V5-T5-BS1&2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 5 - Planten

Bs 1&2

Een plant is / heeft wel

Een plant is / heeft niet

autotroof

heterotroof

prokaryoot

eukaryoot

chlorofyl

mitochondriën

osmose

skelet

last van parasieten

producent

consument

reducent

turgor

mitose

meiose

biotische factor

abiotische factor

organen

eencellig

meercellig

vacuole

endosymbionten

Een plantencel heeft deze onderdelen...

 Leerdoel: Je kent de onderdelen van een plantencel met hun functie

Regelt alles wat er gebeurt in de cel

hierdoor is de cel stevig

Regelt welke stof de cel in en uit gaan

zorgt voor een stevige laag om de cel heen

Stroperige vloeistof, hierin liggen de celkern en de bladgroenkorrels

Geeft de plant zijn groene kleur en maken voedingsstoffen 

celmembraan

cytoplasma

Vacuole

celwand

bladgroenkorrels

celkern

Groei bij planten.
Wat heeft een plant allemaal nodig? Welke beperkende factoren voor groei ken jij? Het zijn er 6....

*Voeding

* Watervoorziening

* Zuurstof + CO2

* Temperatuur

* Lichtintensiteit

* Luchtvochtigheid

In algemene zin heeft een plant nodig om te groeien:

- CO₂

- lichtenergie (fotonen)

- H₂O

- bladgroenkorrels

En ook...!
- O₂      (voor de dissimilatie!)
- mineralen (voor de voortgezette assimilatie)
- temperatuur (hebben enzymen nodig om stofwisseling mogelijk te maken)

Sapstroom

• Houtvaten (Xyleem) Anorganische sapstroom
  (water en mineralen)
  OMHOOG
  
  
• Bastvaten (Floeem)
  Organische sapstroom
  (glucose en reservestoffen) OMLAAG

Doorsnede van een blad. Wat zijn 8 en 9?

1. 8 = houtvat 9 = bastvat
2. 8 = bastvat 9 = houtvat

Groei bij planten

• Groei bij planten treedt op door celdelingen en door celstrekking. 

• Lengtegroei: aan de uiteinden van de stengels en de wortels -> meristeem in de hoofd- en zijknoppen aan de uiteinden verborgen
• Diktegroei: is mogelijk door het in een kring gelegen meristeem, cambium genoemd, in de (zij)stengels.

Diktegroei

Het cambium (lichtblauw)

Bij diktegroei noemen we het meristeem het cambium. Hieruit worden de houtvaten en bastvaten gevormd.

Diktegroei

Cambiumcellen delen en vormen xyleem en floeem

Waar in planten bevind zich het cambium?

1. In de stengels
2. In de wortels
3. In alle weefsels die delen
4. In de bladeren

Hoe ontstaan jaarringen?

1. Uit de bastvaten
2. Uit de houtvaten
3. Uit al het weefsel dat elk jaar wordt gevormd
4. Uit het dekweefsel

Een duidelijke en gedetailleerde uitwerking hiervan staat in het filmpje dat op de ELO staat (en op biologiepagina.nl)

Wat is juist?

A

B

C

1. A: Houtvaten B: Bastvaten C: Parenchym
2. A: Bastvaten B: Parenchym C: Houtvaten
3. A: Houtvaten B: Parenchym C: Bastvaten
4. A: Bastvaten B: Houtvaten C: Parenchym

Welk organel zul je dan ook veelvuldig aantreffen in endodermiscellen?

Huidmondjes

• Regelen verdamping
• Afname turgor sluitcellen door watertekort zorgt voor vormverandering waardoor huidmondje dicht gaat
• Kan ook onder invloed van licht en CO2

CO₂ - huidmondjes

CO₂ - huidmondjes

Veel fotosynthese ->

Veel glucose (= ATP) ->

Veel K+ naar binnen (actief transport) ->

Veel water volgt door osmose ->

Stevige cellen ->

Huidmondjes open

CO₂ - huidmondjes

                                                 Hoge temperatuur ->

                                                 Veel verdamping ->

                                                 Weinig instroom van water ->

                                                 Slappe cellen ->

                                                 Huidmondjes dicht

                                                maar ook reactie op andere indicatoren                                                    (zoals CO₂ gehalte)

C3 planten (95% van alle planten)

Bij tekort aan CO₂ gaat rubisco met O₂ 

reageren (fotorespiratie). 

Er wordt geen glucose meer gevormd (er ontstaat nl. een C2 product) en dus 

geen ATP. 

De NPP en productiviteit nemen enorm af.

Voor C3 planten is het dus belangrijk om te voorkomen dat ze slap gaan hangen (door watertekort of hoge temperatuur) Waarom?

C4 planten (maïs, woestijnplanten)

C4 planten kunnen fotorespiratie omzeilen:

- Ze binden CO₂ in hun bladcellen met enzym PEP-carboxylase (werkt ook bij lage concentraties CO₂)

- Het product dat daarbij ontstaat is oxaalazijnzuur (C4)

- Oxaalazijnzuur wordt weer afgebroken tot CO₂ voor de calvincyclus (via rubisco!). 

CAM planten (vetplanten, cactussen)

CAM planten openen huidmondjes ‘s nachts:

- Ze binden CO₂ met enzym PEP-carboxylase (net als C4)

- Het product dat daarbij ontstaat is appelzuur (C4)

- Overdag (als het warm is) sluiten huidmondjes en start fotosynthese. CO₂ wordt dan weer vrijgemaakt uit appelzuur voor de calvincyclus. 

Wat is het voordeel van CAM planten in warme klimaten?

Capillaire werking

transport in houtvaten gebeurt door

1. luchtverversing, capillaire werking en worteldruk
2. verdamping, capillaire werking en worteldruk
3. verdamping, capillaire werking en wortels
4. verdamping, capillairen en worteldruk

Op een zomerse dag met veel wind neemt de plant meer water op dan normaal. Waardoor?

1. Meer zuigkracht van de bladeren
2. Meer worteldruk
3. Meer capillaire werking
4. Geen van allen

Het transport van water, dat een boom uit de grond heeft opgenomen, stopt als de boom zijn bladeren laat vallen. Welke kracht valt weg door het ontbreken van de bladeren?

1. capillaire werking
2. worteldruk
3. verdamping
4. adhesie

Welke proces is geen belemmering voor de wateropname van een plant?

1. Een schimmelinfectie in de houtvaten
2. Gesloten huidmondjes
3. Doorgesneden bastvaten
4. Een hoge osmotische waarde in het grondwater

Waterpotentiaal

• Osmotisch potentiaal wordt negatiever met meer opgeloste stoffen
• Drukpotentiaal wordt positiever met hogere turgordruk
• Water beweegt van hoog naar laag waterpotentiaal

p: turgordruk

s: osmotisch potentiaal

Water beweegt van een hoger waterpotentiaal naar een lagere waterpotentiaal.

Oplossingen in levende cellen hebben een - waterpotentiaal tov zuiver water.

Als een wortel in het voorjaar zijn eerste bladeren krijgt. Hoe wordt de suiker dan vervoerd?

1. via de houtvaten omlaag
2. via de bastvaten omlaag
3. via de houtvaten omhoog
4. via de bastvaten omhoog

Waardoor ontstaat stroming in bastvaten?

1. Door osmose en drukverschil
2. Alleen door osmose
3. Door verdamping van water
4. Door plasmastroming