6.3 - Het absolutisme les 2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Lesdoelen (even overnemen)

De leerling kan uitleggen dat:

• Lodwijk XIV gebiedsuitbreiding wilde in de Nederlanden.
• Lodewijk XIV samenwerkte met GB, Münster en Keulen om de Nederlanden te veroveren.
• De Franse inval leidde tot de onthoofding van de gebroeders de Witt. 
• Engeland door een strijd tussen koning Karel en het parlement in 1642 een Republiek werd.
• Karel II vervolgens de absolute macht wilde.
• Jacobus II door Willem III verjaagd werd.
• Willem III als koning een constitutionele monarchie invoerde. 
• Een constitutionele monarchie en een absolute heerschappij van elkaar verschillen. 

Vervolg 6.3

K.a.: het streven van vorsten naar absolute macht

Wat gaan we doen?

Herhalen vorige les (10 min)
Nieuwe uitleg (30 min)
 

Deel 1: herhalen stof vorige les

Hoe kreeg Lodewijk XIV de absolute macht?

1. Hij liet alle andere regenten en adel vermoorden.
2. Hij stelde ambtenaren die de macht van de adel ging overnemen.
3. Hij maakte een eind aan het lappendeken aan staatjes in Frankrijk en ging vanuit Versailles regeren.
4. Door centralisatie. Hij ging wetten en belastingen centraal (in Versailles) regelen.

Even overnemen:

Absolutisme = Een heerser wiens macht niet beperkt wordt door de adel, een grondwet, of het parlement. Hij bepaalde alles alleen en had daarom de absolute macht. 

Vorige les: absolutisme in drie onderdelen: politiek, cultureel en economisch

Noem een cultureel/religieus aspect van het absolutisme van Lodewijk XIV

Noem een economisch aspect van het absolutisme van Lodewijk XIV

Noem een politiek-bestuurlijk aspect van het absolutisme van Lodewijk XIV

Deel 2: uitleg nieuwe stof

Lodwijk XIV gebiedsuitbreiding wou in de Nederlanden.

• Wilde natuurlijke grenzen (bergen, rivieren en zeeën)
• Wilde de zuidelijke Nederlanden (Brugge, Gent)
• Wilde tot de Neder-Rijn zijn gebied uitbreiden
• Daarom: oorlog 

Lodewijk XIV samenwerkte met GB, Münster en Keulen om de Nederlanden te veroveren.

Meerdere fronten!

De Franse inval leidde tot de onthoofding van de gebroeders de Witt.

• Nederlands leger was zwak en was snel verslagen
• Staatsgezinde bestuurders (voor macht van de regenten) stonden al tegenover prinsgezinde bestuurders (voor de macht v/d stadhouder) (6.2)
• Schuld werd aan de staatsgezinden gegeven: Gebroeders de Witt
• Ook dacht men dat gebroeders de Witt een aanslag op stadhouder Willem III
  aan het voorbereiden waren.

Waarom viel Lodewijk XIV de Nederlanden in?

1. Hij wilde het Protestantisme daar bestrijden.
2. Hij wilde zijn absolute macht in heel Europa doen gelden.
3. Hij wilde bondgenootschappen sluiten met Groot-Brittannië en met Keulen en Münster.
4. Hij wilde gebiedsuitbreiding en natuurlijke grenzen.

Waarom werden de Gebroeders de Witt vermoord?

Absolutisme v.s. constitutionele monarchie

Absolutisme = Een heerser wiens macht niet beperkt wordt door de adel, een grondwet, of het parlement. Hij bepaalde alles alleen en had daarom de absolute macht. 

Even overnemen:

Constitutionele monarchie = een land waarin de macht van de koning wel beperkt wordt door een grondwet en door het parlement. De zaken waar het parlement over beslist zijn vastgelegd in de grondwet. De koning bepaalde dus niet alles alleen. 

(Lesdoel: Een constitutionele monarchie en een absolute heerschappij van elkaar verschillen.)

Engeland door een strijd tussen koning Karel en parlement in 1642 een Republiek werd.

Machtsstrijd 

• Vergelijk met de Nederlanden (prinsgezinden v.s. staatsgezinden)
• Vergelijk met Frankrijk (koning v.s. adel) 
• Groot Brittannië: Karel I wilde absolute macht (koning v.s. parlement)
• Burgeroorlog: Karel I onthoofd (1642) -> Republiek

Glorious Revolution 

• Jacobus II: katholiek koning in een protestants Engeland
• Engelse adel vreest godsdienstvervolgingen
• 1688: Glorious Revolution
• Stadhouder Willem III verdrijft Jacobus en wordt vorst van Engeland

Willem III stadhouder-koning

1688: The Glorious Revolution

Willem III nieuwe koning

• Was dus door een samenwerking met het Britse parlement aan de macht gekomen.
• Daarom: constitutionele monarchie (1688)
• Constitutionele monarchie = een land waarin de macht van de koning wel beperkt word door een grondwet en door het parlement. De zaken waar het parlement over bepaalt zijn vastgelegd in de grondwet. De koning bepaalde dus niet alles alleen.
• Willem III verenigde Engeland en de Republiek in een coalitie tegen Frankrijk (oorlog 1688-1713), kost veel geld = einde Gouden Eeuw