1A. Bondgenoten worden vijanden

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

De Koude Oorlog

1A. Vrienden worden vijanden

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen communisme, 
   Grote Drie, kapitalisme, Koude Oorlog
  en vrijemarkteconomie. (R)

• kun je de verschillen tussen het kapitalisme en het communisme herkennen. (T1)

• kun je uitleggen waarom de VS en de SU tijdens de Tweede Wereldoorlog bondgenoten waren en na de WO II elkaars vijanden. (T2)

• kun je beargumenteren welke ideologie jij beter vindt (communisme of kapitalisme). (I)

Video
Wat is communisme

0

Communisme

Kapitalisme

• Verenigde Staten (Amerika)
  
• Productiemiddelen zijn privébezit.
  
• Het maken van winst is het hoofddoel.
  
• Ondernemers mogen zelf bepalen wat er geproduceerd word (vrijemarkteconomie).
  
• Vooral de eigenaren profiteren hiervan.
  
• In een kapitalistisch land hebben de burgers grondrechten.
  

• Sovjet-Unie (Rusland)
  
• Iedereen is gelijk.
  
• Iedereen verdient evenveel.
  
• Er is geen privébezit.
  
• Alle bezittingen zijn eigendom van de staat.
  
• De overheid bepaalt en controleert alles. (planeconomie)
• Burgers in een communistisch land hebben geen vrijheid

Leg de begrippen vrijemarkteconomie en planeconomie goed uit.

Terug in de tijd

Rusland wordt de Sovjet-Unie 

Russische Revolutie

1917

Een nieuwe regering

‘Kameraad Lenin reinigt de aarde van het kwaad’ (1930)

Bespreek de spotprent aan de hand van een stappenplan.

De leerlingen leren op die manier hoe ze spotprenten kunnen interpreteren.

Rusland rond 1917

• Rusland was in 1917 bondgenoot van Groot-Brittannië en Frankrijk.
  
• Het land was arm en zwak, en in 1917 kwam de bevolking in opstand.
  
• Tijdens de Russische Revolutie grepen de communisten de macht.
  
• Met Lenin wilden de communisten het kapitalisme in Rusland vernietigen.
  
• Alle bezittingen, zoals fabrieken en grond, werden nu van de staat.
  

De Sovjet-Unie onder Lenin

1917-1924

Communisme

• De oude eigenaren waren in één klap hun bezit kwijt.
  
• Een groot deel van de Russische industrie en spoorwegen was eigendom van buitenlanders.
  
• Die probeerden samen met Russische tegenstanders van de communisten de nieuwe regering van Lenin ten val te brengen.
  
• Dit liep uit op een bloedige burgeroorlog.
  
• Toen deze burgeroorlog in 1922 eindigde, kreeg Rusland een andere naam: de Sovjet-Unie.
  

• Lenin sterft in 1924 zonder een duidelijke opvolger.

• Het lichaam van Lenin is sindsdien opgebaard en te bekijken op het Rode Plein in Moskou

De Sovjet-Unie 

onder Stalin

1928-1953

Dictatuur

Angst voor het communisme

• De Sovjet-Unie was zwak en niet klaar voor de oorlog met Duitsland
• Daarom sloot hij in 1939 een niet-aanvalsverdrag met Duitsland, waarin ze ook afspraken Polen te zullen verdelen. Een monsterverbond.
  
• Daarom zag het Westen Stalin als een onbetrouwbaar leider.
  
• Hitler viel in 1941 de Sovjet-Unie aan en nu moesten de SU en het Westen samenwerken

Hitler zegt: ' Het uitschot van de aarde neem ik aan.' 

Stalin zegt: 'De verdomde moordenaar van de arbeiders neem ik aan.' 

Leg aan de hand van de spotprent uit wat een monsterverbond is. 

Van bondgenoot naar vijand

• Tijdens de oorlog ontmoetten de belangrijkste geallieerde regeringsleiders elkaar regelmatig.
  
• Zij werden de Grote Drie genoemd: de Amerikaanse president Roosevelt, de Britse premier Churchill en Stalin, de leider van de Sovjet- Unie.
  
• Tijdens de Conferentie van Jalta in februari 1945, bespraken ze op welke manier de oorlog zo snel mogelijk tot een goed einde gebracht kon worden.
  
• Ze bespraken ook hoe het na de oorlog verder zou moeten met Europa.
  

Van bondgenoot naar vijand

• Op de Conferentie van Potsdam ging het over de toekomst van Duitsland.
  
• De geallieerden verdeelden Duitsland en Berlijn; vier bezettingszones.
  
• Iedere bezettingsmacht voerde de afspraken op z’n eigen manier uit.
  
• Het beetje vertrouwen dat er was, maakte snel plaats voor een groeiend wantrouwen: de Koude Oorlog was een feit.
  

Begrippen uit deze les

• Communisme
  
• Grote Drie 
  
• Kapitalisme
  
• Koude Oorlog
  
• Vrijemarkteconomie
  
• Planeconomie
• Niet-aanvalsverdrag
• monsterverbond
• conferentie van Jalta
• conferentie van Potsdam

Personen uit deze les

• Lenin
• Stalin
• Roosevelt
• Churchill

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen