Zelfstandige module historisch redeneren

History Skills 101

Zelfstandig te behalen lesmodule 1Q

Vaardighedentraining in het historisch denken

Uitleg over de module

Om deze module te volbrengen moet je deze presentatie volledig doorlopen. Dit betekent dat je alle uitleg bestudeert en de vragen zelfstandig beantwoord.

Om je hierbij te helpen zijn er op veel dia's knoppen toegevoegd. Klik hierop om erachter te komen wat ze bevatten.

Bevat een beeldbron (afbeelding of video)

Bevat geschreven uitleg of extra informatie bij een onderwerp

Wat leer je bij wiskunde?

Wat leer je bij Engels?

Wat leer je bij Lichamelijke opvoeding?

Wat leer je bij Geschiedenis?

Waarom geschiedenis?

• Er is een grote kans dat je zojuist de laatste vraag het lastigst vond om te beantwoorden. Het 'nut' van geschiedenis wordt door veel mensen niet echt gezien. 

• Er zijn veel verschillende manieren waarop het vak geschiedenis waardevol is. Niet elke manier zal hier behandeld worden.

• In deze module gaan we ons vooral richten op de vaardigheden die je traint wanneer je historisch gaat redeneren. 

Wat gaan we doen in deze module?

Zoals eerder genoemd gaan we deze module ons niet richten op nieuwe weetjes en kennis. 

Ik zal jullie vooral laten oefenen met een paar vaardigheden. En dan vooral vaardigheden die je ook buiten het vak geschiedenis kunt gebruiken.

• Het beoordelen van bronnen

• Werken met oorzaken & gevolgen

Oorzaken zijn de redenen waarom iets gebeurd.

Gevolgen zijn de dingen die er daardoor gebeuren.

Oorzaak: het mannetje duwt een domino steen om.

Gevolg: alle steentjes in de rij gaan omvallen.

Een bron is waar iets vandaan komt. Dus een waterbron is de plek waar vers water gehaald kan worden. De zon is een bron voor licht en warmte.

Bij geschiedenis zijn bronnen de plekken waar we informatie kunnen halen over andere tijden.

Oorzaak, aanleiding & gevolg 

Waarom?

• Historici vragen zich niet alleen af wat er in het verleden gebeurde, maar ook waarom dingen gebeurden.

• Hiervoor kun je een vraag gebruiken die begint met: "Waardoor...?"

• Als je bezig bent met het beantwoorden van deze waardoor-vraag, dan zoek je naar oorzaken.

Voorbeelden van oorzaken

• Hans is te laat op school, omdat hij een lekke band kreeg.

• Waardoor kreeg hij een lekke band?
• Hij kreeg een lekke band, doordat hij door glas was gefietst.

• Anna kiest om naar het AHRC te gaan in plaats van een andere school.
• Waardoor koos zij voor het AHRC?
• De school was lekker dicht bij huis daardoor hoeft ze niet ver te fietsen.
• Vriendinnen kozen voor het AHRC daardoor weet ze dat ze niet alleen is.
• Ze koos voor het AHRC, doordat er tijdens de open dag echt hele leuke docenten waren om de school aan te prijzen.

Aan de woorden 'doordat' of 'daardoor' kun je een oorzaak herkennen.

Dit zijn niet de enige woorden die een oorzaak kunnen geven, maar deze zijn wel het meest vaak gebruikt. 

Andere woorden zijn 'omdat' of 'daarom'

Met welk woord kun je het beste een vraag beginnen om de oorzaak te vinden?

1. Waarom
2. Waardoor
3. Waarmee
4. Doordat

Met welk woord kun je de oorzaak (meestal) herkennen?

1. Waarom
2. Waardoor
3. Waarmee
4. Doordat

Bedenk een voorbeeld van een gebeurtenis en geef hierbij zoveel mogelijk oorzaken die geleid hebben tot die gebeurtenis.

Bedenk bij de gebeurtenis van de vorige dia zoveel mogelijk gevolgen.

De aanleiding

• Een gebeurtenis kan meerdere oorzaken hebben.
  
• Meestal is er daarvan één de directe oorzaak: 'de druppel die de emmer doet overlopen'
• Het herkennen van de belangrijkste oorzaak van een gebeurtenis, is soms moeilijk. Maar de aanleiding is vaak duidelijk.

Is de volgende stelling juist of onjuist?

"De aanleiding is geen oorzaak."

1. Juist
2. Onjuist

Is de volgende stelling juist of onjuist?

"De aanleiding gebeurt vlak voor (in ieder geval niet lang voor) de gebeurtenis."

1. Juist
2. Onjuist

Gevolgen

• De ene gebeurtenis zorgt weer voor andere gebeurtenissen.
• Dat zijn gevolgen
  

• Doordat Hans een lekke band had, kwam hij te laat in de les. Het gevolg was dat hij een deel van de geschiedenisles had gemist.

• Oorzaak⇒gevolg(en)

Een voorbeeld bij geschiedenis

• Oorzaak: de klimaatsverandering na de laatste IJstijd.
• Gevolg 1: het werd warmer en droger
• Gevolg 2: mensen konden niet meer goed leven als jager-verzamelaars
• Gevolg 3: mensen zochten naar andere middelen van bestaan, zoals de landbouw

Oorzaken

Aanleiding

Gebeurtenis

Gevolgen

Pieter en ik gaan vechten

Pieter en ik willen niet meer naast elkaar zitten

Sjaak vertelt dat hij zag dat Pieter vandaag mijn fietsband lek stak

Ik heb al weken vervelende grappen gemaakt over Pieter

Ik ga voortaan minder om met Hendrik want die is bevriend met Pieter

Pieter heeft vorig jaar mijn vriendin geprobeerd af te pakken

Pieter heeft een blauw oog en ik heb een bloedneus

Pieter gebruikt al sinds de eerste schooldag een vervelende bijnaam voor mij

Historische bronnen geven informatie over het verleden

Historische bronnen geven informatie over het verleden

Historische bronnen geven informatie over het verleden

Vier soorten bronnen:

• Geschreven bronnen

• Ongeschreven bronnen

• Directe bronnen

• Indirecte bronnen

Twee dingen waar je rekening mee moet houden als je bronnen bestudeert:

• Is de informatie uit de bron betrouwbaar?

• Is de informatie uit de bron bruikbaar om mijn vraag mee te beantwoorden?

Geschreven en ongeschreven bronnen

Ongeschreven bronnen

• Grotschilderingen
  
• Speerpunten
• Bodemlagen
• Graven
• Munten

...maar ook:

• Films
  
• Interviews
  
• Schilderijen

Geschreven bronnen

• Boeken
• Brieven
• Rekeningen

Ga de bronnen op deze dia indelen. Je moet voor elke bron nagaan of het een geschreven of ongeschreven bron is.

Geschreven

Ongeschreven

De informatie op de website www.Historiek.net.

Een opgenomen muziekstuk.

Een huiswerkschrift van een kind uit 1920.

Ben je het eens of oneens bent met de volgende stelling? Geef ook de argumenten voor je antwoord :
"Geschreven bronnen geven altijd meer informatie dan ongeschreven bronnen."

Ben je het eens of oneens bent met de volgende stelling? Geef ook de argumenten voor je antwoord :
"Bij ongeschreven bronnen is het vaak moeilijker om iets te weten te komen over gedachten en/of gevoelens van de mensen die de bron gemaakt hebben."

Ben je het eens of oneens bent met de volgende stelling? Geef ook de argumenten voor je antwoord :
"Geschreven bronnen zijn altijd betrouwbaarder dan ongeschreven bronnen."

Ben je het eens of oneens bent met de volgende stelling? Geef ook de argumenten voor je antwoord :
"Geschreven bronnen zijn altijd meer bruikbaar dan ongeschreven bronnen."

Directe en 

indirecte bronnen

Directe bronnen

• Zijn in de tijd waarover ze gaan gemaakt

• Zijn meestal gemaakt door iemand die bij de gebeurtenis aanwezig was, maar dat hoeft niet altijd.

Directe bronnen

• Kunnen heel betrouwbaar zijn, omdat de maker leefde in die tijd... 
  

• ...maar ook onbetrouwbaar, omdat iemand zijn mening misschien wel wil geven of niet alle informatie heeft.
  

Directe bronnen

Voorbeelden:

• Dagboek van Anne Frank
• Egyptisch Dodenboek
• Egyptische mummie
• Filmbeelden van de moord op president Kennedy
• Spotprent

Indirecte bronnen

• Zijn gemaakt door iemand die er niet zelf bij was, bijvoorbeeld omdat hij later leefde óf omdat hij ergens anders woonde.

• Heeft de informatie gekregen via andere (geschreven of ongeschreven) bronnen

Indirecte bronnen

• Kunnen heel betrouwbaar zijn, omdat de maker misschien zijn informatie uit veel bronnen heeft kunnen halen... 

• ...maar ook onbetrouwbaar, omdat iemand niet bij de gebeurtenis aanwezig was.
  

Indirecte bronnen

Voorbeelden:

• Jouw geschiedenisboek
• Een artikel over Anne Frank op Wikipedia
• Een documentaire over de ontdekking van het graf van Toetanchamon

Schrijf in je eigen woorden op waarom directe bronnen betrouwbaarder kunnen zijn dan indirecte bronnen.

Schrijf in je eigen woorden op waarom directe bronnen minder betrouwbaar kunnen zijn dan indirecte bronnen.

Schrijf in je eigen woorden op waarom indirecte bronnen betrouwbaarder kunnen zijn dan directe bronnen.

Schrijf in je eigen woorden op waarom indirecte bronnen minder betrouwbaard kunnen zijn dan directe bronnen.