M&M 6.3 - stad en land in vroeger tijden

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Planning

• Herhaling 6.2 en 6.3
• Aan de slag

Herhalen

•  Je kunt één verbetering in de landbouw noemen die zorgde voor een

grotere opbrengst rond het jaar 1000.

• Je kunt uitleggen waarom niet iedereen meer boer hoefde te zijn.

 

• Je kunt uitleggen hoe steden ontstonden in Nederland rond het jaar 1000.

H6 'Leven in een stad'

cursus 6.3 'Stad en land in vroeger tijden'

Tijdvak 4:

Tijd van steden en staten

Ambachtslieden

Hanze

Tijd van steden en staten

Markt

mensen die producten maken met hun handen en gereedschap

Duurde van 1000 tot 1500

een groep samenwerkende handelaren

plek waar mensen producten kopen en verkopen

1500 

v. Chr.

1000 

v. Chr.

500 

v. Chr.

1

500

1000

1500

2000

2050

Sleep de iconen naar de juiste plek in de tijdlijn.

Bij de markten ontstonden nieuwe beroepen. Meer mensen werden ambachtslieden. Welke beroepen zijn ambachten?

1. Boer, slager, schoenmaker
2. Handelaar, boer, sieradenmaker
3. Schoenmaker, meubelmaker, smid
4. Docent, meubelmaker, glasblazer

Je kunt uitleggen waarom niet iedereen meer boer hoefde te zijn.

Je kunt één verbetering in de landbouw noemen die zorgde voor een grotere opbrengst rond het jaar 1000.

Je kunt uitleggen hoe steden ontstonden in Nederland rond het jaar 1000.

Lesdoelen 6.3 stad en land in vroeger tijden

• Je kunt beschrijven  hoe een middeleeuwste straat er uit
  

     zag.

• Je kunt uitleggen wat een landbouwstedelijke samenleving

     is en hoe dat is ontstaan.

• Je weet wat centralisatie betekent.

Wat valt je op aan deze middeleeuwse straat

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Wat zie je als je een middeleeuwse stad zou binnen lopen?

Het was er druk en krap: de meeste steden waren niet groter dan 5000 inwoners, maar omdat het er klein en smal was leek het veel drukker.

De markt

Deze geestelijken houden een processie: een tocht door de stad om hun geloof in God te laten zien. Soms werd dit gedaan om boete te doen.

De winkels waren meestal duidelijk te herkennen aan uithangborden, waarop symbolen van de ambachten stonden, zoals een vis of brood.

In principe mocht iedereen de stad binnen, zolang je maar geen (grote) wapens meenam. Messen moesten worden gemeten: was een mes te groot dan moest je hem bij de stadspoort achterlaten.

Inwoners van een stad noemen we tegenwoordig vaak burgers, maar in de Middeleeuwen werd meestal de term poorter gebruikt: iemand die binnen de poorten van een stad woont.

Een van de grootste gevaren van een middeleeuwse stad was brand. De meeste huizen waren van hout, en een klein vuurtje kon binnen enkele dagen de halve stad in as hebben gelegd. Ambachten waarbij veel vuur werd gebruikt, zoals bijvoorbeeld een smederij, bevonden zich daarom op speciale plekken in de stad.

Schapen, kippen, honden en varkens: er liepen in een stad vaak net zoveel dieren als mensen rond. 

Niet alle straten waren bestraat: na een regenbui was het een grote modderpoel, waarbij het (huis)vuil door de straten spoelde.

Riolering of een vuilnisdienst bestond nog niet. Mensen gooiden hun afval soms gewoon op straat of in de gracht. Het stonk er dus nogal, vooral ’s zomers. Die viezigheid was ook gevaarlijk. Het vuil trok ongedierte aan, zoals ratten. Hierdoor braken er ziekten uit.

Water (om te drinken en om schoon te worden) werd uit de gracht gehaald. Inderdaad: 500 meter verderop was er nog afval in gegooid...

De schandpaal was één van de straffen die je in de Middeleeuwen kon krijgen.

Er waren maar een paar gebouwen van steen in een middeleeuwse stad, zoals bijvoorbeeld de kerk of het stadhuis. Later komen er meer stenen gebouwen bij, zoals bijvoorbeeld de gildenhuizen.

Huizen in deze bouwstijl noem je vakwerkhuizen: de balken in de muren zorgen voor de stevigheid van het huis. De ruimte tussen de balken worden opgevuld met takken van bijvoorbeeld wilgen. Vervolgens worden ze geplamuurd met een mengsel van stro en leem.

In een stad was van alles te vinden: eten, drinken, handel en vermaak. Het was er vies, maar mensen kwamen er graag.

Ook werden meer mensen handelaar. Wat doet een handelaar?

1. Die maakt producten met de hand
2. Die doet aan landbouw
3. Die koopt en verkoopt producten
4. Die onderwijst mensen in het kopen van materialen

Een gebied onder een centraal bestuur, noemen we een

1. Stad
2. Staat
3. Land
4. Republiek

Wat zijn stadsrechten?

1. Het recht van de inwoners om groente te verbouwen op het land
2. Het recht van de inwoners om hun eigen stad te besturen
3. Het recht van de inwoners om belasting te betalen

Aan de slag

Test jezelf maken, blz. 118 en 119

Opdrachten 4 t/m 8