14.5 Hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

14.5 - Hormonen (Binas 89)

                                                                          hormonen

                                                                             hypothalamus

en hypofyse

Klieren

Organen die bepaalde stoffen

produceren en uitscheiden.

Exocriene klieren: zweetklieren,

speekselklier, maagsapkliercel, alvleesklier

Endocriene klieren: scheiden hormonen uit in het bloed (signaalstoffen)

Regeling via

1.  Endocrien systeem (chemisch) 

hormonen via bloed, lymfe, weefselvloeistof naar targetcellen

(receptoren)

2. Zenuwcellen (elektrisch) 

signalen langs gerichte paden (neuronen) naar cellen

(spier, klier, zenuwcel)

Hormonen

• Endocriene klieren
• Hormoonreceptoren op doelwitorganen
• Hormoonconcentratie / hormoonspiegel

hypothalamus, hypofyse

BINAS 89A

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.

Beinvloedt de hypofyse

De hypofyse is de centrale hormoonklier

Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

hypothalamus en hypofyse achterkwab

neurohypofyse

= hypofyse achterkwab

De neurohypofyse maakt de

neurohormonen oxytocine en ADH

via uitlopers van zenuwcellenkomen de neurohormonen in de hypofyse 

Hypofyse voorkwab = adenohypofyse

maakt hormonen aan onder invloed van de hypothalamus

Hypothalamus maakt releasing of inhibiting hormonen aan

via het bloed naar de hypofyse voorkwab

Belangrijke hormonen!

ADH

EPO

insuline/glucagon/adrenaline

thyroxine

oxytocine

LH/FSH/oestrogeen/progesteron/testosteron

Negatieve terugkoppeling:

de toename van het resultaat veroorzaakt een remming van het proces. 

Bijna alle hormonen!

Bij positieve terugkoppeling zal een signaal leiden tot een nog grotere stimulatie van de klier die hormoon X produceert. Dit heeft als effect nog meer hormoon X.

En oxytocine!

Terugkoppeling

Schildklier (binas 89C)

Stofwisseling                                                       

Ademhaling, hartslag, temperatuur                                      spijsvertering 

Te veel: vermageren

Te weinig: toename lichaamsgewicht                                                 

BINAS 89 C

T4 = thyroxine

= een voorloperhormoon van T3

T4  wordt omgezet in T3

T3 bevat 3 joodatomen

T4 bevat 4 joodatomen

Oxytocine tijdens de bevalling

Oxytocine tijdens de borstvoeding

homeostase glucose

Alvleesklier

Exocriene klier: verteringsenzymen

Endocriene klier: insuline en glucagon in de

Eilandjes van Langerhans

homeostase: glucose spiegel

Belangrijk want:

• brandstof voor alle cellen
• te weinig-> schade aan met name hersenweefsel!!!!!
• te veel -> terugresorptie via de nieren is beperkt

       -> verlies kostbare brandstof met urine

te hoge bloed glucose spiegel

(na maaltijd)

Eilandjes van Langerhans, beta-cellen

productie van insuline

insuline bevordert de opname van glucose door alle cellen

insuline bevordert de aanmaak van glycogeen uit glucose in lever en spier

te lage bloedglucose spiegel

Eilandjes van Langerhans, alfa-cellen

productie van glucagon

glucagon bevordert de afbraak van glycogeen in lever

en de afgifte van glucose door de lever

Benoem nummer 3 en 5

acute stress

Adrenaline

productie Bijniermerg

Doel: snel kunnen reageren in bedreigende situaties

Hartslag en ademhaling omhoog

Glucose nodig: glycogeen afbraak in lever en spieren

Stofwisseling  insuline, glucagon, adrenaline, groeihormoon,  cortisol, thyroxine

Nieren/osmotische waarde   ADH, aldosteron

bloed EPO

voortplanting  oxytocine, testosteron, progesteron, oestrogeen