12.3 Soorten veranderen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

12.3 Soorten veranderen

Lesdoelen 12.3 

- Je kan uitleggen hoe soorten kunnen veranderen en

hoe nieuwe soorten ontstaan. 

Hoelang is er al leven
 op aarde?

- Aarde is ong. 4.5 miljard jaar oud 

-> Geen leven op aarde

-> Geen zuurstof in lucht, maar

-> mengsel van gassen uit vulkanen. 

Eerste organismen waren cyanobacteriën (algen)

Eerste landbewoners 400 miljoen jaar geleden

Wie kwam er eerst?

1e planten:  algen
1e dieren: ongewervelden; kwallen, zeesterren.

Later duizendpoten, insecten. Toen
-> mét wervelkolom; vissen,
-> amfibieën.
-> reptielen, vogels, zoogdieren (wij!)

Verwantschapsschema: schema met afstamming van verworven soorten en hun uitgestorven voorouders.

Verwantschap

Gemeenschappelijke voorouder: soort waaruit verschillende soorten zich ontwikkeld hebben  
- soorten met recent gemeenschappelijke voorouder staan dicht bij elkaar in schema: zijn verwant. 

Verwant:
Dieren die verwant zijn, tonen veel overeenkomstige kenmerken, door recente gemeensch.voorouder. 

Ongewervelden (zonder wervelkolom) vs Gewervelden (mét wervelkolom).

Verwantschap tussen gewervelden - er zijn steeds nieuwe kenmerken ontstaan.

Leg in je eigen woorden uit wat 'verwant' betekent.

Soort B toont het meeste verwantschap met
soort: A of C?

1. A
2. C

Vissen behoren tot de .....

1. gewervelden
2. ongewervelden

Kijk goed naar de afbeelding. Je ziet hier ...

1. ongewervelden, holtedieren
2. gewervelden, weekdieren
3. gewervelden, stekelhuidigen
4. ongewervelden, sponzen

ChatGPT

De reis van Darwin

Het ontstaan van nieuwe soorten volgens Darwin

Kenmerken van de evolutietheorie

Als er eigenschappen in populatie veranderen kan er sprake zijn van evolutie: aanpassing/adaptatie.

Een eigenschap levert voordeel op voor overleving of voortplanting: natuurlijke selectie.

Als populatie geisoleerd is kan nieuwe soort ontstaan.
(bijv. darwinvinken)

Darwin's model van evolutie

Evolutietheorie 

Evolutietheorie = 
ontstaan, veranderen en uitsterven van soorten

Volgorde in het veranderen/ontstaan van soorten

Erfelijke variatie

• Door mutaties (plotselinge veranderingen in het DNA)

Isolatie

• Geen voortplanting tussen de groepen meer mogelijk
  

Natuurlijke selectie

• De best aangepasten hebben de grootste overlevingskans en dus het hoogste voortplantingssucces -> steeds meer organismen met de gunstige eigenschap

Ontstaan nieuwe soort

• Na lange tijd zijn de organismen genetisch zo veranderd dat ze samen geen vruchtbare nakomelingen meer kunnen krijgen

Soorten kunnen veranderen als..

1. er variatie in eigenschappen als gevolg van mutaties in het DNA optreedt

2. de eigenschappen die variëren, erfelijk zijn

3. er natuurlijke selectie op deze eigenschappen plaatsvindt

                                     

Survival of the fittest en natuurlijke selectie

Ontstaan van een nieuwe soort door isolatie

Hoe onstaan nieuwe soorten?

Survival of the fittest: de best passende varianten overleven en planten zich voort.

Door isolatie kunnen nieuwe soorten ontstaan.

filmpje
= 2 min. 

Het proces waarbij organismen zich aanpassen aan hun omgeving noem je...?

1. Ecologie
2. Charles Darwin
3. Survival of the fittest
4. Evolutie

natuurlijke selectie 

de aarde bevat miljoenen soorten 

Radioactiviteit

scheiding tussen organismen van een soort 

Mutageen

Aanpassing

Ras

Evolutie

Huiswerk = 12.3 lezen/maken.

succes :) 

Vragen? Stel ze vooral!