5H Brazilië 3 EXVRAVAVA: Demografie en welvaart, wereldkoffiemarkt en de Pantanal

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

5H Brazilië EXVRAVAVA's Examenvragen van vandaag

• Opgaven en bronnen in deze LessonUp. Kies de onderwerpen uit waarmee je wilt oefenen.
• Gehele EXVRAVAVA incl antwoorden staan in Magister Studiewijzer.
• Als je vragen hebt over waarom jouw antwoord niet klopt, gebruik de handjesfunctie in LessonUp of gebruik de chatfunctie in Teams en stel je vraag.
• Atlas GB55 is nodig.

EXVRAVAVA's over:

1. Demografie en welvaart Brazilië (HAVO 2019)
2. Wereldkoffiemarkt (HAVO 2017)
   
3. Pantanal (VWO 2015)

Demografie en welvaart in Brazilië - a

Bestudeer de bronnen 1 en 2.

Hieronder staan drie stellingen over de bronnen 1 en 2.

• Stelling a: de groene druk in Brazilië is tussen 2000 en 2015 afgenomen.
• Stelling b: de natuurlijke bevolkingsgroei in Brazilië is de laatste twintig jaar afgenomen.
• Stelling c: in de bevolkingsdiagrammen van Brazilië is het proces van mestizering te herkennen.

Hierna beoordeel je de drie stellingen.

Stelling a:
De groene druk in Brazilië is tussen 2000 en 2015 afgenomen.

1. Juist
2. Onjuist

Stelling b:
De natuurlijke bevolkingsgroei in Brazilië is de laatste twintig jaar afgenomen.

1. Juist
2. Onjuist

Stelling c:
In de bevolkingsdiagrammen van Brazilië is het proces van mestizering te herkennen.

1. Juist
2. Onjuist

Demografie en welvaart in Brazilië - b

Gebruik bron 1.

Sinds het einde van de twintigste eeuw draagt het sociaal-economisch beleid van Brazilië bij aan economische groei. Gezinsplanning is een onderdeel van dit beleid.

Beredeneer dat gezinsplanning in Brazilië heeft bijgedragen aan economische groei.

Sinds het einde van de twintigste eeuw draagt het sociaal-economisch beleid van Brazilië bij aan economische groei. Gezinsplanning is een onderdeel van dit beleid.
Beredeneer dat gezinsplanning in Brazilië heeft bijgedragen aan economische groei.

Uit de redenering moet blijken dat

• door gezinsplanning het geboortecijfer is gedaald / het aantal kinderen

per vrouw in Brazilië is gedaald / de gezinnen kleiner zijn geworden 1

• zodat de kosten die gepaard gaan met groene druk relatief laag zijn /

een gunstige bevolkingsopbouw is ontstaan om tot economische ontwikkeling te komen

Demografie en welvaart in Brazilië - c

Gebruik GB55 kaartblad 229.

De deelstaat Bahia heeft een vertrekoverschot. De sterk verstedelijkte deelstaat Rio de Janeiro heeft een vestigingsoverschot. Toch is de bevolkingsgroei in Bahia groter dan in de deelstaat Rio de Janeiro.

Beredeneer waarom de bevolkingsgroei in de deelstaat Bahia groter is dan in de sterk verstedelijkte deelstaat Rio de Janeiro.

De deelstaat Bahia heeft een vertrekoverschot. De sterk verstedelijkte deelstaat Rio de Janeiro heeft een vestigingsoverschot. Toch is de bevolkingsgroei in Bahia groter dan in de deelstaat Rio de Janeiro.
Beredeneer waarom de bevolkingsgroei in de deelstaat Bahia groter is dan in de sterk verstedelijkte deelstaat Rio de Janeiro.

Een juiste redenering is:

• In de deelstaat Bahia (in tegenstelling tot de sterk verstedelijkte

deelstaat Rio de Janeiro) woont een groter deel van de bevolking op

het platteland 1

• en het geboortecijfer op het platteland hoger is / de natuurlijke

bevolkingsgroei op het platteland groter is dan in stedelijke gebieden

Demografie en welvaart in Brazilië - d

Gebruik de kaartbladen 228 tot en met 231 (dit zul je echt zelf moeten doen)

In Brazilië bestaat zowel op nationaal schaalniveau als op het schaalniveau van de stad een verband tussen etniciteit en welvaart.

Hierna volgt een sleepvraag.

Sleep twee atlaskaarten naar elk schaalniveau waarmee je het verband tussen etniciteit en welvaart kunt aantonen.

Sleep twee atlaskaarten naar elk schaalniveau waarmee je het verband tussen etniciteit en welvaart kunt aantonen.

Nationaal schaalniveau

Schaalniveau van de stad

Wereldkoffiemarkt - a

Gebruik bron 1.

In de productieketen van koffie is sprake van een mondiale centrum- periferierelatie.

Toon dit aan met behulp van bron 1.

In de productieketen van koffie is sprake van een mondiale centrum-periferierelatie.
Toon dit aan met behulp van bron 1.

Uit het antwoord moet blijken dat de teelt/productie van koffiebonen plaatsvindt in (semi)perifere landen en de verwerking / consumptie vooral plaatsvindt in centrumlanden.

In veel opkomende landen is de koffieconsumptie de laatste decennia toegenomen. Een oorzaak hiervan is de toename van de bevolking in deze landen.
Geef twee andere oorzaken van de toegenomen koffieconsumptie in opkomende landen, elk vanuit een andere dimensie.

Juiste oorzaken zijn:

− In opkomende landen is de welvaart de laatste decennia gestegen

(waardoor consumenten meer koffie kopen). (economische dimensie)

− In opkomende landen neemt men in toenemende mate een westerse

levensstijl aan (waar koffiedrinken bij hoort). (sociaal-culturele

dimensie)

− Opkomende landen stellen hun grenzen in toenemende mate open

(voor bijvoorbeeld koffie van westerse multinationals). (politieke dimensie)

Wereldkoffiemarkt - c

Het staafdiagram op GB55 kaart 230B toont een ontwikkeling die gunstig is geweest voor de economie van Brazilië.

Geef

• een oorzaak van deze ontwikkeling;
  
• een reden waarom deze ontwikkeling gunstig is geweest voor de economie van Brazilië.
  

Geef
- een oorzaak van deze ontwikkeling;
- een reden waarom deze ontwikkeling gunstig is geweest voor de economie van Brazilië.

• Juiste oorzaken zijn: 1

  • −  De export van andere producten is toegenomen.

  • −  De binnenlandse consumptie van koffie is toegenomen.

• Juiste redenen zijn: 1

  • −  Brazilië is minder kwetsbaar geworden voor prijsschommelingen op

    de wereldkoffiemarkt.

  • −  Brazilië is minder afhankelijk geworden van de export van slechts

    één product. 

Tegenwoordig wordt voor de productie van koffie het branden van de koffiebonen steeds vaker verplaatst naar perifere landen.

Beredeneer op welke manier deze verplaatsing de welvaartsverschillen tussen centrumlanden en perifere landen kan beïnvloeden.

Uit de redenering moet blijken dat

• het verplaatsen van onderdelen in de productieketen naar de periferie

leidt tot meer werkgelegenheid / waardevermeerdering / meer

inkomsten 1

  • zodat welvaartsverschillen tussen centrum en periferie kleiner kunnen worden

Gebruik bron 1 en de atlas.
In welke maanden staat de Pantanal onder water?
Kies uit: april-juni, juli-september of december-februari.

december-februari

De Pantanal - b

Gebruik de atlas.

De Pantanal ligt rond 20o zuiderbreedte. De vegetatie bestaat er uit licht tropisch woud en savanne. 

In andere gebieden in Zuid-Amerika komen rond 20o zuiderbreedte andere typen vegetatie voor. Dit is het geval aan de westkust, de oostkust en in het Andesgebergte.

Geef van elk van deze drie gebieden aan

• welk type vegetatie daar voorkomt;
• waardoor het in dat gebied of te droog, of te nat of te koud is voor savannevegetatie.

Geef voor de oosttkust, westkust en het Andes-gebied deze drie gebieden aan:
-welk type vegetatie daar voorkomt;
-waardoor het in dat gebied of te droog, of te nat of te koud is voor savannevegetatie.

Een juist antwoord bevat de zes onderstaande elementen:

• westkust: woestijn(vegetatie) 
• De westkust staat onder invloed van een koude zeestroom / ligt aan de lijzijde van het Andesgebergte (waardoor het daar te droog is). 
• oostkust tropisch regenwoud 
• De oostkust staat onder invloed van een warme zeestroom / stuwingsregens / aanlandige winden (waardoor het daar te nat is). 
• Andesgebergte: hooggebergtevegetatie 
• Het Andesgebergte heeft een hoge ligging (waardoor het daar te koud is).

De Pantanal - c

In de stroomgebieden van de rivieren die de Pantanal voeden wordt tropisch regenwoud gekapt om ruimte te maken, onder andere voor de aanleg van sojaplantages.

Leg uit welk effect dit heeft op de aanvoer van sediment in de Pantanal. 

Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

In de stroomgebieden van de rivieren die de Pantanal voeden wordt tropisch regenwoud gekapt om ruimte te maken, onder andere voor de aanleg van sojaplantages.
Leg uit welk effect dit heeft op de aanvoer van sediment in de Pantanal.
Je uitleg moet een oorzaak-gevolgrelatie bevatten.

Een juiste uitleg is:

• Bovenstrooms van de Pantanal zal meer erosie plaatsvinden (oorzaak) 1 • waardoor er meer sediment in de rivier komt dat wordt getransporteerd

naar de Pantanal (gevolg)

De Pantanal - d

Het water van de Pantanal stroomt via de rivier de Paraguay richting de Atlantische Oceaan. Er zijn plannen om deze rivier uit te baggeren en zodoende geschikt te maken voor de scheepvaart.

Beschrijf op welke wijze het ecosysteem van de Pantanal zal veranderen door het uitbaggeren van de rivier de Paraguay.

Beschrijf op welke wijze het ecosysteem van de Pantanal zal veranderen door het uitbaggeren van de rivier de Paraguay.

Een juiste beschrijving is:

• Door het uitbaggeren van de Paraguay zal het water de Pantanal

sneller verlaten 1

• zodat het ecosysteem in de Pantanal zal veranderen in een ecoysteem

dat past bij drogere omstandigheden / zich zal aanpassen aan de

drogere omstandigheden