4.4 meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Lesdoel vandaag

Ik kan in een zin de persoonsvorm, het onderwerp, het werkwoordelijk gezegde, het lijdend voorwerp, het meewerkend voorwerp benoemen.

Waarom grammatica

1. Het helpt je bij formuleren van zinnen.
2. De kennis die je bij Nederlands leert over grammatica, kan  

         je helpen bij het leren van een andere taal.

Grammatica Zinsdelen

Stappen

• Persoonsvorm
• Onderwerp
• Werkwoordelijk gezegde
• Lijdend voorwerp
• Meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp (1)

Het meewerkend voorwerp komt voor bij werkwoorden waarbij de onderstaande truc van toepassing is:

Kan ik aan iemand + werkwoord?

Kan ik aan iemand geven? - zin met meewerkend voorwerp

Kan ik aan iemand dansen? - zin zonder meewerkend voorwerp

even herhalen...

Gezegde

Het werkwoordelijk gezegde bestaat uit ALLE werkwoorden in een zin.
Dus OOK de persoonsvorm.

Welke vraag stel je bij een onderwerp?

Welke vraag stel je bij een lijdend voorwerp?

Lijdend voorwerp

• 
  

Lijdend Voorwerp

• Wie / wat + gezegde+ onderwerp
• Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp!
• Lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel!

Lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp: wie/wat  + werkwoordelijk gezegde +  onderwerp 

LET OP! 

• Als je geen antwoord kunt geven op de vraag wie/wat + gezegde + onderwerp ontbreekt het lijdend voorwerp
  

• Als er maten, gewichten en afstanden in een zin staan is er nooit  een lijdend voorwerp

Welke vraag stel je bij een meewerkend voorwerp?

 Meewerkend voorwerp

Aan wie of voor wie + gezegde + onderwerp en lijdend voorwerp

Hen, hun (en ze)

Je gebruikt het woord ‘hun’-> 

als meewerkend voorwerp:

Ik geef hun morgen een cadeau.

Hen, hun (en ze)

Je gebruikt het woord ‘hen’ ->

als lijdend voorwerp of na een voorzetsel:

Ik geef hun een boek-> ik geef aan hen (VZ! dus hen)  een boek.

We nodigen hen uit om te komen eten.

Ik geef aan hen morgen een cadeau.

Dit is iets tussen hen.

Hen, hun (en ze)

In de eerste twee zinnen wordt steeds vaker het woord ‘ze’ gebruikt. Dat mag ook:

Ik geef ze morgen een cadeau.

We nodigen ze uit om te komen eten.

Hen, hun (en ze)

Niet geaccepteerd is het gebruik van ‘hun’ als onderwerp of als lijdend voorwerp:

Hun zijn moe en gaan dus snel naar bed.

We nodigen hun uit om te komen eten.

hen of hun

Hun boeken leggen ze in de kast

Hij geeft het boek aan hen.

Hij kent hen goed.

Hij geeft hun het boek.

Jou, jouw, u en uw

Je gebruikt ‘jou’ en ‘u’ als persoonlijk voornaamwoord, als je personen benoemt. Je schrijft ‘jouw’ en ‘uw’ als je het bezittelijk voornaamwoord gebruikt. Er staat dan een persoon of een zaak achter.

• Is dat jouw vriend?
• Dit is jouw tas.
• Dit horloge is van u, geloof ik.
• Is dit uw horloge?
• Mag ik u een hand geven?

Jou, jouw, u en uw

Je schrijft ook ‘jij’ en ‘u’ bij een vergelijking. Je kunt er dan een werkwoord achter zetten.

Hij is sportiever dan jij (bent).

Ik was sterker dan jij (was).

Zij is groter dan u (bent).

Ze is beter in spelling dan ik (ben).

In elke zin staat een lijdend voorwerp

1. juist
2. onjuist

Benoem de zinsdelen. - De docent Nederlands gaf [de leerling] een negen op zijn toets.

1. Persoonsvorm
2. Onderwerp
3. Lijdend voorwerp
4. meewerkend voorwerp

Benoem de zinsdelen - Waarom wil mijn oma altijd [een zoen] hebben?

1. Onderwerp
2. Lijdend voorwerp
3. Meewerkend voorwerp
4. persoonsvorm

In welke volgorde moet je een zin ontleden?

1. onderwerp, persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde, meewerkend voorwerp, lijdend voorwerp
2. onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, bijwoordelijke bepaling, persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde
3. werkwoordelijk gezegde, persoonsvorm, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, bijwoordelijke bepaling
4. onderwerp, persoonsvorm, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, bijwoordelijke bepaling

De persoonsvorm hoort altijd bij het werkwoordelijk gezegde.

1. goed
2. fout

Wie heeft mijn scooter gerepareerd?
mijn scooter =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp

www.cambiumned.nl

jufmelis.nl

wp.digischool.nl