§ 4.3 serie & parallel

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

4.3 schakelingen 

Leerdoelen 

• Je kent de symbolen die je gebruikt om een schakelschema te maken 
  
• Je kunt het verschil tussen een parallel- en een serieschakeling uitleggen 
  
• Je kunt het schakelschema tekenen van een eenvoudige serie- of parallelschakeling of gemengde schakeling. 
• Je kunt uitleggen waarom elektrische apparaten bijna altijd parallel geschakeld zijn. 
• Je kunt uitleggen wat er gebeurt als een parallelschakeling zich vertakt. 

Figuur 1 symbolen voor schakelschema's

Schakelingen

Als je deze symbolen gebruikt, kun je een schakelschema tekenen. 

Hierin geef je schematisch aan hoe een schakeling er uit ziet. 

Regels schakeling tekenen 

Werk altijd met potlood en liniaal

Teken de symbolen juist

Draden tekenen we alleen horizontaal of verticaal

Het schakelschema moet zo overzichtelijk mogelijk zijn

Afstanden in het schakelschema zeggen niets over de werkelijke afstanden

Posities in het schakelschema zeggen niets over de werkelijke posities

Serie- of parallelschakeling 

Serieschakeling

Alles staat met elkaar verbonden.

Gaat de batterij uit => alle lampjes uit

Stroomsterkte is overal gelijk!

Spanning verdeeld zich over twee lampjes!

Je ziet; stroomsterkte is overal gelijk

Spanning verdeeld zich gelijk over de lampjes

Parallelschakeling

Er zijn vertakkingen. Op de plaats waar een schakeling zich vertakt, splitst de stroom zich. 

Elke lamp/apparaat kan je apart aan- en uitzetten.

Stroomsterkte verdeeld zich over de lampjes.

De spanning is overal gelijk.

Parallelschakeling

Er komt 12V uit de batterij en die komt bij elke lamp aan = spanning is gelijk!

De stroomsterkte verdeeld zich!

Hoe zijn de stopcontacten geschakeld?

Batterijen serie geschakeld 

De totale spanning is de spanning van elke batterij bij elkaar opgeteld.

Dus Utotaal = U1 + U2 + U3....

Utotaal =1,5+1,5 +1,5 = 4,5 V

Batterijen parallel geschakeld

De totale spanning is gelijk aan de spanning van één batterij.

Dus Utotaal = U1=U2=U3....

Utotaal = 1,5 V

Aan de slag

Maken en leren § 4.3 

opdracht 1 tm 11 

Zorg dat je de symbolen (blz 161) uit je hoofd kent. En dat je de schakelschema's nauwkeurig (potlood, geodriehoek) kunt tekenen.