3. Nederland in 1848

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3. Nederland in 1848

Leerdoelen

• Je kunt enkele belangrijke kenmerken noemen van het Koninkrijk der Nederlanden tussen 1815 en 1848.
  
• Je kunt uitleggen welke idealen de liberalen hadden op politiek en economisch gebied.
  
• Je kunt uitleggen waarom er in 1848 een nieuwe grondwet kwam.
  

1789: 

De Franse Revolutie

• Strijd voor vrijheid, gelijkheid en broederschap

• Einde aan Koninkrijk Frankrijk

• Meer gelijkheid: einde aan de standenmaatschappij

• Een grondwet

1795-1801: 

Bataafse Republiek

• Revolutie o.l.v. de Patriotten: zij willen meer van het volk (...en zijn wel klaar met de Oranjes)

• De Patriotten krijgen hulp van de Fransen

• Frankrijk bezet Nederland (1795-1813) en erfstadhouder Willem V moet vluchten naar Engeland

1815: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

• Napoleon verslagen bij Waterloo

• Zoon van prins Willem V wordt koning Willem I

• Verenigd Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, België en Luxemburg

Koning-koopman

• Willem I wil van Nederland een modern land maken
• Om dit te kunnen betalen richtte hij de Nederlandsche Handelsmaatschappij (NHM) op.
• Deze maatschappij zorgde ook dat de handel met Indië weer winstgevend werd
• Willem I wordt soms, spottend, ook wel koning-koopman genoemd

1840-1848: 

Koning Willem II

• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst

• Moet niets weten van democratie

• Moeizame relatie met zijn vader

Hoe zag het bestuur van Nederland er uit 

tussen 1815-1848?

Benoemt

Benoemt

Benoemt

Verantwoording

Benoemt

Verantwoording

Benoemt

Verantwoording

Benoemt

Verantwoording

Benoemt

Verantwoording

Benoemt

Verantwoording

Benoemt

Verantwoording

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Benoemt

Verantwoording

Kiest

Benoemt

Verantwoording

Kiest

Revolutiejaar 

1848

• De ‘erfgenamen van de Franse Revolutie’, de Liberalen, komen tot de conclusie: "Alles is weer hetzelfde als vóór de Franse Revolutie!"

• Overal zitten er weer koningen op de Europese tronen en ondanks 'een grondwet' is er maar weinig democratie.

Gevolgen

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid

• Dit betekent: de ministers zijn verantwoordelijk voor de daden van de regering (ook: voor de daden van de koning)
  

Nieuwe Grondwet

1848

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848* uit?

*de meeste onderdelen zijn vandaag nog steeds geldig

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Benoemt

Kiest

Verantwoording

Op deze manier werd Nederland een parlementaire democratie.  

- de koning heeft niet de macht.

- gekozen parlement heeft de macht. 

Maar nog niet iedereen heeft stemrecht. Eerst alleen rijke mannen. 

- in 1917 alle mannen

- in 1919 alle vrouwen

1850 -

1917

1919

Algemeen kiesrecht

Algemeen mannen kiesrecht

Census kiesrecht

Nederland is een parlementaire democratie.
Welk kenmerk past niet bij een parlementaire democratie?

1. Er zijn grondrechten, zoals iedereen is gelijk.
2. De politieke macht ligt bij het parlement.
3. De regering beslist of een wet wordt aangenomen.
4. Er zijn vrije en geheime verkiezingen.

Parlementaire democratie:

1. een staatsvorm waarbij burgers invloed hebben op de besluiten van de politici
2. een land waarin niet de burgers zelf, maar gekozen volksvertegenwoordigers de belangrijkste beslissingen nemen
3. je mag zelf beslissen op wie je stemt en je stem is anoniem
4. de scheiding van de politieke macht in drie onderdelen (de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht)

Wat hoort bij een parlementaire democratie?

1. De koning ontslaat een minister die tegen het parlement heeft gelogen
2. De koning voert een wet in om de werktijden van arbeiders te verkorten
3. Het parlement besluit de lonen van onderwijzers te verlagen
4. Parlementsleden die zijn benoemd door de koning keuren een wet af

1815

1848

1917

1919

Grondwet

Algemeen kiesrecht

Kiesrecht voor alle mannen

Grondwet van Thorbecke