)

Innovatie

Vernieuwen van producten, productieprocessen of kapitaalgoederen

Doel?

Kostenbesparend (efficienter)

Vernieuwend product / dienst

Welke innovaties ken jij?

Soorten innovaties

Research and development

Productinnovatie

Procesinnovatie

Basisinnovatie

Proces innovatie

Proces innovatie - Arbeidsbesparend

PROCESINNOVATIE

PRODUCTINNOVATIE

Betere camera op smartphone

Automatisch luchtvochtigheid bepaling kassen

IDEAL betalingen

Metselmachine

Klimaatneutrale woning

Hamburgersmaak kauwgum

Zelfstandig werken

Maak	Opdrachten paragraaf 7.1 / 7.2
Hoe	Eerst 5 min in stilte, daarna fluisteren
Tijd	10 min.
Klaar	Klaar? Lees paragraaf 7.2
Resultaat	Kijk je werk na. Noteer je vragen

Tijdens deze fase van de les controleer je of leerlingen jouw instructie hebben begrepen d.m.v. een begeleide oefening.

Hoe kunnen bedrijven voor
blijven op de concurrentie?