Bloktoets blok 3 en 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Bloktoets blok 3 en 4

spelling, over taal, grammatica (3.4 & 3.6)

Doelen voor de komende periode:

Spelling blok 3:

- Engelse en Nederlandse werkwoorden goed vervoegen

- meervoud zelfstandige nw goed spellen

- woorden met r- en p- klank goed spellen

Spelling blok 4:

- samenstellingen goed opschrijven

- verwijswoorden met -n en zonder -n goed schrijven

Grammatica blok 3:

- enkelvoudige en samengestelde zinnen herkennen

- voegwoord benoemen

Over taal blok 3:

- betekenis van woorden leren (examenwoorden en woorden uit verschillende teksten)

- weet je wat leenwoorden zijn

Over taal blok 4:

- betekenis van woorden leren (examenwoorden en woorden uit verschillende teksten)

- tautologie en pleonasme kennen en herkennen

Spelling blok 3

Meervoud zelfstandige naamwoorden

Hoe je een meervoud van een zelfstandig naamwoord moet schrijven, kun je meestal horen als je het uitspreekt.

Vb.

bord - borden     stoep - stoepen     vest - vesten

actie - acties       balie - balies           wafel - wafels

Als je het niet kunt horen, gebruik je de volgende regels:

Regels meervoud zelfst. nw

1. Als een zelfst.nw eindigt op - ee, dan schrijf je + ën:

zee - zeeën, twee - tweeën

2. Als er een verkeerde uitspraak kan ontstaan, schrijf je - 's. 

Je schrijft een - ' s bij woorden die eindigen op y na een medeklinker:

piano - piano's, opa - opa's, panty - panty's, baby - baby's.

3. Bij sommige woorden verandert de laatste letter als je het meervoud schrijft: s wordt z of f wordt v:

buis - buizen, golf - golven

Regels meervoud zelfst.nw (vervolg)

4. Bij sommige zelfst.nw moet je een klinker weghalen of een medeklinker toevoegen:

vraag - vragen, blik - blikken

5. Sommige zelfst.nw hebben een meervoud dat niet volgende de regels gaat. Vaak hoor je hoe je het meervoud spelt:

ei - eieren, blad - bladeren

6. Van sommige woorden bestaat er alleen maar een enkelvoud of meervoud:

nieuws (enkv) - muziek (enkv) - kleren (mv) - hersenen (mv)

Lastige letters: p of pp en r of rr?

Woorden met een p - klank schrijf je soms met één p en soms met twee. 

Ook bij woorden met een r - klank schrijf je soms één r en soms twee.

De spelling van deze woorden moet je uit je hoofd leren.

VB.

apart         epistel     apparaat        opperen

aria            oraal         irritant             arriveren

Opdrachten spelling blok 3

- opdracht 1 (werkwoordspelling)

- opdracht 2 (werkwoordspelling)

- opdracht 3 (werkwoordspelling)

- opdracht 4 (werkwoordspelling)

- opdracht 5

- opdracht 6

- opdracht 7

- opdracht 8

- opdracht 9 dictee

Spelling blok 4

Samenstellingen

Een samenstelling is een woord waarbij 2 woorden zijn samengevoegd: bureaustoel, tafelpoot, keukenkastje.

Soms moet je een s toevoegen, je hoort de s dan ook in de samenstelling: dorpswinkel - scheidsrechter.

Soms hoor je de s niet in de samenstelling, dan moet je het tweede deel van de samenstelling vervangen door een woord dat niet met de s-klank begint.

dorpskern - dorpsstraat

personeelskamer - personeelschef

schuurdeur - schuursleutel

Meeste of meesten?

Woorden als beide(n), sommige(n), enkele(n) en vele(n) schrijf je meestal zonder - n. In het volgende schema zie je wanneer je een -n schrijft en wanneer niet.

1. Staat er een zelfstandig naamwoord achter?

Ja: schrijf geen -n.

Nee: verwijst het woord naar meerdere personen?

Ja: schrijf wel een - n

Nee: schrijf geen -n

Voorbeelden

1. Verscheidene vlinders vliegen dagelijks door onze tuin. (znw achter)

2. Voor sommige kinderen duurt een schooldag erg lang. (znw achter)

3. Van de gekleurde potloden waren enkele nodig aan een slijpbeurt toe. (geen znw en verwijst niet naar personen)

4. De bloemetjes waren alle verlept in de brandende zon. (zie hierboven)

5. Van de collega's waren velen aanwezig bij het afscheid van de secretaresse. (geen znw en verwijst naar personen)

6. We zijn helaas de enigen die deze week nog geen zomervakantie hebben.(geen znw en verwijst naar personen)

Opdracht spelling blok 4

- opdracht 1 (werkwoordspelling)

- opdracht 2

- opdracht 3

- opdracht 4

- opdracht 5

- opdracht 6

- opdracht 7 dictee

Grammatica blok 3

3.4 en 3.6

3.4 Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Zinnen met één persoonsvorm heten enkelvoudige zinnen.

VB. De man sluit zijn winkel. 

        Er komen te weinig klanten.

Zinnen met meerdere persoonsvormen heten samengestelde zinnen.

VB.  De man sluit zijn winkel, want er komen te weinig klanten.

Voegwoord

Samengestelde zinnen bestaan uit verschillende zinnen die aan elkaar geplakt zijn. De woorden waarmee de zinnen met elkaar verbonden zijn, heten voegwoorden.

VB.  De winkel gaat dicht,  want er komen te weinig klanten.

Voegwoorden: want, maar, en, of, omdat, terwijl.

Opdrachten grammatica

3.4                                          3.6

- opdracht 3                      - opdracht 7

- opdracht 4                      - opdracht 8

- opdracht 5                      - opdracht 9

Over taal blok 3

Grondvorm

De basisvorm van een woord, bij zelfstandig naamwoorden gaat dan om het enkelvoud. Bij werkwoorden gaat het om het hele werkwoord.

VB.  monitors --> grondvorm = monitor

         afgedrukt --> grondvorm = afdrukken

Examenwoorden

Leer de betekenis van onderstaande woorden.

bepaalde                               stellen

bovenstaand                      systeem

database                              vermogen

effect                                     model

gegevens                             onderstaand

Woorden uit teksten

Leer de betekenis van onderstaande woorden.

debatteren                                          incident

melding maken van                        infrastructuur

was de dupe                                       identiteit

patrouilleert                                        overtrokken

gelanceerd                                          huidige

Leenwoorden

Als een woord uit een vreemde taal over wordt genomen in de eigen taal noem je zo'n woord een leenwoord. 

Het Nederlands heeft woorden overgenomen uit andere talen:

Frans: ambulance, bagage, chauffeur, horloge

Latijn: datum, agenda, museum, aquarium

Engels: baby, mountainbike, flat, team

Duits: schnitzel, sowieso, föhn, ober

Arabisch: alcohol, caravan, matras, koffie

De etymologie onderzoekt de herkomst van woorden.

Opdrachten Over taal blok 3

- opdracht 1                                              Klaar?

- opdracht 2                                             Maak een woordenlijst met de 

- opdracht 3                                             examenwoorden en woorden

- opdracht 4                                             uit teksten + leenwoorden.

- opdracht 5

- opdracht 6

- opdracht 7 ( vraag 1a, b en c)

Over taal blok 4

Examenwoorden

Leer de betekenis van de volgende woorden.

aanzetten tot         gestelde

advies                        schetsen

baseren op              verzoek

ervaren                      het gevolg

de aanleiding          de oorzaak

Woorden uit teksten

Leer de betekenis van de (grondvorm)  volgende woorden. 

dilemma                          forensen

cruciaal                            ontgrendelen

rigoureus                         investeerde

arbeidsintensief           onheil

illusie                                  prototype

Stijlfiguren

Als je iets op een bijzondere manier wilt vertellen, kun je een stijlfiguur gebruiken. Dichters/schrijvers geven hun woorden zo vaak extra betekenis.

Voorbeelden van stijlfiguren zijn een pleonasme  en een tautologie.

Soms wordt een stijlfiguur verkeerd of onbewust gebruikt, dat noem je een stijlfout. Je maakt dan een foutief pleonasme of een  foutieve tautologie.

(Foutief) pleonasme - witte sneeuw

Je zegt twee keer ongeveer hetzelfde met verschillende woorden en de woorden behoren tot verschillende woordsoorten. Je gebruikt het om een eigenschap van iets te benadrukken. Als je het gebruikt, moet je je goed afvragen of het een functie heeft.

 Als stijlfiguur: Deze zomer hadden wij de parasol wel nodig tegen de hete tropenzon.

Als stijlfout: Vorige week heeft hij zijn werk weer hervat (weer weglaten).

De regenbuien kunnen nog ongeveer drie tot vier dagen aanhouden (ongeveer drie dagen of drie tot vier dagen)).

‘Boontje komt om zijn loontje’ is een vaste standaarduitdrukking van hem (vaste uitdrukking of een standaarduitdrukking).

(Foutieve) tautologie

Met een tautologie zeg je twee keer hetzelfde met verschillende woorden.

Deze woorden behoren tot dezelfde woordsoort.

Als stijlfiguur: Hij werd met pracht en praal begraven.

Als stijlfout: Misschien dat ze er wellicht nog achter komen.

Door de regen kon je de overkant haast bijna niet meer zien.

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

Opdrachten Over taal blok 4

- opdracht 1                  

- opdracht 2                  Klaar? Maak de woordenlijst van blok 3 af 

- opdracht 3                  en maak een woordenlijst voor blok 4.

- opdracht 4

- opdracht 5                  Schrijf een verhaal met 20 van de 40

- opdracht 6                  woorden van blok 3 en 4. Zorg dat de 

- opdracht 7                  woorden kloppen in de zin.