les 5

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Huiswerk 

Doornemen 

     paragraaf 9.4

Maken 

     de opdrachten van deze 

     paragraaf

Zijn er vragen over het huiswerk?

Paragraaf 9.6

REKENEN MET INDEXCIJFERS

Leerdoelen

In deze les leer je wat indexcijfers zijn en je leert er mee rekenen.

Indexcijfers

Om de ontwikkeling van verschillende grootheden, zoals prijzen of inkomen, goed te kunnen vergelijken wordt vaak gebruik gemaakt van indexcijfers.

Een indexcijfer is een getal dat aangeeft hoeveel iets in een bepaalde periode is veranderd ten opzichte van een afgesproken tijdstip. Dit afgesproken tijdstip noem het het basisjaar en krijgt het indexcijfer 100.

Indexcijfer formule

Indexcijfer = nieuw getal : getal basisjaar x 100

Voorbeeld:

Loon basisjaar: 2000 euro

Loon nieuwjaar: 2500 euro

Indexcijfer = 2500/2000 x 100 = 125

Een prijs berekenen met indexcijfers

Een voorbeeld:

Het basisjaar is 2016. De gemiddelde broodprijs is dan € 2,10.

In 2018 is het prijsindexcijfer voor brood 107. Wat is de broodprijs is 2018?

€ 2,10 is het basisjaar, is dus 100, we willen 107 weten.

€ 2,10 : 100 x 107 = € 2,25.

Consumentenprijsindexcijfer

Prijsontwikkeling van goederen en diensten.

Het CBS berekent iedere maand de inflatie, en maakt hierbij gebruik van het boodschappenmandje van de gemiddelde Nederlander. Hierin zitten verschillende artikelgroepen.

Elke artikelgroep telt voor een bepaald percentage mee.

Wat heb je geleerd?

Wat is het basisjaar?

1. 2014
2. 2015
3. 2016
4. 2017

Juist of onjuist?
Het indexcijfer is altijd 100 of hoger.

1. Juist
2. Onjuist

Wat is het indexcijfer van 2013?

1. 94
2. 95
3. 96
4. 97

Wat is het indexcijfer van 2015?

1. 90
2. 91
3. 92
4. 93

Wat is het indexcijfer van 2016?

1. 101
2. 102
3. 103
4. 104

In het basisjaar kost een racefiets gemiddeld € 1.750. Drie jaar later is het indexcijfer 89,5. Met welk bedrag is de gemiddelde prijs van racefietsen gedaald?

Het inkomen dat je in euro's verdient noem je het ...

1. nominaal inkomen.
2. reëel inkomen.

Huiswerk 

Maken 

     de opdrachten van  

     paragraaf 9.6

     (de V-trainer)

Opdrachten paragraaf 9.4

Opdracht 1

Ja, want begin 2008 was de economische groei hoog. Er was een hoogconjunctuur, dus veel vraag naar arbeid. 

Zijn zus vond toen snel werk. 

Begin 2013, toen Paul werk zocht, was er juist een laagconjunctuur. Toen konden werkzoekenden moeilijk een baan vinden.

Opdracht 2

Bezettingsgraag van de productiecapaciteit: kolom B; de gebruikte capaciteit.

Opdracht 3

a  A = 338  B = 362 (of 363)  C = 85

b  2011: opleving  2012: overspanning  2013: crisis

     2014: neegang  2015: recessie  2016: neegang  2017: herstel 

Opdracht 4

Paul vond werk in een neergang / recessie, want de krapte op de arbeidsmarkt was duidelijk merkbaar.

Opdracht 5

a  2000: in een hoogconjunctuur (opleving/overspanning), 

     gezien de groei van jaarlijks 4%.

b  2008: in een laagconjunctuur (neergang/recessie). 

     Amerikanen kregen extra geld, dus moest de economie 

     gestimuleerd worden.

c  2010: in een laagconjunctuur. De lasten van huiseigenaren werden 

     verlaagd. De overheid probeert daarmee de bestedingen van 

     consumenten aan te zwengelen.

Opdracht 6

a  Bij een belastingverhoging kunnen de Amerikanen minder 

     besteden. En het plan was juist bedoeld om de Amerikanen 

     meer te laten besteden.

b Als de overheid geld leent voor extra uitgaven, moet dat geld later weer 

    worden terugbetaald. Toekomstige generaties moeten dus meer belasting     aan de overheid betalen om de overheid aan genoeg geld te helpen zodat 

    deze de schulden weer kan afbetalen.

Opdracht 7

E  de ECB verlaagt de rente

B  de banken in Europ verlagen de rente

C  consumenten en bedrijven kunnen goedkoper lenen

A  consumenten en bedrijven kopen meer met geleend geld

D  de vraag naar goederen stijgt

F  de laagconjunctuur verandert in een hoogconjunctuur

Opdracht 8

B  Als de rente wordt verlaagd, zal de vraag naar goederen

     stijgen. Hierdoor kan de inflatie verder oplopen.

Opdracht 9

De belangrijkste taak van de ECB is de inflatie in Europa laag houden.

Ten tweede kan de conjunctuur in het ene land in Europa laag zijn en in het andere hoog. Dan kan er dus geen eenduidig beleid worden gevoerd.

Opdracht 10

a  Bij een lage rente gaan de Portugezen meer lenen en meer 

     goederen en diensten kopen. Dat helpt de conjunctuur van

      Portugal omhoog.

b  In Nederland gaat de rente ook omlaag. Dat stimuleert de 

     vraag naar goederen, maar die is al erg hoog. Daardoor kan 

     de vraag te groot worden, met gevaar voor inflatie.

Opdracht 11

a  De ECB vindt lage rente ook wenselijk voor de conjunctuur, 

     terwijl de ECB eigenlijk geen conjunctuurpolitiek wil voeren. 

     Of: in de leertekst staat dat de conjunctuur tussen landen        

     kan verschillen, in de bron wordt uitgegaan van een Europese      conjunctuur.

b  De ECB helpt de Europese banken aan goedkoop geld.  'Bank 

      van de banken' is wel een taak van de ECB.

Opdracht 12

a  Zonder geld moeten goederen geruild worden (moet op 

     directe ruil worden overgeschakeld). Maar veel mensen 

     hebben vanuit hun beroep geen geschikte producten om te 

     ruilen, zodat de meeste mensen niet meer over veel 

     producten kunnen beschikken.

b  Nee. De ECB is de bank van de banken en moet de inflatie

     laag houden. Het redden van overheden hoort daar niet bij.

Vervolg opdracht 12

c  Als ze hun uitgaven beperken, zakt de conjunctuur in en 

    krijgen ze minder belastinggeld binnen.

d  Als die landen verzekerd zoden zijn van hulp (van de ECB)

     doen ze hun best niet meer om hun schulden te verminderen.

e  Er was geen keuze. Als landen en banken failliet gaan, raken veel 

     beleggers hun geld kwijt. En dan zou de bevolking de dupe zijn en zouden 

     het betalingssysteem en de conjunctuur kunnen instorten.