PM3 les 7

• Dienstverlening en Producten
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Welkom DP3

08:05 - 08:20	startactiviteit
08:20 - 09.35	lesdoelen bespreken theorie klassikaal opdrachten zelfstandig maken en nakijken
09:35 - 09:45	afronden & lesdoelen behaald

Startopdracht:

Neem de tekstbronnen 82 t/m 87 door. Onderstreep wat je nog niet goed weet.

Leerdoelen: je leert

• verschillende metalen kennen 
• hoe je metalen onderdelen moet afschrijven

Wat weet je nog van de vorige les?

Hoe fijner het schuurpapier hoe...

1. hoger het getal op de achterzijde van het schuurpapier
2. lager het getal op de achterzijde van het schuurpapier

Rood en geel schuurpapier wordt gebruikt voor hout en triplex.

1. waar
2. niet waar

Welke kwaliteitscriteria voor verbindingen kun jij opnoemen?

Kwaliteitscriteria voor verbindingen

Als een product uit verschillende onderdelen bestaat, dan moet je al deze onderdelen met elkaar verbinden.Je kunt de kwaliteit van de verbindingen op verschillende punten beoordelen:

1. passing
   
2. maatvoering
   
3. sterkte
   
4. dichtheid
   
5. afwerking

Wat wordt er met een goede passing bedoeld?

1.Passing

Controleer de passing van een verbinding, bijvoorbeeld:

Past de deuvel goed in het boorgat?

Past de bout goed in de schroefdraad?

Bij een goede passing past alles precies zonder dat er speling is. De delen sluiten dan ook goed op elkaar aan.

Een niet goed passende verbinding zit vaak los en de delen sluiten niet goed op elkaar aan. Dit noem je ook wel een 'openstaande verbinding’ of gewoonweg een 'kier’. 

Hoe kun je controleren of de maatvoering goed is?

2. Maatvoering

• Je kunt controleren of de maatvoering goed is door na te meten.
• Op de werktekening staan de afmetingen van alle onderdelen en verbindingen van het werkstuk. Wanneer je de onderdelen hebt gemaakt kun je nameten of alle onderdelen en alle verbindingen de juiste maatvoering hebben. 
• Je gebruikt hiervoor afschrijfgereedschappen zoals:
  

een rolmaat of duimstok, een schrijfhaak of een schuifmaat.

Welke 3 maten worden meestal op een werktekening aangegeven?

Welke 3 maten worden meestal op een werktekening aangegeven?

2. Maatvoering -> maatafwijking

 Meestal worden er op werktekeningen soms drie maten gegeven, namelijk:

1. de minimale maat
   
2. de normmaat
   
3. de maximale maat.
   

De afmeting mag niet kleiner zijn dan de minimale maat en niet groter dan de maximale maat. Dit heet tolerantie. De tolerantie geeft aan hoeveel kleiner of groter de maat mag zijn.

Wanneer wordt een lijmverbinding minder sterk?

3. Sterkte

De sterkte van een verbinding kun je testen door er drukkracht of trekkracht op uit te oefenen. De sterkte van houten en kunststof lijmverbindingen kun je vaak nog wel met de hand testen door ze in elkaar te drukken of uit elkaar te trekken.

Een lijmverbinding in hout of kunststof wordt minder sterk als:

• er te weinig lijm is gebruikt
  
• de onderdelen niet goed op of in elkaar zijn gedrukt
  
• de lijm niet lang genoeg heeft kunnen drogen/uitharden.

Waarom is de kwaliteit van de dichtheid belangrijk?

4. Dichtheid

• Als je een buitenzwembad moet aanleggen moet het zwembad met alle waterleidingen en afvoeren waterdicht zijn. 
• Een dichte verbinding voorkomt lekkage. 
• Wanneer je water-, lucht- of afvoerleidingen moet aanleggen moet je lekkages voorkomen. 
• Je controleert de dichtheid van water-, lucht- en afvoerleidingen door deze na het aanleggen te testen. Bijvoorbeeld door er water doorheen te laten lopen en te controleren of er niets lekt.

Wat is afbramen?

5. Afwerking

Verbindingen controleer je ook op de afwerking. Elke bewerking moet netjes afgewerkt worden.

1.Afbramen: betekent dat je alle scherpe metalen randjes en krulletjes weghaalt

2.Houtsplinters: kun je weghalen door er een schuurpapiertje over te halen.

Theorie

Metaalsoorten

Er zijn verschillende metaalsoorten, bijvoorbeeld staal, goud of aluminium. 

De metalen die wij kennen zijn vaak samengestelde metalen. Dit noem je een legering.

Er zijn twee soorten metaallegeringen:

• legeringen met ijzer
  
• legeringen zonder ijzer

Metaalsoorten

Ferro metalen: metaallegeringen met ijzer -> voorbeelden zijn staal en (giet)ijzer. 

Non-ferro metalen: metaallegeringen zonder ijzer -> voorbeelden zijn goud, blik, aluminium, koper, lood, tin, zink of zilver. 

Metaalbewerken

Metalen zijn vaak verkrijgbaar in strips, buizen/leidingen en platen.

Metaal kun je bewerken. Voorbeelden van bewerkingen zijn:

• afschrijven
  
• zagen
  
• knippen
  
• snijden
  
• boren
  
• afbramen
  
• buigen en zetten.
  

Metalen onderdelen die je hebt bewerkt, kun je vervolgens monteren.

Afschrijven

• Wanneer je onderdelen op lengte gaat afschrijven, moet je nooit direct bij het begin starten met afmeten. 
• Je weet namelijk niet of het begin al precies recht en haaks is. 
• Je begint dus altijd 1 of 2 cm vanaf het begin af te schrijven. 
• Ook op het einde moet er 1 of 2 centimeter overblijven
• Een onderdeel dat je op lengte moet maken is eerst dus langer dan het uiteindelijk moet worden. 
• Deze extra lengte wordt overlengte genoemd.

Zagen

Een kleine metalen strip, buis of leiding kun je op lengte zagen met een ijzerzaag.

Knippen

• Dunne platen van blik of aluminium kun je op maat maken door ze te knippen. 
• Je gebruikt hiervoor een blikschaar. 
• Er zijn blikscharen met een rechte en met een gebogen bek. 
• De blikschaar met een rechte bek gebruik je voor het knippen van rechte stukken. 
• Een blikschaar met een gebogen bek gebruik je om ronde vormen mee te knippen. 

Snijden

Kleine metalen buizen en leidingen kun je op maat maken door ze te snijden. Je gebruikt hiervoor een pijpsnijder.

Boren

Voor het boren van gaten in metaal gebruik je een metaalboor. 

Op elk boortje staat een nummer, bijvoorbeeld 6. 

Dit nummer geeft de diameter van de boor aan. 

Boortje 6 heeft een diameter van 6 mm.

Wat wordt er met PBM bedoeld

Afbramen

Als je metaal zaagt of boort, kunnen er scherpe randen ontstaan. Dit worden bramen genoemd. Deze bramen moeten met een vijl verwijderd worden. Het weghalen van de bramen heet afbramen.

Buigen en zetten

Metalen platen of metalen strips zijn heel geschikt om te buigen.

 Je kunt een knik of hoek of een ronding in een metalen plaat buigen. 

Dit buigen wordt ook wel zetten genoemd. Gebruik hiervoor:

• een zetbank
  
• een bankschroef
  
• een wals.

Bevestigen van metalen onderdelen

Metalen onderdelen kun je aan elkaar verbinden:

• met bouten en moeren of blindklinknagels (popnagels). 
• door ze aan elkaar te lassen. 
• met schroeven of bouten en moeren kun je metalen onderdelen ook aan een houten onderdeel bevestigen.

Opdrachten

Taak 1 -> opdrachten:

2

3

4 (collage lever je in!) -> gebruik het stappenplan collage maken!

Taak 2-> opdrachten 

2

3

4

Leerdoelen behaald?

• verschillende metalen kennen 
• hoe je metalen onderdelen moet afschrijven

Huiswerk: