9.3 Omslagpunten in ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

9.3 Omslagpunten in ecosystemen

Voorkennisvragen

1. Welke milieuproblemen heb je al eens van gehoord?

Leerdoel 9.3

• Je beschrijft de invloed van het gebruik van plastics voor het systeem Aarde
• Je beschrijft het gevaar van omslagpunten in ecosystemen ten gevolge van menselijk handelen

even herhalen

Welk onderdeel in de koolstofkringloop veroorzaakt een disbalans

1. langzame C-kringloop
2. fossiele brandstoffen
3. CO2 in atmosfeer
4. snelle C-kringloop

Wat is de grootste bron van stikstof toevoer in de N-kringloop

1. Landbouw
2. Industrie
3. Verkeer
4. Het buitenland

Waarom verdwijnt er fosfor uit de 'kringloop'

1. overbemesting
2. verwering
3. uitspoeling
4. A+B+C

Lezen blz. 24 kopje Plastic

Na het lezen:

• Noem 2 gevaren van plastic in de natuur

Wel/ niet biologisch afbreekbaar

Als in een bos dood materiaal op de grond valt (bladeren, dode dieren) dan:

• zijn er bacteriën en schimmels (reducenten) die dat materiaal afbreken.
• Na een tijd zie je die bladeren en dieren niet meer terug.
  

Wel/ niet biologisch afbreekbaar

• Spullen die zijn gemaakt van andere grondstoffen (glas, steen, metaal) zijn niet biologisch afbreekbaar.
  

• Plastic (meestal gemaakt van fossiele brandstoffen) is ook bijna nooit biologisch afbreekbaar.
  

Plastic Soup

• Te veel plastic afval.
  
• Niet biologisch afbreekbaar (persistent) en komt voor een groot gedeelte in zee terecht.
• Grote plastic eilanden en in het water.

Microplastics

• Dieren eten het per ongeluk op.
• Wordt door erosie steeds kleiner: microplastics.
• Zijn zo klein dat je het niet meer kunt zien, maar het is er wel!

Plastic Soup

Er kunnen ook andere, giftige, stoffen hechten aan plastic zoals weekmakers. Weekmakers lijken chemisch op bepaalde                                                                                              hormonen en dat levert                                                                                      problemen op in het                                                                                            lichaam.

Wat betekent het als een stof persistent is en wat kan dat voor gevolg hebben?

Aan de slag met leerdoel 7

☐ 7. Je beschrijft de invloed van het gebruik van plastics voor het systeem Aarde

Opdracht 33 t/m 37

9.3 Omslagpunten in ecosystemen (2)

Voorkennisvragen

1. Wat is positieve terugkoppeling? Kun je er een voorbeeld van geven?

2. Beschrijf het proces van eutrofiëring.

Evenwichten in ecosystemen

• Ecosystemen hebben bepaalde evenwichtssituaties, dit evenwicht is er voor de biotische en de abiotische factoren (zelfregulatie)
• Kleine verstoringen leveren niet direct problemen op.  Het ecosysteem vangt de verstoring op.

Zijn er teveel verstoringen?

•  dan komt het ecosysteem bij een omslagpunt 
• waarna er een nieuw evenwicht ontstaat.
• In dit nieuwe evenwicht is de biodiversiteit tijdelijk veel lager.

Biodiversiteit

https:

(herhaling H8) Wat is een kenmerk van pioniersoorten?
(meer antwoorden mogelijk)

1. Veel zaden
2. Grote zaden
3. Leven vaak in symbiose
4. Brede tolerantiegrenzen voor abiotische factoren

Pioniersstadium

• weinig soorten
  
• weinig interspecifieke relaties
• kleine biomassa
• grote invloed abiotische factoren
• geen humus (bij primaire successie)

Climaxstadium

• veel soorten
• veel interspecifieke relaties
• grote biomassa
• kleine invloed abiotische factoren
• veel humus

successie

Biodiversiteit

Om de biodiversiteit zo hoog mogelijk te houden zijn de volgende maatregelen nuttig:

• instandhouden van subclimaxstadia (meer soorten)
• voorkomen van omslagpunten 
• in standhouden van gradiëntenecosystemen

Climax  ecosysteem

X

Subclimaxstadium

• In Nederland is het climaxstadium van successie op veel plekken gelijk. Bos. 
• Het in standhouden van subclimaxstadia (zoals een heidelandschap) zorgt ervoor dat er andere soorten blijven bestaan.

Nadeel:

• soorten in een subclimaxecosysteem hebben smalle tolerantiegrenzen

Voorkomen omslagpunten

Zolang een ecosysteem stabiel is komt het niet bij een omslagpunt waarna de biodiversiteit tijdelijk sterk afneemt.

Gradiëntenecosysteem

• de overgang van het ene naar het andere ecosysteem
• hier is de soortenrijkdom het hoogst omdat je hier een overgangssituatie krijgt van de verschillende abiotische factoren.

Leerdoel 9.3

• Je beschrijft de invloed van het gebruik van plastics voor het systeem Aarde
• Je beschrijft het gevaar van omslagpunten in ecosystemen ten gevolge van menselijk handelen

Was de uitleg duidelijk?

Huiswerk

Basis (verplicht): Opdracht 34, 35, 36, 39, 40, 41, 43, 44

Extra hulp: 33, 38

Verdieping: 37, 42