Grammatica - znw en lw

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

H1 grammatica woordsoorten

Zelfstandig naamwoord en lidwoord

                                                     Lesdoelen

- Aan het einde van de les ken je het verschil tussen grammatica zinsdelen en grammatica woordsoorten.

- Aan het einde van de les weet je wat een concreet zelfstandig   naamwoord, een abstract zelfstandig naamwoord en een eigennaam is en kun je het vinden in een zin.

- Aan het einde van de les weet je wat een bepaald lidwoord en een onbepaald lidwoord is en kun je het vinden in een zin.

Grammatica zinsdelen

Een zin kun je verdelen in zinsdelen: groepjes woorden in de zin die bij elkaar horen. Deze zinsdelen hebben een naam, bijvoorbeeld persoonsvorm of onderwerp.

Grammatica woordsoorten

In een zin bepaal je voor ieder woord tot welke woordsoort het behoort, bijvoorbeeld het zelfstandig naamwoord of lidwoord.

Het meisje koopt mooie bloemen.

Zinsdelen: Het meisje (onderwerp) – koopt (persoonsvorm) – mooie bloemen (lijdend voorwerp)

Woordsoorten: Het (lidwoord) – mooie (bijvoeglijk naamwoord) – meisje (zelfstandig naamwoord) – koopt (werkwoord) – bloemen (zelfstandig naamwoord)

Zinsdelen

Woordsoorten

persoonsvorm

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijke bepaling

zelfstandig naamwoord

lidwoord

bijvoeglijk naamwoord

persoonlijk voornaamwoord

bezittelijk voornaamwoord

aanwijzend voornaamwoord

vragend voornaamwoord

onbepaald voornaamwoord

voorzetsel

bijwoord

Startopdracht

Straks volgt er een sleepvraag. Je ziet straks tien woorden staan die je in twee rijtjes kunt verdelen (twee rijtjes van vijf woorden). Bedenk welke woorden bij elkaar horen én waarom. Je krijgt hier vijf minuten de tijd voor.

Rijtje 1

Rijtje 2

Vrede

Telefoon

Sneeuw

Docent

Vriendschap

Succes

Leegte

Woede

Boek

Kaars

Concreet zelfstandig naamwoord

Het cnw geeft iets tastbaars aan, iets wat je aan kunt raken: balpen, armband, tafel, vork.

Zelfstandig naamwoord

Een zelfstandig naamwoord (znw) is een woord voor een mens, dier, plant, ding of gevoel: neef, bakker, walrus, lelie.
Er zijn twee soorten: concreet zelfstandig naamwoorden en  abstract zelfstandig naamwoorden.

Abstract zelfstandig naamwoord

Het azn geeft iets aan:
 - wat je niet aan kunt raken: vrede, week, twijfel
- wat niet bestaat: Zweinstein, elfje

Eigennamen

Een eigennaam is ook een zelfstandig naamwoord: Rob, Hans Smit, Rijn, Arnhem.

Het plezier

1. concreet zelfstandig naamwoord
2. abstract zelfstandig naamwoord
3. eigennaam

De taal

1. concreet zelfstandig naamwoord
2. abstract zelfstandig naamwoord
3. eigennaam

Nederland

1. concreet zelfstandig naamwoord
2. abstract zelfstandig naamwoord
3. eigennaam

Lidwoord

Een lidwoord hoort altijd bij een zelfstandig naamwoord, maar soms staan er tussen het lidwoord en het zelfstandig naamwoord nog andere woorden. Er zijn twee soorten lidwoorden: een bepaald en een onbepaald lidwoord.

Bepaald en onbepaald

De woorden de en het zijn bepaalde lidwoorden. Het woord een is een onbepaald lidwoord.

In het verhaal doodt de ridder een gemene dief.

Let op:

Het woord het is geen lidwoord als het niet bij een zelfstandig naamwoord hoort:
- Het waait, het is 5 uur.

Het woord een is geen lidwoord als je het uitspreekt als 1: een van hen is bakker.

In welke zin vind je een bepaald lidwoord?

1. Het heeft vorige week heel hard gesneeuwd.
2. Een mentor vond het maar koud.
3. Een leerling uit 1Va heeft met sneeuw gespeeld.
4. Het lesuur Nederlands vliegt voorbij.

In welke zin zit geen onbepaald lidwoord?

1. Hij kent een leerling die school erg mist.
2. Ik heb een sneeuwpop gemaakt in de sneeuw.
3. Een van de leerlingen uit 1Va let niet op.
4. Een online les is leuker dan een gewone les.