Persoonlijkheidsstoornissen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Persoonlijkheidsstoornissen

 Periode 4

	AZK	TM
Week 1	Intro, terminologie, wet en regelgeving	13
Week 2	Schizofrenie en andere psychotische stoornissen
Week 3	Stemmingsstoornissen	13
Week 4	Angststoornissen	13
Week 5	Persoonlijkheids- stoornissen	13

Week 6	Eetstoornissen	13
Week 7	Verslaving	13
Week 8	Toets	13
Week 9	Spec. doelgroepen- GHZ en ouderen	13

Terugblik

Angststoornissen

Wat gaan we deze les bespreken?

1. Wat is er een persoonlijkheidsstoornis​
2. Cluster A,B,C​
3. Borderline​
4. Antisociale persoonlijkheidsstoornis​
5. Theatrale persoonlijkheidsstoornis​
   
6. Behandeling​
7. Houding hulpverlener

Persoonlijkheidsstoornis

Extreme persoonlijke eigenschappen, die vaak als hinderlijk worden ervaren. 

Deze eigenschappen bezorgen de persoon zelf en de omgeving voortdurend last. Iemand met een persoonlijkheidsstoornis is niet goed in staat zijn gedrag aan te passen aan wisselende omstandigheden.

Persoonlijkheidsstoornissen worden gekenmerkt door een star en duurzaam patroon van gedachten, gevoelens en gedragingen, dat binnen de cultuur van de betrokkene duidelijk afwijkt van de verwachtingen.

Mensen met een persoonlijkheidsstoornis hebben vaak hardnekkige problemen met zichzelf of met anderen. Het gedrag wordt onredelijk of vreemd, maar ook hinderlijk of extreem en zelfs gevaarlijk.

Er zijn veel verschillende persoonlijkheidsstoornissen. De stoornissen die je het meest zult tegenkomen zijn de borderline persoonlijkheidsstoornis en de antisociale persoonlijkheidsstoornis.

Persoonlijkheidsstoornissen zijn heel moeilijk te behandelen. Je kunt niet zomaar iemands karakter veranderen.

Eerste uitingen

​

De eerste uitingen tussen 18- en 25-jarige leeftijd: 

Een levensfase met grote veranderingen op het gebied van relaties, werk en leefomgeving. 

Clusters persoonlijkheidsstoornissen

De DSM-5 spreekt van 11 persoonlijkheidsstoornissen die in 3 types zijn onderverdeeld.

Cluster A, B en C

Opdracht

- Werk in 2 of in 3 tallen

- Zoek per cluster 3 persoonlijkheidsstoornissen op. Zet ze onder het juiste cluster

- Wat houdt de stoornis in?

- Wat zie je aan diegene?

Persoonlijkheidsstoornis cluster A

• Worden omschreven als 'vreemd' of 'excentriek'
• Kenmerken: weinig contact met anderen. Leven alleen of geïsoleerd. Zoeken niet snel hulp 
• Kan sprake zijn van psychotisch gedrag

• paranoïde persoonlijkheidsstoornis
• schizoïde persoonlijkheidsstoornis
  
• schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Ze kunnen ‘vreemd’ of ‘apart’ overkomen. Vaak hebben zij weinig contact met anderen en leven alleen of geïsoleerd. Zij zullen niet snel hulp zoeken.

Paranoïde​ --> altijd angstig

Schizoïde​ --> hechten zich niet aan sociale relaties. 

Schizotypisch --> angstig en achterdochtig. Moeite zichzelf staande te houden met anderen in de buurt.

Persoonlijkheidsstoornis cluster B

Vaak impulsief, reageren verhit en vinden het moeilijk om met hun emoties om te gaan

• borderline persoonlijkheidsstoornis
  
• antisociale persoonlijkheidsstoornis
  
• theatrale persoonlijkheidsstoornis
  
• narcistische persoonlijkheidsstoornis

Tot cluster B behoren mensen die zeer verhit kunnen reageren, impulsief zijn en het moeilijk vinden om met hun emoties om te gaan.

Borderline

antisociaal --> Ze zijn vaak prikkelbaar, impulsief of agressief en hebben een beperkt ontwikkeld geweten.

Theatrale --> houden van veel aandacht. Ze hebben de neiging om hun gevoelens flink aan te dikken en deze op een dramatische manier te brengen. Als ze niet in het middelpunt van de aandacht staan is de teleurstelling groot.

narcistisch -->  Aan de ene kant staat een opgeblazen gevoel van zelfbelang en zucht naar bewondering centraal, en aan de andere kant is er sprake van een extreem gevoel van minderwaardigheid en onzekerheid.

Persoonlijkheidsstoornis cluster C

Kenmerken: angstig, gespannen en grote mate van controle.

Bang om relaties aan te gaan of juist om mensen te verliezen. Vermijden conflictsituaties en hebben moeite om zelfstandig in het leven te staan.

• ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
• afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
• dwangmatige / obsessief compulsieve persoonlijkheidsstoornis

Onder cluster C vallen mensen die over het algemeen erg angstig zijn. Ze zijn bang om relaties aan te gaan of juist om mensen te verliezen. Ze vermijden conflictsituaties en hebben moeite om zelfstandig in het leven te staan.

Ontwijkende --> hebben behoefte aan contact, maar zijn bang voor afwijzing en, in hun ogen, vernedering.

Afhankelijk​ --> heeft het idee dat hij of zij het leven niet alleen aankan. Er is te weinig vertrouwen in het eigen kunnen om ergens alleen aan te beginnen of ergens alleen naartoe te gaan. 

Dwangmatig/obsessief --> zijn zuinig met geld, houden hun huis perfect op orde en willen taken niet delegeren omdat ze bang zijn dat deze niet correct worden uitgevoerd. Moreel of ethisch gezien zijn er weinig of geen grijze gebieden: handelingen en opvattingen zijn volledig goed of volledig fout. Hun persoonlijke relaties verlopen moeizaam, omdat ze te hoge eisen stellen aan vrienden, partners en kinderen.

Niemand is een klier voor zijn plezier!

Borderline

Borderline

• Impulsiviteit​
  
• Stemmingswisselingen​
  
• Relaties bouwen en breken​
  
• Zwart-wit denken​
  
• Psychotische kenmerken​
  
• Automutilatie​
  
• Identiteitsproblemen​
  
• Vervreemd voelen

Liefde en grenzen maakt van patienten mooie mensen

Antisociale persoonlijkheidsstoornis

Mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis hebben veel moeite met stabiliteit in hun denken, voelen en gedrag. Hierdoor zijn ze vaak erg impulsief, prikkelbaar of agressief en op zoek naar een snelle behoeftebevrediging. Ook hebben ze een beperkt ontwikkeld geweten.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen met deze stoornis vaker dan gemiddeld verslaafd zijn aan alcohol of drugs en dat ze door hun levensstijl vaker lichamelijk aandoeningen hebben. 

Uit onderzoek blijkt dit vooral samen te hangen met middelenmisbruik, een relatief hoog percentage zelfmoorden en een grotere betrokkenheid bij misdrijven met een dodelijke afloop.

Antisociale persoonlijkheidsstoornis

• Prikkelbaar​
  
• Agressief​
  
• Onverschillig​
  
• Impulsief​
  
• Moeite met regels​
  
• Externaliseren​
  
• Liegen​
  
• Roekeloos

Omgang

• Zorg voor voldoende afstand​
  
• Wees duidelijk

Filmpje: Goed hulpverlenen of zinloos medisch handelen?

deleidsepsychiater.nl

fictieve casus. Discussievraag: Goed hulpverlenerschap of zinloos medisch handelen?

Theatrale persoonlijkheidsstoornis

Theatrale persoonlijkheidsstoornis

• Theatraal (overdreven) gedrag.
• Oppervlakkige emoties.
• Voortdurend op zoek naar aandacht, bevestiging en goedkeuring
• Makkelijk beïnvloedbaar door anderen of door omstandigheden.
• Ongepast seksueel verleidelijk gedrag

Omgang

• Zorg voor voldoende afstand​
  
• Wees duidelijk

Behandeling

• Psychotherapie​

Schematherapie is een vorm van cognitieve gedragstherapie die kan helpen om hardnekkige patronen van denken, voelen en doen te veranderen. 

Dialectische gedragstherapie: Het uitgangspunt van DGT is dat de borderline gedragingen het resultaat zijn van enerzijds hoge kwetsbaarheid voor emoties en prikkels en anderzijds uw neiging uzelf en uw emoties te veroordelen.​

Cognitieve therapie​:Hierbij leer je de symptomen van je angst te herkennen en probeer je je gedachtes die de hevige angst opwekken te veranderen.​

​

• Opstellen signaleringsplan

Schematherapie

je opvattingen, emoties en houdingen over jezelf en de wereld om je heen, om gebeurtenissen te interpreteren en er betekenis aan te geven. Dit beïnvloedt vervolgens weer je gevoelens en gedrag. Zie het als een soort bril waar je doorheen kijkt. In schematherapie ligt dan ook veel nadruk op je opvoeding, omgeving, en ervaringen uit je jeugd. 

DGT --> heeft als doel het aanleren van verschillende vaardigheden om zo goed mogelijk op problemen te reageren. zoals bijvoorbeeld relationele problemen, gedrags- en impulsbeheersing, instabiele identiteit, emotioneel labiel zijn en cognitieve stoornissen. Kort samengevat leert de patiënt zijn gedrag en gedachten te 'managen'. 

Cognitieve gedragstherapeuten richten zich op de wisselwerking tussen je gedachten (cognities) en je gedrag.

Houding hulpverlener

• Wees geïnformeerd.​
  
• Bewaar geduld​
  
• Zeg wat je doet, doe wat je zegt.​
  
• Maak goede afspraken​
  
• Maak duidelijke waar je wel en waar je niet kunt helpen.​
  
• Overleg met anderen

Voorbereiding toets

Opdrachten maken in TM, module 13 (pathologie)