9.3 "Ecosystemen kantelen"

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

9.3 Ecosystemen kantelen

Deze lessonup:

- herhaling en 16.4 deel 1: intro milieuprobleem

- 9.3 deel 2: Successie

- Film: Een heldenrol van de spons

Leerdoelen

Je leert hoe ecosystemen in een korte tijd van de ene in de andere evenwichtsfase kunnen komen:

• verstoring door microplastics 
• kantelen ecosysteem
• successie in Nederland

Plastic vergaat niet.
Plastic wordt steeds
kleiner, het probleem
wordt steeds groter.

Welk onderdeel in de koolstofkringloop veroorzaakt een disbalans

1. langzame C-kringloop
2. fossiele brandstoffen
3. CO2 in atmosfeer
4. snelle C-kringloop

Wat is de grootste bron van stikstof toevoer in de N-kringloop

1. Landbouw
2. Industrie
3. Verkeer
4. Het buitenland

Waarom verdwijnt er fosfor uit de 'kringloop'

1. overbemesting
2. verwering
3. uitspoeling
4. A+B+C

Plastic

• niet biologisch afbreekbaar
• microplastic
• nanoplastic
• opname in cellen

Gezondheidsrisico's?

Is nog weinig over bekend

Nanoplastics bij algen: belemmering fotosynthese

Microplastics bij mens en dier: 

- Veroorzaken ontstekingen, 

- Schadelijke  stoffen kunnen aan de plastics hechten (bijv. PCB) en beïnvloeden de hormoonhuishouding of zijn kankerverwekkend. 

Wat betekent het als een stof persistent is en wat kan dat voor gevolg hebben?

Persistentie en Accumulatie

Persistent = "volhardend", niet of slecht biologisch afbreekbaar --> ophoping in het lichaam (bijv. vetweefsel)

Gevolg?

Accumulatie in de voedselketen

Lees blz. 292:

'Kantelpunten in de biosfeer' en 'Kantelen tegenhouden'

Wat is een omslagpunt in een ecosysteem en waardoor wordt dit veroorzaakt?

Stabiel ecosysteem

Ecosystemen zijn tot een bepaald niveau (dynamisch) stabiel: kleine veranderingen in abiotische of biotische factoren kunnen worden 'hersteld'.

Schommelingen in bijvoorbeeld temperatuur en hoeveelheid zonlicht of in aantallen van producenten of predatoren zijn normaal.

Bijv zeehondenpopulatie in Waddenzee
herstelt van virusziekte.
 

Omslagpunt

Veranderingen kunnen zich opstapelen, tot het ecosysteem instabiel wordt. 

Na het overtreden van het omslagpunt ontstaat een nieuw ecosysteem en  terugkeer naar het oude ecosysteem is dan niet meer zo makkelijk.

In het nieuwe ecosysteem zie je meestal verlies van biodiversiteit.

Biodiversiteit

Voorbeeld: Successie

Bij successie is er sprake van een reeks omslagpunten:

- andere soorten

- andere abiotische factoren

- kan niet zomaar terug

- vaak grotere biodiversiteit

successie

Primaire en secundaire successie?

- Pionierstadium

- Climaxstadium

Climax  ecosysteem

X

(herhaling H8) Wat is een kenmerk van pioniersoorten?
(meer antwoorden mogelijk)

1. Veel zaden
2. Grote zaden
3. Leven vaak in symbiose
4. Brede tolerantiegrenzen voor abiotische factoren

Meer voorbeelden omslagpunt:

• Eutrofiering -->
   meer nitraat of fosfaat door wasmiddelen
   of kunstmest
• Woestijnvorming door droogte
• Versterkt broeikaseffect
• Massale sterfte koraalriffen door hogere
   temperatuur of verzuring
• .......

Plastic Soep --> kan de 

oorzaak zijn van omslagpunt

Deel plastic afval komt in zee.

Plastic wordt aangezien voor voedsel of dieren raken er in verstrikt. Steeds groter wordende plastic eilanden  in het water.

Plastic --> afbraak tot microplastics en nanoplastics--> persistente stoffen

Opdracht

- Maak 9.3