Jongeren in opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Welkom in de geschiedenisles!

Cultureel mentale veranderingen vanaf 1945

Jailhouse rock

Wat gaan we doen vandaag?(1)

• Lesdoelen
• Herhaling
• Jongeren in opstand
• Opdrachten
• Afsluiting  

Wat gaan we doen vandaag?(2)

• Lesdoelen
• Herhaling 
• Jongeren in opstand
• PO
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt 2 oorzaken voor het ontstaan van jongerenculturen noemen.
  

• Je kent de 3 jongerenculturen nozems, provo’s en hippies. Je kunt deze 3 jongerenculturen herkennen en eigenschappen van deze jongerenculturen noemen.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je weet wat we bedoelen met de seksuele revolutie en kunt aangeven waarin jongeren anders over seks gingen denken dan hun ouders

• Je kunt uitleggen wat democratisering is en hier voorbeelden van geven.

• Je weet wat er gebeurde bij de Maagdenhuisbezetting in Amsterdam in 1969.
  

Wat zou jij, als je het voor het zeggen had, veranderen op school?

Waarom komen jongeren in de jaren '50 en '60 in opstand tegen hun ouders en de gevestigde orde?

Welke veranderingen stimuleerde de ontzuiling?

Voeg een plaatje van een hippie toe.

Noem één kenmerk voor de jeugdculturen: nozems, hippies en provo's

Een eigen cultuur

• Vanaf de jaren 50 gaan jongeren steeds langer naar school, waardoor ze vaak een hogere opleiding dan hun ouders volgen én in contact kwamen met andere ideeën.
• Door de stijgende welvaart kunnen (en gaan) jongeren zich steeds meer onderscheiden door hun kleding, kapsel, muziek en manier van omgaan met elkaar. Ze vormden een eigen jeugdcultuur.

Elvis Presley (1935-1977) was een Amerikaans zanger en acteur. Hij wordt vaak The King of Rock and Roll of kortweg The King genoemd. Veel ouders spraken schande van de bewegingen die Elvis met zijn heupen maakt: "Het had alleen maar te maken met seks!"

Welke twee oorzaken kunnen we benoemen voor het ontstaan van jeugdculturen?

Nozems

• Nozems zijn vaak werkende jongeren. Ze dragen spijkerbroeken, leren jassen en hadden vetkuiven. Meisjes dragen korte rokken en petticoats. 
• Ze staan in groepjes bij elkaar op straat of bij een snackbar, hangend op hun brommer en maken (volgens ouderen...) veel lawaai en schreeuwden naar voorbijgangers. 
• Ze luister naar rock-’n-rollmuziek, uiteraard uit Amerika.
  

Hippies

• Amerikaanse jongeren komen in protest tegen de oorlog die hun regering voert in Vietnam. Hieruit ontstaat de hippie- of flowerpowercultuur. 
  
• Eind jaren zestig komt deze jeugdcultuur ook naar Nederland. De hippies hebben lange haren en vrolijke, kleurrijke kleding. Ze willen zo eenvoudig mogelijk en zonder luxe leven. 
• De slogan van de hippies is: ‘Make love, not war’. 

Het Woodstock-festival (1969) wordt wel gezien als hét hippie-festival. Bijna alle grote bands uit die tijd waren aanwezig bij '3 Days of Peace & Music'. Hoewel het wereldberoemd is geworden, was het bijzonder slecht georganiseerd (slechte sanitaire voorzieningen) en kwamen er veel te veel mensen binnen (zonder te betalen). De organisatie maakte dan ook geen winst.

Provo

• Halverwege de jaren zestig ontstaat in Amsterdam de provobeweging. 
• Ze zijn tegen de consumptiemaatschappij
• Provo komt van het woord ‘provoceren’, dat ‘uitdagen’ of ‘uitlokken’ betekent.
• Dat is ook precies wat de provo’s willen: iets doen of zeggen om een reactie uit te lokken. 
• Met ludieke acties, grappig en zonder geweld, wilden zij de ouderen aan het denken zetten. 

Noem een kenmerk voor de jeugdculturen nozems, hippies en provo's

Meer inspraak

• Jongeren hadden in de politiek weinig te zeggen: stemmen mocht pas vanaf 23 jaar.
• Ook op scholen en universiteiten, waar dingen nog op de 'ouderwetse manier' gingen, hadden jongeren kritiek. 
• Omdat ze niet veel konden inbrengen begonnen jongeren in de jaren 60 meer inspraak te eisen. Dit heet democratisering. 

In september 1969 bezetten studenten het Maagdenhuis in Amsterdam. Dit is het bestuursgebouw van de Universiteit Amsterdam. Ze probeerden hiermee meer inspraak te bereiken. 

Toen na vijf dagen de politie hen met harde hand verwijderde, leek alles voor niets. Toch kwam er langzaamaan steeds meer inspraak voor studenten op scholen en universiteiten. Maar ook op het werk werd veel democratischer met beslissingen omgegaan: personeel en directie gingen steeds vaker samen overleggen.

`Beelden van de bezetting van het Maagdenhuis in Amsterdam, 1969.

https://www.youtube.com/watch?v=6XRAEYtB8YA

• Op korte termijn leek de strijd verloren. Maar op de lange termijn werd er succes geboekt. 
• Mensen mochten nu stemmen vanaf 18
• Er kwam meer invloed op het bestuur voor bijvoorbeeld studenten via de MR. 

In september 1969 bezetten studenten het Maagdenhuis in Amsterdam. Dit is het bestuursgebouw van de Universiteit Amsterdam. Ze probeerden hiermee meer inspraak te bereiken. 

Toen na vijf dagen de politie hen met harde hand verwijderde, leek alles voor niets. Toch kwam er langzaamaan steeds meer inspraak voor studenten op scholen en universiteiten. Maar ook op het werk werd veel democratischer met beslissingen omgegaan: personeel en directie gingen steeds vaker samen overleggen.

Seks? Heel gewoon!

• Jongeren gingen vanaf de jaren '60 heel anders met seksualiteit om dan hun ouders.
• Taboes als homoseksualiteit, geboortebeperking, abortus en seks buiten huwelijk, waren bij jongeren juist wél bespreekbaar
• Deze verandering in denken over seksualiteit heet: seksuele revolutie

Op 9 oktober 1967 verscheen de kunstenares Phil Bloom geheel naakt in het VPRO-programma Hoepla, wat een primeur voor de Nederlandse televisie was. Het leidde tot grote commotie en zelfs tot Kamervragen in de Tweede Kamer. Ook haalde Phil met haar optreden de internationale pers.

Nabespreking

Ontzuiling 

''Proces waarbij de bevolking niet langer was verdeeld in vier groepen''

Nabespreken

• TV: had als invloed dat men in contact kwam met andere ideeën en de eigen zuil dus minder interessant werd. Men had nu iets anders te doen dan activiteiten met de zuil.

• Auto: door de auto vergrootte de mobiliteit, men kon nu in snellere tijd verder reizen. Men ging liever op ontdekking dan naar bijvoorbeeld de kerk, wat ontzuiling in de hand speelt. Had dus als invloed dat men andere dingen ging doen. 

• Secularisatie: Als men niet meer naar de kerk gaan kan er ook geen invloed op hun worden uitgeoefend (sociale controle) en zullen ze sneller breken met hun zuil. Had dus als invloed dat de kerkleiders minder invloed hadden op hun zuil. 

• Amerikanisering: men kwam in contact met andere wereldbeelden uit bijvoorbeeld Amerika. Hierdoor ontstonden jeugdculturen (nozems) die weer druk uitoefende op het gezag van de zuil. Men krijgt nieuwe rolmodellen die niet tot hun zuil behoren, zo nemen ze misschien normen en waarden over die niet bij hun oorspronkelijke zuil horen. 

Verbanden en invloeden

• Alles in de wereld heeft een connectie met elkaar, ze staan met elkaar in verband.

• Dit geven we vorm via oorzaken en gevolgen.

1. Indirecte oorzaak
2. Aanleiding
3. Korte termijn gevolg 
4. Lange termijn gevolg
   

Oorzaak-gevolg

• Indirecte oorzaken: ik heb slecht geslapen, niet goed opgelet in de les, huiswerk niet gemaakt, lage concentratie
• Directe oorzaak (aanleiding): de toets slecht gemaakt

Gebeurtenis:  Ik haal een drie voor mijn geschiedenis PTO

• Korte termijn gevolg: mijn ouders zijn boos, ik ben teleurgesteld, daling motivatie
• Lange termijn gevolg: meer slechte cijfers,  opleiding niet gehaald :c

Oorzaak-gevolg

In tweetallen:

• Indirecte oorzaken:
  

• Directe oorzaak (aanleiding):
  

Gebeurtenis: Jongeren eisen in de jaren '60 en '70 meer inspraak in het bestuur (democratisering)

• Korte termijn gevolg:
  

• Lange termijn gevolg:
  

Oorzaak-gevolg

In tweetallen:

• Indirecte oorzaken: de wederopbouw, de loongolf,  traditionele rollenpatronen, verzuiling, ontstaan jeugdculturen, de roep om meer (seksuele) vrijheid.
  
• Directe oorzaak (aanleiding): de weinige invloed die jongeren hebben over het bestuur en om beslissingen te maken in instituten waarin zij zich begeven.
  

Gebeurtenis: Jongeren eisen in de jaren '60 en '70 meer inspraak in het bestuur (democratisering).

• Korte termijn gevolg: meer invloed voor jongeren op het bestuur van bv. universiteiten via raden en commissies (MR), aanpassingen in statuten en regels, raden voor inspraak.
  
• Lange termijn gevolg: een sterkere democratische staat, een progressievere samenleving, een kritischere samenleving, verlaging van de stemleeftijd van 23 naar 18.
  

Beeldanalyse

• 1. Lees het onderschrift. 
  

• 2. Beschrijf wat je ziet in de bron. 
  

• 3. Wat gebeurt er op de bron? 
  

• 4. Wat is de boodschap van de maker van de beeldbron? 
  

Beeldanalyse

• Ketchup reclame, 1953.
  
• De tekst: je bedoeld dat zelfs een vrouw hem kan openen?

Vragen: 

• Wat is de boodschap van de maker?

• Hoe zou iemand uit de jaren 50 hierop reageren?
• Hoe zou iemand uit 2022 hierop reageren?
  

Beeldanalyse opdracht

• Maak de drie beeldanalyse opdrachten op classkick

• Individueel
• Nabespreken

(M3 1)

(M3 2)

Beeldanalyse

• Postercampagne van de overheid, 1989-1992.
• Tekst: Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid.
  

Vraag: 

• Wat probeert de overheid te bereiken met het uitdelen van dit pamflet? 

Beeldanalyse

• Poster voor een manifestatie tegen een plakverbod.

Vraag:

• Bij welke jeugdcultuur hoort deze poster?

• En waar kun je dit aan zien?

De vrijheid van meningsuiting in Nijmegen werd volgens bepaalde groeperingen in Nijmegen, waaronder de PSP, beperkt door een politieverordening aangaande een plakverbod inhoudende dat geen posters mogen worden opgeplakt op openbare plekken zonder toestemming van de gemeentelijke overheid. Op deze poster (uit 1978) werd een oproep gedaan om tegen dit plakverbod in te gaan en werd gepleit voor vrijheid van meningsuiting. Er werd een demonstratie en een forum discussie gehouden om dit te bewerkstelligen en daarna zou er een swingfeest zijn. De demonstratie heeft geleid tot nogal wat juridische strijd over de rechtmatigheid van dit plakverbod, zie hiervoor De Gelderlander van 11-12-1978, 30-1-1980, 7-1-1981 en 19-11-1981.

Beeldanalyse

• Omslag van de Libelle (een tijdschrift) uit 1958.

Vraag:

• Leg uit wat traditionele rollenpatronen zijn, gebruik in je antwoord de bron.
  

Opdrachten

Paragraaf 3 - Jongeren in opstand

Bladzijde: 21 t/m 27

Opdrachten: 5, 8, 11, 12(!), 14 

Schrijf dit in de agenda!

Opdracht 14

• a. Een voetbalstadion, heftig discussiërende toeschouwers, een scheidsrechter die het aantal voor- en tegenstanders voor een penalty telt en voetballers op het veld die wachten tot ze weer verder mogen spelen (één zit een krant te lezen, één is uitgebreid aan het gapen). 
• b. 1969
• c. Democratisering in het bestuur kan ervoor zorgen dat het heel erg lang duurt voordat er iets besloten kan worden.
• d. De wanhopige blik in de ogen van de scheidsrechter, de spelers op het veld die zich zichtbaar vervelen.

Opdracht 5

• a. Het woord provo komt van provoceren en dat betekent uitdagen. Provo daagde de mensen op een ludieke manier uit.
• b. Een grappige actie waarmee je de aandacht probeert te trekken voor een bepaald onderwerp.
• c. Met een ludieke actie zoek je aandacht. Als je op tv komt, krijg je veel aandacht.
• d. Provo was kritisch en niet zomaar gehoorzaam. Dat was nieuw in die tijd. Vooral volwassenen moesten daaraan wennen.
• e. De provo’s vragen aandacht voor de grote ongelijkheid in de wereld.
• f. Bron 30 is kenmerkend voor de ideeën van Provo, want de jongeren van Provo zijn tegen al dat consumeren en maken zich zorgen over problemen in de wereld zoals ongelijkheid en honger.

Opdracht 8 

• a. De televisie, want door de televisie kwamen de beelden van oorlogsgeweld en honger ineens de woonkamer binnen. Veel meer mensen werden zich bewust van al het onrecht in de wereld en wilden hier iets tegen doen.
• b.  Als reactie op de Vietnamoorlog.
  
• c. Hippies waren tegen de Vietnamoorlog. Make love, not war betekent: Bedrijf de liefde en voer geen oorlog.
• d. Hier moesten zij niets van hebben. Zij wilden zo eenvoudig mogelijk en zonder luxe leven.

Opdracht 11

• a. C & D
• b. Ja, mensen gingen in korte tijd heel anders denken over seksualiteit.

Opdracht PO

• Open een word document en ga aan de slag met het stappenplan.
• De rest van het uur. 
• Koppel terug wat je kiest / verzin deelvragen
  
• Lees vooruit
  

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen dat school een belangrijke rol speelde bij het kritisch worden van jongeren na de 2e Wereldoorlog.
  

• Je kunt 2 oorzaken voor het ontstaan van jongerenculturen noemen.
  

• Je kent de 3 jongerenculturen nozems, provo’s en hippies. Je kunt deze 3 jongerenculturen herkennen en eigenschappen van deze jongerenculturen noemen.

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je weet wat we bedoelen met de seksuele revolutie en kunt aangeven waarin jongeren anders over seks gingen denken dan hun ouders

• Je kunt uitleggen wat democratisering is en hier voorbeelden van geven.

• Je weet wat er gebeurde bij de Maagdenhuisbezetting in Amsterdam in 1969.
  

Fijne dag!

Toepassen

• Welke jeugdcultuur gaat de bron over?
• Wat is de boodschap van de tekenaar?
• Stripboek uit 2007

Toepassen

Bij welke jeugdcultuur hoort deze poster?

De vrijheid van meningsuiting in Nijmegen werd volgens bepaalde groeperingen in Nijmegen, waaronder de PSP, beperkt door een politieverordening aangaande een plakverbod inhoudende dat geen posters mogen worden opgeplakt op openbare plekken zonder toestemming van de gemeentelijke overheid. Op deze poster (uit 1978) werd een oproep gedaan om tegen dit plakverbod in te gaan en werd gepleit voor vrijheid van meningsuiting. Er werd een demonstratie en een forum discussie gehouden om dit te bewerkstelligen en daarna zou er een swingfeest zijn. De demonstratie heeft geleid tot nogal wat juridische strijd over de rechtmatigheid van dit plakverbod, zie hiervoor De Gelderlander van 11-12-1978, 30-1-1980, 7-1-1981 en 19-11-1981.