5V - Praten over Poëzie - Paragraaf 2.1 (Gedichten met een vaste vorm)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Praten over Proza

Introductieles

Praten over poëzie

Paragraaf 2.1 - Gedichten met een vaste vorm

Poëzie

Vier mogelijke opdrachten:

1. Schrijf een gedicht

2. Schrijf een gedicht van 10 regels 

3. Schrijf een gedicht van 10 regels over 'reizen'

4. Schrijf een rijmend gedicht van 10 regels over 'reizen' 

Welke opdracht zou jij kiezen?

Opdracht 1

Opdracht 2

Opdracht 3

Opdracht 4

Poëzie

• Kán rijmen, maar dat hoeft niet (denk aan het gedicht 'Wat liefde niet is')
• Soms houdt poëzie zich wel aan strenge regels, bijvoorbeeld een rijmschema of een metrum 
  
• Maakt poëzie beperkter (minder vrijheid), maar is júíst ook goed voor de creativiteit!

Poëzie

'Op een dorre tak' (17e eeuw)

Op een dorre tak

is een kraai nog blijven zitten

in de herfstavond

Naar: Matsuo Basho

Poëzie

'Op een dorre tak' (17e eeuw)

Op een dorre tak

is een kraai nog blijven zitten

in de herfstavond

Naar: Matsuo Basho

Dit gedicht telt één strofe (deel van gedicht, gescheiden van de rest door witregel

Poëzie

'Op een dorre tak' (17e eeuw)

Op een dorre tak

is een kraai nog blijven zitten

in de herfstavond

Naar: Matsuo Basho

Het gedicht is een haiku (kort gedicht van Japanse oorsprong dat bestaat uit drie regels. Iedere regel moet voldoen aan een strikt aantal lettergrepen (5/7/5))

Poëzie

'Op een groentepaard' (1988)

Een groentepaard sprak tot een vos:

'Radijs, een dubbeltje de bos.'

- 'En wat,' vroeg deze, 'wekt de schijn

dat ik daar dkoper van zou zijn?'

Het paard sprak daarop ruiterlijk:

'Uw koperkleurig uiterlijk.'

Naar: Kees Stip

Poëzie

'Op een groentepaard' (1988)

Een groentepaard sprak tot een vos:

'Radijs, een dubbeltje de bos.'

- 'En wat,' vroeg deze, 'wekt de schijn

dat ik daar dkoper van zou zijn?'

Het paard sprak daarop ruiterlijk:

'Uw koperkleurig uiterlijk.'

Naar: Kees Stip

Poëzie

Poëzie

Dit gedicht is een ollekebolleke

(eigen variatie op het puntdicht van Drs. P.):

• Acht versregels
  
• Twee strofen van elk vier regels
  
• Eerste drie regels van strofe: 6 lettergrepen
  
• Laatste regel van strofe: 4 lettergrepen
  
• Regel 4 en 8 moeten rijmen
  
• Regel 1 is vverzuchting of uitroep
  
• Regel 2 moet onderwerp worden genoemd
  
• Regel 6 moet bestaan uit één zeslettergrepig woord 
• (klemtoon daarvan op vierde lettergreep)
  
• In de laatste regel (een (woord)grapje).

Poëzie

Poëzie

Die boom (Naar: Leo Vroman) 

Er groeit nog in ons Paradijs

een vreselijke boom.

Zijn stam is grauw, zijn bladgroen grijs:

de boom der kennis van het atoom.

Zijn loverwolk van stof en gas

verduistert onze lucht.

Wij allen ademen de vrucht

van dit verdoemd gewas.

O hadden wij geweten wat

er binnen onze schedel zat

men kroop te elfder stonde

terug over dit levenspad

naar toen de slang nog poten had

en bijbels niet bestonden.

Poëzie

Die boom (Naar: Leo Vroman) 

Er groeit nog in ons Paradijs

een vreselijke boom.

Zijn stam is grauw, zijn bladgroen grijs:

de boom der kennis van het atoom.

Zijn loverwolk van stof en gas

verduistert onze lucht.

Wij allen ademen de vrucht

van dit verdoemd gewas.

O hadden wij geweten wat

er binnen onze schedel zat

men kroop te elfder stonde

terug over dit levenspad

naar toen de slang nog poten had

en bijbels niet bestonden.

Het gedicht is een sonnet (gedicht van 14 versregels - twee kwatrijnen en twee terzinen - met een vast rijmschema en soms een wending of volta)

Welk gedicht of versvorm vond je het mooist?

Haiku ('Op een dorre tak')

Puntdicht ('Op een groentepaard')

Een van de ollekebollekes

Sonnet ('Die boom')

Aan de slag!

Praten over poëzie - 2.1 Vaste vormen

Bladzijde 48 t/m 55

1. Maak vraag 1 t/m 21 (t/m p. 53)
2. En/of: schrijf een eigen gedicht (Haiku, ollekebolleke, puntdicht, sonnet) 

Tijd: de rest van deze les

Aan de slag!

Praten over poëzie - 2.1 Vaste vormen

1. (Maak vraag 1 t/m 21 (t/m p. 53) in NN Literatuur)
2. Noteer je naam op het schriftje 
3. Schrijf een eigen gedicht (Haiku, ollekebolleke, puntdicht of sonnet) in je schriftje (+ datum)
4. Ga op zoek naar een mooi gedicht (bijv. op de Instagrampagina 'Poëzie is een daad'). Neem het gedicht over in je schriftje en schrijf eronder waarom je het mooi vindt (+ schrijver gedicht en datum)

Tijd: de rest van deze les