H5.2 les 4 Alkenen, alkynen en alkanolen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

H5.2 Koolstofverbindingen

LES 4 Alkenen, Alkynen en Alkanolen

VWO3

NOVA H5 Brandstoffen en kunststoffen

Deze les

• Wat weet je nog over de systematische naamgeving van alkanen?
• Uitleg karakteristieke groepen
• Aan de slag 

Eigen werk bij deze les:

• bestuderen voorbeeldopgaven 2 en 3 hoe je de namen geeft van alkenen, alkynen en alkanolen (blz 87, 88)
• maken + nakijken opgave 5 en 6 van H5.2

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 3-methylbutaan
2. 2-ethylpropaan
3. 2-methylbutaan

uitleg

• langste keten: 4 C-atomen
• dus stamnaam = butaan
• zijketen = methyl
• laagste nummer: van links naar rechts tellen
• 2-methylbutaan

Wat is de naam van dit molecuul?

1. 3,3-dimethylpentaan
2. 3-ethylpentaan
3. 3,3-dimethylpropaan
4. 3-ethylpropaan

uitleg

• langste keten: 5 C-atomen
• dus stamnaam = pentaan
• zijketen = ethyl
• laagste nummer: van links naar rechts tellen of andersom
• 3-ethylpentaan

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 5-methylpentaan
2. 1-methylpentaan
3. hexaan
4. heptaan

Geef de juiste systematische naam

Kun je het nu ook andersom?

Teken in je schrift de structuurformule van

      3,3-dimethylhexaan                                   3-ethylhexaan

Leerdoelen van deze les:

1. Je leert een aantal functionele groepen herkennen die in koolstofverbindingen voorkomen.
2. Je kunt de systematische naam geven aan een koolstofverbinding met een functionele groep.
3. Je kunt de structuurformule met een functionele groep tekenen bij een gegeven systematische naam

Bekijk deze koolstofverbindingen: hoe zou jij ze in groepen sorteren?

functionele groepen

Voor de indeling van koolstofverbindingen in groepen kijk je naar de functionele groep:

• alkenen hebben C = C
• alkynen hebben 
• alkanolen hebben -OH

NOTEER & LEER

alkanen

• CnH2n+2
• verzadigde koolwaterstoffen
  
• alleen C - C bindingen

alkenen

• CnH2n
• onverzadigde koolwaterstoffen
  
• bevat één C =C binding

Alkaan

Alkeen

Sleep de woorden naar het juiste vak

onverzadigd

verzadigd

C6H12

C18H38

C4H10

C23H46

propaan

etheen

alkynen

• CnH2n-2
• onverzadigde koolwaterstoffen
  
• bevat één drievoudige binding

alkanolen

• CnH2n+1OH
• géén koolwaterstof (met O!) 
• bevat een OH-groep

systematische naamgeving alkenen

• langste keten: 

• uitgang:

• plaatsnummer:

systematische naamgeving alkenen

• langste keten: 4 C-atomen
  met daarin een C = C
  dus stamnaam is buteen 
• de C = C krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer:
  voor structuur 1: but-1-een 
  
  voor structuur 2: but-2-een

functionele groepen:

onthoud: een functionele groep bepaalt de uitgang van de stof en deze groep heeft ALTIJD het LAAGSTE plaatsnummer

• C=C           > alkeen
•                    > alkyn
• -OH           > alkanol

systematische naamgeving alkenen

• langste keten: 
• uitgang:
• zijketen: 
• met plaatsnummers:

systematische naamgeving alkenen

• langste keten: 4 C-atomen
  met daarin een C = C
  dus stamnaam is buteen 
• de C = C krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer: 1 of 3
  dus but-1-een
• zijketen is een methylgroep op het 3e C-atoom
  dus 3-methylbut-1-een

systematische naamgeving alkanolen

• langste keten: 
• uitgang:
• met plaatsnummer: (karakteristieke groep zo laag mogelijk) 

structuur 1

structuur 2

systematische naamgeving alkanolen

AANPAK:

• langste keten:  ...
• karakteristieke groep: ....., dus uitgang is ....
• plaatsnummer (karakteristieke groep zo laag mogelijk) 

structuur 1

structuur 2

alkanen

• C_nH_2n+2

alkenen

• CnH2n

alkynen

• CnH2n-2

alkanolen

• CnH2n+1OH

Eigen werk

• leren: blz 81 tm 83 en voorbeeldopdracht 1 tm 3 (alkenen, alkynen, alkanolen)
• maken: opgave 5 en 6 van H5.2