14.5 Hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Binas 89A !!!

                                                                          hormonen

                                                                             hypothalamus

en hypofyse

Welke hormonen horen bij welke klier?

Groeihormoon

Schildklierhormoon

Adrenaline

Insuline

Glucagon

Testosteron

Oestrogeen

Klieren

Organen die bepaalde stoffen

produceren en uitscheiden.

Exocriene klieren: zweetklieren,

speekselklier, maagsapkliercel, alvleesklier

Endocriene klieren: scheiden hormonen uit in het bloed (signaalstoffen)

Noem een endocrien en een exocrien product van de eierstok

Enkele bloedvaten in het lichaam van een man zijn:
1. halsader
2. halsslagader
3. beenader
4. beenslagader
In welke van deze bloedvaten komen hormonen uit de teelballen voor?

1. 1 en 3
2. 2 en 4
3. 3 en 4
4. 1, 2, 3 en 4

communicatie via

1.  Endocrien systeem (chemisch) 

hormonen via bloed, lymfe, weefselvloeistof naar targetcellen

(receptoren)

2. Zenuwcellen (elektrisch) 

signalen langs gerichte paden (neuronen) naar cellen

(spier, klier, zenuwcel)

hypothalamus, hypofyse

BINAS 89A

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.

Beinvloedt de hypofyse

De hypofyse is de centrale hormoonklier

Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

hypothalamus en hypofyse achterkwab

neurohypofyse

= hypofyse achterkwab

De neurohypofyse maakt de

neurohormonen oxytocine en ADH

via uitlopers van zenuwcellenkomen de neurohormonen in de hypofyse 

Hypofyse voorkwab = adenohypofyse

maakt hormonen aan onder invloed van de hypothalamus

Hypothalamus maakt releasing of inhibiting hormonen aan

via het bloed naar de hypofyse voorkwab

Een jongen van 10 jaar is slechts 80 cm lang. Dit is het gevolg van een tekort aan een bepaald hormoon.
Overigens is de jongen gezond.
Welke hormoonklier maakt te weinig van dat hormoon
bij deze jongen?

1. de bijnieren
2. de eilandjes van Langerhans
3. de hypofyse
4. de teelballen

3 verschillende typen hormonen

 

steroid hormonen (vetachtig)

tyrosine hormonen  (van 1 aminozuur afgeleid)

peptide hormomen (eiwit)

BINAS 67K

legenda 89A

Van welke hormonen liggen
de receptoren in het cytoplasma?
Tip: welke hormonen kunnen dus
het celmembraan passeren?

1. insuline en oxytocine
2. ADH en EPO
3. cortisol en testosteron

homeostase glucose

Alvleesklier

Exocriene klier: verteringsenzymen

Endocriene klier: insuline en glucagon in de

Eilandjes van Langerhans

homeostase: glucose spiegel

Belangrijk want:

• brandstof voor alle cellen
• te weinig-> schade aan met name hersenweefsel!!!!!
• te veel -> terugresorptie via de nieren is beperkt

       -> verlies kostbare brandstof met urine

te hoge bloed glucose spiegel

(na maaltijd)

Eilandjes van Langerhans, beta-cellen

productie van insuline

insuline bevordert de opname van glucose door alle cellen

insuline bevordert de aanmaak van glycogeen uit glucose in lever en spier

te lage bloedglucose spiegel

Eilandjes van Langerhans, alfa-cellen

productie van glucagon

glucagon bevordert de afbraak van glycogeen in lever

en de afgifte van glucose door de lever

Benoem nummer 3 en 5

Benoem nr 3 en 5

1. 3= insuline 5 = glucose
2. 3 = insuline 5 = glycogeen
3. 3 = glucagon 5 = glucose
4. 3 = glucagon 5 = glycogeen

Benoem nummer 3 en 5

Bij diabetes insipidus is de urine smakeloos en de patiënt produceert teveel urine, soms wel 20L per dag. Welk hormoon werkt hier niet zoals het hoort?

1. insuline
2. glucagon
3. ADH
4. groeihormoon

acute stress

Adrenaline

productie Bijniermerg

Doel: snel kunnen reageren in bedreigende situaties

Hartslag en ademhaling omhoog

Glucose nodig: glycogeen afbraak in lever en spieren

Het hormoon dat het lichaam snel tot grote activiteit kan aanzetten (bijv. vluchten) wordt geproduceerd door:

1. bijnieren
2. schildklier
3. hypofyse
4. alvleesklier

Schildklier

Stofwisseling                                                       

Ademhaling, hartslag, temperatuur                                      spijsvertering 

Te veel: vermageren

Te weinig: toename lichaamsgewicht                                                 

BINAS 89 C

T4 = thyroxine

= een voorloperhormoon van T3

T4  wordt omgezet in T3

T3 bevat 3 joodatomen

T4 bevat 4 joodatomen

Welk verschijnsel treedt op bij een persoon met een verhoogde thyroxine-afgifte zijn:

1. Daling van de stofwisselingssnelheid
2. Afname van de transpiratie
3. Verlaging van de lichaamstemperatuur
4. Versterking van de hartwerking

osmo- receptoren in de hypothalamus

Stofwisseling  insuline, glucagon, adrenaline, groeihormoon,  cortisol, thyroxine

Nieren/osmotische waarde   ADH, aldosteron

bloed EPO

voortplanting  oxytocine, testosteron, progesteron, oestrogeen

Negatieve terugkoppeling is de regelkring waarbij met behulp van sensoren, meet- en regelstations en bepaalde effectoren hormonale waardes in stand kunnen worden gehouden. 

Negatieve terugkoppeling betekent dus dat de toename van het resultaat een remming van het proces veroorzaakt. 

Vanuit de zintuigcellen gaat er een impuls naar het regelcentrum in het centrale zenuwstelsel. Daar wordt de gemeten concentratie vergeleken met de gewenste norm. Bij positieve terugkoppeling zal dit signaal leiden tot een nog grotere stimulatie van de klier die hormoon X produceert. Dit heeft als effect nog meer hormoon X.

Vind je LessonUp handig voor de online lessen? Typ je antwoord hieronder